موضوع: فرقه وهابیت

با وجود عدم رضایت بسیاری از علماء برای اصلاح قانونی، تمایلی قوی و مداوم روندی برای قانون­گذاری مدرن ایجاد کرده است، که این تمایل در عربستان سعودی قابل مشاهده است. نشانه‎های دیگری نیز از لزوم تاسیس مجلس قانون­گذاری خارج از کنترل علماء وجود دارد( به Layish در قسمت کتاب‎نامه مراجعه شود). در مسیر توسعه، ترویج قانون‎های سه­گانه و یا قانون اساسی در سال 1992 (نظام، sing.)، که شامل تاسیس مهم مجلس الشوری (مجلس الشوری مراجعه کنید)، باید قدم بعدی باشد برای فاصله گرفتن از موضع رسمی وهابی که نیاز به هر گونه قانون فرای قرآن و سنت نبوی را انکار می‎کند (تیتلبام، در کتاب‎نامه).

در باره‎ی قرن 20 باید گفت که وهابیت در دید مردم سنی در تمام جهان کسب اعتبار کرد. مخصوصا از نیمه‎ی دوم دهه 1920 به بعد، سلفی‎های برجسته و ناسیونالیست‎های عرب مانند رشید رضا، شکیب ارسلان، مُحِب الدین الخطیب و دیگران در این توسعه بسیار تأثیرگذار بودند. به هر حال نویسندگان متقاعد کننده (البته شامل صوفیه و شیعیان) که انتقاد از عقاید و آراء وهابی و مناسک را ادامه می­دادند، وجود دارند. (برای بحث­های کتاب‎نامه‎ای نوشتجات عالی، معجم در کتاب‎نامه؛ و السلمان به علاوه‎ی نقل قول‎های استدلال‎های وهابی از این کارها، ملاحظه کنید، کُتُب، ج یکم، صص 250-87)

نویسندگان وهابی تمایل دارند که تاریخ جنبش خود را به صورت عمومی شرح دهند. مخصوصا درباره‎ی قرن بیستم، به عنوان استانی از این جنبش با موفقیت‎های پی در پی به تصویر می‎کشند. در این رابطه آنها تمایل دارند که درباره تأثیرپذیری مستقیم وهابیت بر جنبش‎های کم و بیش اصلاحی مشابه در غرب آفریقا از قرن 18 تاکنون اغراق کنند (به عنوان مثال کارهای جمعه و ظاهر که هنوز مباحث مفیدی هستند و هم چنین احمد و کعبه را در کتاب‎نامه ملاحظه کنید).

کتاب­ شناسی :
1. نوشته‎های به زبان عربی به علاوه تعدادی از منشورات که قبلا در قسمت اول در بالا خاطرنشان شد، مانند البَسّام، علماء نجد، آل الشیخ، مشاهیر و امین، الحرکه، حافظ وهبه، جزیره العرب فی القرن العشرین، قاهره 1935؛ محمد الفقی، آثار الدعوه الوهابیه فی اصلاح الدینی و العمران فی جزیره العرب، قاهره 1935؛ محمد عبدالله مادی، النهضات الحدیثه فی جزیره العرب، فی المملکه العربیه السعودیه، قاهره 1952؛ فهد المارک، لمحات عن التطور الفکری فی جزیره العرب فی القرن العشرین، دمشق 1962؛ کمال جمعه، انتشار دعوات الشیخ محمد بن عبدالوهاب خارج الجزیره العربیه، ریاض 1981؛ خیرالدین الزرکلی، شبه الجزیره فی عهد ملک عبدالعزیز، 4 جلدی، بیروت 1985؛ عبدالعزیز بن باز، فتاوی و تنبیهات و نصایح، چاپ دوم (جامع)چاپ قاهره 1989؛ همان نویسنده الفتاوی، فتاوی اسماعیلیه 3 جلدی، بیروت 1988؛ همان نویسنده. فتاوی هیئه کبار العلماء، 2 جلدی، قاهره (1990)؛ رفعت سید احمد، رسائل جهیمان العتیبی: قائد المقتحمین للمسجد الحرام بمکه، قاهره 1988؛ السید عبدالله محمد علی، معجم ما الفه علماء الامه الاسلامیه للرد علی خرافات الدعوه الوهابیه، در تراثنا (فصل نامه، بیروت)، ج چهارم (شماره 17)، شوال 1409/1989، 146-78؛ محمد کامل ظاهر، الدعوه الوهابیه و آثارها فی الفکر الاسلامی الحدیث، بیروت 1993؛ محمد خیر رمضان یوسف، دلیل المولفات الاسلامیه فی المملکه العربیه السعودیه، 1400-1409 h., ریاض 1413/1993؛ ابو عبیده مشهور بحسن السلمان، کُتُب حذَّر منها العلماء، 2 جلدی ف ریاض 1995.