موضوع: فرقه وهابیت

بعد از تصرف مدینه، اموالی که در مقبره نبی اکرم انباشته شده بود، به وسیله‎ی وهابی‎ها گرفته شد(برای مباحث بیشتر در این باره به الآلوسی،صص 56-55 مراجعه کنید) با این حال خود مقبره با وجود تلاش‎های نافرجام برای تخریب گنبد آن، دست نخورده باقی ماند(به برکهارت،صص 332-331 و به ویژه در 281،مراجعه کنید)؛ گنبدها و بناهایی که بر سایر قبور ساخته شده بود، تخریب شد.

در دهه‎ ی اول قرن 19 میلادی دولت سعودی - وهابی دعوت­نامه‎هایی را نیز به خارج از شبه جزیره عربی ارسال کردند (به عنوان مثال در تونس و مراکش، کتاب Die Wahhabiten und der Magrib، دایره المعارف اسلامیکا، نوشته سی اف‎ای پرابستر، ج هفتم، 1935، کتاب Briefwechsel zwischen den Anjuhrern der Wahhabiten und dem Pasa von Damascus، در نشریه ZDMG، ج یازدهم، صص 112-65) وسعت قلمرو خود را به اوج خود رساندند. خراج­گزار دولت سعودی - وهابی یعنی محمد بن امیر ابو نُکته الرُفَیدی نفوذ آنها بر عسیر (در جنوب حجاز) برقرار کرد و در سال 1225/1810 به بندر یمنی اللُحَیه و الحُدَیده حمله کردند.

در شرق مناطق تحت فرمان یعنی قطر، بحرین و قواسیم که قبیله‎های ساحل شمالی دریای عمان را تصرف کردند؛ در جنوب آنها کنترل واحه‎ی البُریمی را به دست آوردند و گاه و بی گاه زکات را از سلطان مسقط دریافت می‎کردند. در همان زمان آنها به عراق حمله کردند؛ به گونه‎ای که در ماه ذی القعده برای اولین بار حرم کربلا را تاراج کردند (بار دوم در سال 1223/1808) و مرقد حسین (ع) را غارت کردند.

نبرد‎های مداوم با منطقه‎ی منتفق عراق جنوبی، نفوذ وهابی بر حجاز و نفوذ بر قبایل جنوبی سوریه (تنها نبرد سازمان یافته‎ی مستقیم نظامی در برابر قلمرو سوری، حمله به المُضیرب و بُصره در هَوران در سال 1225/1810 بود)، باعث مبارزه و تقابل همزمانِ وهابی‎ها با امپراطوری عثمانی در چند جبهه شد.

در سال 1222/1807 محمد علی، والی امپراطوری عثمانی در مصر مامور شد که برای مقابله‎ی نظامی با وهابی‎ها آماده شود؛ نبردی که هر چند تا سال 1226/1811 زمانی که سپاه مصری در ینبوع پیاده شد، آغاز نشد. شهر مدینه در ذی القعده‎ی سال 1227/ نوامبر سال 1813 و شهر مکه در محرم 1228/ /ژانویه 1813 از وهابی‎ها باز پس گرفته شد. و آنها به نجد عقب زده شدند، اما شکستِ خرد کننده وهابی‎ها از سپاهیان مصری زمانی بود که در ذی القعده 1233/ سپتامبر 1818 درعیه به دست آنها افتاد و در شعبان سال 1234/ می‎- ژوئن 1819 نزدیک بود این شهر به کلی تخریب شود.

با هدف انهدام کامل بنیان دولت وهابی- سعودی مقرراتی بر ضد آنها وضع شد. به علاوه با هدف نابودی قدرت مذهبی و سیاسی بزرگان وهابی عده‎ای از آنها اعدام شدند (در میان دیگران، عبدالله بن سعود در سال 1234/1818 در استانبول؛ سلیمان بن عبدالله بن محمد بن عبدالوهاب در سال 1233/1818 و برادرش علی 1234/1819 در الدیریه ) و عده‎ای دیگر به قاهره تبعید شدند (که تقریبا 400 پسر و نوه‎ی محمد بن عبدالوهاب و اعضای اصلی آل سعود را شامل می‎شد؛ منگین[6]، ج 2، ص 151).