موضوع: فرقه وهابیت

ج. گسترش تا پایان قرن 19 (دومین دولت وهابی - سعودی)

وقتی در سال 1819 سپاه مصری نجد را ترک کرد حکومت بر قلمرو پیشینِ دولت وهابی - سعودی به روسای محلی بازگشت. ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود بین سال­های 1235/1820 و 1240/1824 در تلاش برای پایه گذاری مجدد یک قدرت سیاسی مرکزی، موفق شد که در شهر ریاض که به عنوان پایتخت جدید معرفی شد، به قدرت برسد.

علمای وهابی به زودی حیات سیاسی دوباره احیا شده را حمایت کردند و از آن تبعیت و دنباله روی کردند، به طوری که عبدالرحمن بن حَسَن نوه‎ی محمد بن عبدالوهاب که به قاهره تبعید شده بود، در بازگشت به نجد در سال 1241/1825 نقشِ مهمی در این حمایت و دنباله­روی ایفا کرد؛

تا آنجا که مرجعیت ارشد مذهبی و دینی را در ریاض به عهده گرفت. او تا زمان مرگش در سال 1285/1869 به عنوان قاضی و مربی تمام فرزندان علمای وهابی و همین طور قضات و به عنوان نویسنده‎ی تفسیر بر کتاب التوحید (کتاب فتح المجید فی شرح کتاب التوحید(چاپ اول در قاهره به سال 1929)، کتاب قره العیون الموحدین فی تحقیق دعوه الأنبیا و المرسلین (التوحید النجیه، صص 542-297))، رد رساله‎ها و مقالات ضد وهابی(بیان المحجه فی الرد اللجه (مجموعات الرسایل و المسایل النجیه، ج 4، صص 285-223)، القول النفیس فی الرد علی الداود بن جرجیس، المقامات ردا علی عثمان بن عبدالعزیز بن منصور الناصری (ریاض)، بیان کلمات التوحید و الرد علی الکشمیری عبد المحمود (مجموعات الرسایل و المسایل النجیه، ج 4، صص 287-318) و رسالات بی شمار دیگر، فعالیت می‎کرد.