2. قرن بیستم

گسترش وهابیت در قرن بیستم مشخص و واضح است، از 1902 به بعد، سومین دولت سعودی- وهابی در شبه جزیره عربستان تحت رهبری امام (هم چنین بعد‎ها سلطان و شاه) عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود (متوفی 1953)، مشهور به " ابن سُعود/سَعود " (عبدالعزیز و بعلاوه السعودیه، المملکه العربیه ) آغاز شد.

استقرار قدرت وهابی در نجد با احیاء عقاید و آراء وهابی و تبلیغات در آنجا همراه بود، مخصوصا در بین قبایل بدوی. نتیجه‎ی آن جنبشی شبه نظامی و مذهبی به نام إخوان بود، که در مسکن‎های پرجمعیت و مملو از ایلیاتی‎های چادر نشین در اردوگاهی به نام هجره تشکیل شده بود، (الهجار مراجعه کنید)، که در همان زمان مامور بودند که اجتماعات کشاورزی را برقرار کنند. در بعضی موارد هجار به اتحادیه ارتقا می‎یافت که بر اساس مرام و مسلک وهابی بود که اعضای آن از بین مردمان نجد و برخی دیگر از قلمروهای هم­جوار که ابن سعود آن‎ها را به تصرف در آورده بود، تشکیل شده بود (برای این گسترش تا سال 1936 کوستینر را در کتاب­نامه ملاحظه کنید).

بیشتر جنبش‎های إخوان که در سال 1972 آغاز شد نتیجه‎ی کشاکش بین وهابیت اصیل- که به وسیله‎ی اخوان مخلوط شده بودند- و بین تعصبات عقیدتی ابن سعود بود که بعد‎ها تلاش کرد که چارچوب مذهبی را با مرام و مسلک اجتهاد و مصلحت برابر و مساوی قرار دهد.

متوقف شدن شورش اخوان (30-1929) به معنی غروب کامل آنها نبود؛ اما فرمانبرداری آنها از دولت بعد‎ها باعث شد که آنها به طور کامل به واحد‎های دفاع ملی و یا " پلیس مذهبی " تبدیل شوند که به مطویون (متطویه مراجعه کنید) مشهور شدند. ظاهرا تاریخچه‎ی هر دو نقش آنها در انتشار عقاید وهابی و همین­طور شورش بر ضد ابن سعود، به گروه‎های مخالف در درون پادشاهی و در خارج از آن روحی تازه دمیده بود.

با تسخیر حجاز در سال 5-1924 و حذف حکمرانی هاشمی‎ها در آنجا (هاشمی‎ها مراجعه کنید)، زیارت مکه (حج و مکه مراجعه کنید) و زیارت مدینه (مدینه مراجعه کنید) به کنترل وهابی‎ها در آمد. سیاست مذهبی که قوانین جدید ارائه می‎داد، و توقیف مناسک مخصوصی که بدعت تشخیص داده می‎شد (به بدعت مراجعه کنید) در ادامه‎ی تخریب آرامگاه‎ها و سنگ قبرها در قبرستان بقیع الغرقد و هر جای دیگر، هیجان شدید را در بسیاری از مناطق جهان اسلام افزایش داد. همچنین دخالت وهابی‎ها در مناسک مذهبی زایرین باعث برخورد‎های جدی و حتی اختلاف در سطح بین المللی شد. یکی از اولین و مشهورترین این برخوردها به نام واقعه‎ی مَحمل مشهور شد (به مَحمَل مراجعه کنید).

این واقعه باعث تنش جدی بین عربستان سعودی و چند کشور مسلمان مانند مصر و ایران شد (به بوبر و کریمر در قسمت کتاب‎نامه مراجعه شود). در خصوص ایران، تنش بر سرموضوعات زیارت و کنترل حرمین بعد از انقلاب اسلامی ایران در سال 9-1978 دوباره قوت گرفت (بررسی سالیانه توسط ام. کریمر، بررسی خاورمیانه‎ی معاصر، بولدر، غیره، به ویژه در جلد یازدهم (1987) به بعد).