موضوع: حكومت معاويه سخترين روزگار شيعه

پس از شهادت امير المؤمنين على عليه السلام به موجب وصيت آن حضرت و بيعت مردم، حضرت حسن بن على عليهما السلام كه پيش شيعه دوازده امامى،امام دوم مى‏باشد متصدى خلافت‏شد ولى معاويه آرام ننشسته به سوى عراق-كه مقر خلافت‏ بود-لشكر كشيده با حسن بن على به جنگ پرداخت.

وى با دسيسه‏ هاى مختلف و دادن پولهاى گزاف،تدريجا ياران و سرداران حسن بن على را فاسد كرده بالاخره حسن بن على را مجبور نمود كه به عنوان صلح،خلافت را به وى واگذار كند و حسن بن على نيز خلافت را به اين شرط كه پس از در گذشت معاويه،به وى‏برگردد و به شيعيان تعرض نشود،به معاويه واگذار نمود ⁽¹⁾ .

در سال چهل هجرى،معاويه بر خلافت اسلامى استيلا يافت و بلافاصله به عراق آمده در سخنرانى كه كرد به مردم اخطار نموده و گفت:«من با شما سر نماز و روزه نمى‏ جنگيدم بلكه مى‏ خواستم بر شما حكومت كنم و به مقصود خود رسيدم‏» ⁽²⁾ !!

پی نوشت:
-تاريخ يعقوبى،ج 2،ص 191 و ساير تواريخ.
2-شرح ابن ابى الحديد،ج 4،ص 160.تاريخ طبرى،ج 4،ص 124.تاريخ ابن اثير،ج 3،ص 203.

و نيز گفت:«پيمانى كه با حسن بستم لغو و زير پاى من است!!» ⁽³⁾ معاويه با اين سخن اشاره مى ‏كرد كه سياست را از ديانت جدا خواهد كرد و نسبت‏ به مقررات دينى،ضمانتى نخواهد داشت و همه نيروى خود را در زنده نگهداشتن حكومت‏ خود به كار خواهد بست و البته روشن است كه چنين حكومتى سلطنت و پادشاهى است نه خلافت و جانشينى پيغمبر خدا.و از اينجا بود كه بعضى از كسانى كه به حضور وى بار يافتند به عنوان پادشاهى سلامش دادند ⁽⁴⁾ و خودش نيز در برخى از مجالس خصوصى،از حكومت‏ خود با ملك و پادشاهى تعبير مى‏كرد ⁽⁵⁾ اگر چه در ملا عام خود را خليفه معرفى مى‏ نمود.

و البته پادشاهى كه بر پايه زور استوار باشد وراثت را به دنبال خود دارد و بالاخره نيز به نيت‏ خود جامه عمل پوشانيد و پسر خود يزيد را كه جوانى بى‏ بند و بار بود و كمترين شخصيت دينى نداشت،ولايت عهدى داده به جانشينى خود برگزيد ⁽⁶⁾ و آن همه حوادث ننگين را به بار آورد.

پی نوشت:
3-شرح ابن ابى الحديد،ج 4،ص 160.تاريخ طبرى،ج 4،ص 124.تاريخ ابن اثير،ج 3،ص 203.



4-تاريخ يعقوبى،ج 2،ص 193.
5-تاريخ يعقوبى،ج 2،ص 202.
6-يزيد مردى بود عياش و هوسران و دائم الخمر،لباسهاى حرير و جلف مى ‏پوشيد،سگ و ميمونى داشت كه ملازم و همبازى وى بودند،مجالس شب نشينى او با طرب و ساز و شراب برگزار مى ‏شد،نام ميمون او«ابو قيس‏»بود و او را لباس زيبا پوشانيده در مجلس شربش حاضر مى ‏كرد!گاهى هم سوار اسبش كرده به مسابقه مى ‏فرستاد (تاريخ يعقوبى،ج 2،ص 196.مروج الذهب،ج 3،ص 77)

معاويه با بيان گذشته خود اشاره مى ‏كرد كه نخواهد گذاشت‏ حسن عليه السلام پس از وى به خلافت‏ برسد،يعنى در خصوص خلافت‏ بعد از خود،فكرى ديگر دارد و آن همان بود كه حسن عليه السلام را با سم شهيد كرد ⁽⁷⁾ و راه را براى فرزند خود يزيد هموار ساخت.معاويه با الغاى پيمان نامبرده مى‏ فهمانيد كه هرگز نخواهد گذاشت‏ شيعيان اهل بيت در محيط امن و آسايش بسر برند و كما فى السابق به فعاليتهاى دينى خود ادامه دهند و همين معنا را نيز جامه عمل پوشانيد ⁽⁸⁾ .

وى اعلام نمود كه هر كس در مناقب اهل بيت‏ حديثى نقل كند هيچگونه مصونيتى در جان و مال و عرض خود نخواهد ⁽⁹⁾ داشت و دستور داد هر كه در مدح و منقبت‏ ساير صحابه و خلفا حديثى‏ بياورد،جايزه كافى بگيرد و در نتيجه اخبار بسيارى در مناقب صحابه جعل شد ⁽¹⁰⁾ و دستور داد در همه بلاد اسلامى در منابر به على عليه السلام ناسزا گفته شود (و اين دستور تا زمان عمر بن عبد العزيز خليفه اموى‏«99-101»اجرا مى‏شد) وى به دستيارى عمال و كارگردانان خود كه جمعى از ايشان صحابى بودند،خواص شيعه على عليه السلام را كشت و سر برخى از آنان را به نيزه زده در شهرها گردانيدند و عموم شيعيان را در هر جا بودند به ناسزا و بيزارى از على تكليف مى‏كرد و هر كه خود دارى مى‏ كرد به قتل مى ‏رسيد ⁽¹¹⁾ .

پی نوشت:



7-مروج الذهب،ج 3،ص 5.تاريخ ابى الفداء،ج 1،ص 183.
8-النصايح الكافيه،ص 72،نقل از كتاب الاحداث.
9-روى ابو الحسن المدائنى فى كتاب الاحداث قال:كتب معاوية نسخة واحدة الى عماله بعد عام الجماعة:انى برئت الذمة ممن روى شيئا من فضل ابى تراب و اهل بيته النصايح الكافيه،تاليف محمد بن عقيل،چاپ نجف،سال 1386 هجرى،ص 87 و 194.
10-النصايح الكافيه،ص 72 و 73.
11-النصايح الكافيه،ص 58،64،77 و 78.

سخت‏ترين روزگار براى شيعه

سخت‏ترين زمان براى شيعه در تاريخ تشيع،همان زمان حكومت‏ بيست‏ ساله معاويه بود كه شيعه هيچگونه مصونيتى نداشت و اغلب شيعيان اشخاص شناخته شده و مارك دار بودند و دو تن از پيشوايان شيعه (امام دوم و امام سوم) كه در زمان معاويه بودند،كمترين وسيله‏ اى براى برگردانيدن اوضاع ناگوار در اختيار نداشتند حتى امام سوم شيعه كه در شش ماه اول سلطنت‏ يزيد،قيام كرد با همه ياران و فرزندان خود شهيد شد،در مدت ده سالى كه در خلافت معاويه مى‏ زيست تمكن اين اقدام را نيز نداشت.

اكثريت تسنن،اين همه كشتارهاى ناحق و بى‏ بند و باريها را كه به دست صحابه و خاصه معاويه و كارگردانان وى انجام يافته است،توجيه مى‏ كنند كه آنان صحابه بودند و به مقتضاى احاديثى كه از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم رسيده،صحابه مجتهدند و معذور و خداوند از ايشان راضى است و هر جرم و جنايتى كه از ايشان سر بزند معفو است!!!ولى شيعه اين عذر را نمى ‏پذيرد، زيرا:

اولا:معقول نيست‏ يك رهبر اجتماعى مانند پيغمبر اكرم صلى الله عليه و اله و سلم براى احياى حق و عدالت و آزادى بر پا خاسته و جمعى را هم عقيده خود گرداند كه همه هستى خود را در راه اين منظور مقدس گذاشته آن را لباس تحقق بخشند و وقتى كه به منظور خود نايل شد،ياران خود را نسبت‏ به مردم و قوانين مقدسه خود آزادى مطلق بخشد و هر گونه حق كشى و تبهكارى و بى بند و بارى را از ايشان معفو داند،يعنى با دست و ابزارى كه بنايى را بر پا كرده با همان دست و ابزار آن را خراب كند.

و ثانيا:اين روايات كه صحابه را تقديس و اعمال ناروا و غير مشروع آنان را تصحيح مى‏ كند و ايشان را آمرزيده و مصون معرفى مى‏ نمايد از راه خود صحابه به ما رسيده و به روايت ايشان نسبت داده شده است و خود صحابه به شهادت تاريخ قطعى با همديگر معامله مصونيت و معذوريت نمى‏كردند،صحابه بودند كه دست‏ به كشتار و سب و لعن و رسوا كردن همديگر گشودن و هرگز كمترين اغماض و مسامحه‏ اى در حق همديگر روا نمى‏ داشتند.

بنابر آنچه گذشت،به شهادت عمل خود صحابه،اين روايات صحيح نيستند و اگر صحيح باشند مقصود از آنها معناى ديگرى است غير از مصونيت و تقديس قانونى صحابه.
و اگر فرضا خداى متعال در كلام خود،روزى از صحابه در برابرخدمتى كه در اجراى فرمان او كرده‏ اند اظهار ⁽¹²⁾ رضايت فرمايد،معناى آن،تقدير از فرمانبردارى گذشته آنان است نه اينكه در آينده مى ‏توانند هر گونه نافرمانى كه دلشان مى ‏خواهد بكنند.

پى‏ نوشت:
-النصايح الكافيه،ص 58،64،77 و 78. 12-سوره توبه،آيه 100.
شيعه در اسلام صفحه 47
تاليف: علامه سيد محمد حسين طباطبايى

شيعه در دوران حاكميت امويان



سال شصت هجرى قمرى معاويه در گذشت و پسرش يزيد طبق بيعتى كه پدرش از مردم براى وى گرفته بود زمان حكومت اسلامى را در دست گرفت.
يزيد به شهادت تاريخ،هيچگونه شخصيت دينى نداشت،جوانى بود حتى در زمان حيات پدر، اعتنايى به اصول و قوانين اسلام نمى‏كرد و جز عياشى و بى بند و بارى و شهوترانى سرش نمى ‏شد و در سه سال حكومت‏ خود،فجايعى راه انداخت كه در تاريخ ظهور اسلام با آن همه فتنه‏ ها كه گذشته بود،سابقه نداشت.

سال اول،حضرت حسين بن على عليه السلام را كه سبط پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم بود با فرزندان و خويشان و يارانش با فجيع ترين وضعى كشت و زنان و كودكان و اهل بيت پيغمبر را به همراه سرهاى بريده شهدا در شهرها گردانيد ⁽¹⁾ و در سال دوم،«مدينه‏»را قتل عام كرد و خون و مال و عرض مردم را سه روز به لشكريان خود مباح ساخت ⁽²⁾ و سال سوم،«كعبه مقدسه‏»را خراب كرده و آتش‏زد!! ⁽³⁾ و پس از يزيد،آل مروان از بنى اميه زمام حكومت اسلامى را-به تفصيلى كه در تواريخ ضبط شده-در دست گرفتند حكومت اين دسته يازده نفرى كه نزديك به هفتاد سال ادامه داشت،روزگار تيره و شومى براى اسلام و مسلمين به وجود آورد كه در جامعه اسلامى جز يك امپراطورى عربى استبدادى كه نام خلافت اسلامى بر آن گذاشته شده بود،حكومت نمى ‏كرد و در دوره حكومت اينان كار به جايى كشيد كه خليفه وقت (وليد بن يزيد) كه جانشين پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم و يگانه حامى دين شمرده مى‏شد،بى محابا تصميم گرفت‏ بالاى خانه كعبه غرفه ‏اى بسازد تا در موسم حج در آنجا مخصوصا به خوش گذرانى بپردازد ⁽⁴⁾ !!

پی نوشت:
-تاريخ يعقوبى،ج 2،ص 216 تاريخ ابى الفداء،ج 1،ص 190.مروج الذهب،ج 3،ص 64 و تواريخ ديگر.

2-تاريخ يعقوبى،ج 2،ص 243.تاريخ ابى الفداء،ج 1،ص 192.مروج الذهب،ج 3،ص 78.
3-تاريخ يعقوبى،ج 2،ص 224 تاريخ ابى الفداء،ج 1،ص 192.مروج الذهب،ج 3،ص 81.
4-تاريخ يعقوبى،ج 3،ص 73.

خليفه وقت[وليد بن يزيد]قرآن كريم را آماج تير قرار داد و در شعرى كه خطاب به قرآن انشاء كرد گفت:روز قيامت كه پيش خداى خود حضور مى‏ يابى بگوى خليفه مرا پاره كرد!! ⁽⁵⁾ البته شيعه كه اساسا اختلاف نظر اساسى ‏شان با اكثريت تسنن در سر دو مسئله خلافت اسلامى و مرجعيت دينى بود،در اين دوره تاريك،روزگارى تلخ و دشوارى مى ‏گذرانيدند ولى شيوه بيدادگرى و بى بند و بارى حكومتهاى وقت و قيافه مظلوميت و تقوا و طهارت پيشوايات اهل بيت آنان را روز به روز در عقايدشان استوارتر مى ‏ساخت و مخصوصا شهادت دلخراش حضرت حسين پيشواى‏سوم شيعه در توسعه يافتن تشيع و بويژه در مناطق دور از مركز خلافت،مانند عراق و يمن و ايران كمك بسزايى كرد.

گواه اين سخن اين است كه در زمان امامت پيشواى پنجم شيعه كه هنوز قرن اول هجرى تمام نشده و چهل سال از شهادت امام سوم گذشته بود،به مناسبت اختلال و ضعفى كه در حكومت اموى پيدا شده بود،شيعه از اطراف كشور اسلامى مانند سيل به دور پيشواى پنجم ريخته به اخذ حديث و تعلم معارف دينى پرداختند ⁽⁶⁾ .هنوز قرن اول هجرى تمام نشده بود كه چند نفر از امراى دولت‏شهر قم را در ايران بنياد نهاده و شيعه نشين كردند ⁽⁷⁾ ولى در عين حال شيعه به حسب دستور پيشوايان خود،در حال تقيه و بدون تظاهر به مذهب زندگى مى‏كردند.

پی نوشت:
-تاريخ يعقوبى،ج 3،ص 73.

5-اذا ما جئت ربك يوم حشر فقل يا رب خرقنى الوليد (مروج الذهب،ج 3،ص 216)
6-ر.ك:بحث امام شناسى همين كتاب.
7-معجم البلدان،ماده‏«قم‏»

خليفه وقت[وليد بن يزيد]قرآن كريم را آماج تير قرار داد و در شعرى كه خطاب به قرآن انشاء كرد گفت:روز قيامت كه پيش خداى خود حضور مى‏ يابى بگوى خليفه مرا پاره كرد!! ⁽⁵⁾ البته شيعه كه اساسا اختلاف نظر اساسى ‏شان با اكثريت تسنن در سر دو مسئله خلافت اسلامى و مرجعيت دينى بود،در اين دوره تاريك،روزگارى تلخ و دشوارى مى ‏گذرانيدند ولى شيوه بيدادگرى و بى بند و بارى حكومتهاى وقت و قيافه مظلوميت و تقوا و طهارت پيشوايات اهل بيت آنان را روز به روز در عقايدشان استوارتر مى ‏ساخت و مخصوصا شهادت دلخراش حضرت حسين پيشواى‏سوم شيعه در توسعه يافتن تشيع و بويژه در مناطق دور از مركز خلافت،مانند عراق و يمن و ايران كمك بسزايى كرد.

گواه اين سخن اين است كه در زمان امامت پيشواى پنجم شيعه كه هنوز قرن اول هجرى تمام نشده و چهل سال از شهادت امام سوم گذشته بود،به مناسبت اختلال و ضعفى كه در حكومت اموى پيدا شده بود،شيعه از اطراف كشور اسلامى مانند سيل به دور پيشواى پنجم ريخته به اخذ حديث و تعلم معارف دينى پرداختند ⁽⁶⁾ .هنوز قرن اول هجرى تمام نشده بود كه چند نفر از امراى دولت‏شهر قم را در ايران بنياد نهاده و شيعه نشين كردند ⁽⁷⁾ ولى در عين حال شيعه به حسب دستور پيشوايان خود،در حال تقيه و بدون تظاهر به مذهب زندگى مى‏كردند.

پی نوشت:
-تاريخ يعقوبى،ج 3،ص 73.

5-اذا ما جئت ربك يوم حشر فقل يا رب خرقنى الوليد (مروج الذهب،ج 3،ص 216)
6-ر.ك:بحث امام شناسى همين كتاب.
7-معجم البلدان،ماده‏«قم‏»

خليفه وقت[وليد بن يزيد]قرآن كريم را آماج تير قرار داد و در شعرى كه خطاب به قرآن انشاء كرد گفت:روز قيامت كه پيش خداى خود حضور مى‏ يابى بگوى خليفه مرا پاره كرد!! ⁽⁵⁾ البته شيعه كه اساسا اختلاف نظر اساسى ‏شان با اكثريت تسنن در سر دو مسئله خلافت اسلامى و مرجعيت دينى بود،در اين دوره تاريك،روزگارى تلخ و دشوارى مى ‏گذرانيدند ولى شيوه بيدادگرى و بى بند و بارى حكومتهاى وقت و قيافه مظلوميت و تقوا و طهارت پيشوايات اهل بيت آنان را روز به روز در عقايدشان استوارتر مى ‏ساخت و مخصوصا شهادت دلخراش حضرت حسين پيشواى‏سوم شيعه در توسعه يافتن تشيع و بويژه در مناطق دور از مركز خلافت،مانند عراق و يمن و ايران كمك بسزايى كرد.

گواه اين سخن اين است كه در زمان امامت پيشواى پنجم شيعه كه هنوز قرن اول هجرى تمام نشده و چهل سال از شهادت امام سوم گذشته بود،به مناسبت اختلال و ضعفى كه در حكومت اموى پيدا شده بود،شيعه از اطراف كشور اسلامى مانند سيل به دور پيشواى پنجم ريخته به اخذ حديث و تعلم معارف دينى پرداختند ⁽⁶⁾ .هنوز قرن اول هجرى تمام نشده بود كه چند نفر از امراى دولت‏شهر قم را در ايران بنياد نهاده و شيعه نشين كردند ⁽⁷⁾ ولى در عين حال شيعه به حسب دستور پيشوايان خود،در حال تقيه و بدون تظاهر به مذهب زندگى مى‏كردند.

پی نوشت:
-تاريخ يعقوبى،ج 3،ص 73.

5-اذا ما جئت ربك يوم حشر فقل يا رب خرقنى الوليد (مروج الذهب،ج 3،ص 216)
6-ر.ك:بحث امام شناسى همين كتاب.
7-معجم البلدان،ماده‏«قم‏»

«ابو حنيفه‏»رئيس يكى از چهار مذهب اهل تسنن به زندان منصور رفت ⁽⁵⁾ و شكنجه‏ ها ديد و«ابن حنبل‏»رئيس يكى از چهار مذهب،تازيانه خورد ⁽⁶⁾ و امام ششم شيعه اماميه پس از آزار و شكنجه بسيار،با سم درگذشت ⁽⁷⁾ و علويين را دسته دسته گردن مى ‏زدند يا زنده زنده دفن مى‏ كردند يا لاى ديوار يا زير ابنيه دولتى مى ‏گذاشتند.

«هارون‏»خليفه عباسى كه در زمان وى امپراطورى اسلامى به اوج قدرت و وسعت‏ خود رسيده بود و گاهى خليفه به خورشيد نگاه مى ‏كرد و آن را مخاطب ساخته مى ‏گفت‏ به هر كجا مى‏ خواهى بتاب كه به جايى كه از ملك من بيرون است نخواهى تابيد!از طرفى لشكريان وى در خاور و باختر جهان پيش مى‏ رفتند ولى از طرفى در جسر بغداد كه در چند قدمى قصر خليفه بود، بى ‏اطلاع و بى اجازه خليفه،مامور گذاشته از عابرين حق عبور مى ‏گرفتند،حتى روزى خود خليفه كه مى ‏خواست از جسر عبور كند،جلويش را گرفته حق العبور مطالبه كردند! ⁽⁸⁾ يك مغنى با خواندن دو بيت‏ شهوت انگيز،«امين‏»خليفه عباسى را سر شهوت آورد،امين سه ميليون درهم نقره به وى بخشيد،مغنى از شادى خود را به قدم خليفه انداخته گفت:يا امير المؤمنين!اين همه پول را به من مى ‏بخشى؟خليفه در پاسخ گفت اهميتى ندارد ما اين پول را از يك ناحيه ناشناخته كشور مى ‏گيريم!! ⁽⁹⁾ ثروت سرسام آورى كه همه ساله از اقطار كشورهاى اسلامى به عنوان بيت المال مسلمين به دار الخلافه سرازير مى ‏شد،به مصرف هوسرانى و حقكشى خليفه وقت مى ‏رسيد، شماره كنيزان پريوش ودختران و پسران زيبا در دربار خلفاى عباسى به هزاران مى ‏رسيد!!

وضع شيعه از انقراض دولت اموى و روى كار آمدن بنى عباس،كوچكترين تغييرى پيدا نكرد جز اينكه دشمنان بيدادگرى وى تغيير اسم دادند.

پى ‏نوشت:
5-تاريخ ابى الفداء،ج 2،ص 6. 6-تاريخ يعقوبى،ج 3،ص 198.تاريخ ابى الفداء،ج 2،ص 33.
7-بحار،ج 12،احوالات حضرت صادق (ع) .
8-قصه جسر بغداد.
9-آغانى ابى الفرج،قصه امين.
شيعه در اسلام صفحه 55
تاليف: علامه سيد محمد حسين طباطبايى

شيعه در قرن سوم هجرى

با شروع قرن سوم،شيعه نفس تازه‏اى كشيد و سبب آن اولا:اين بود كه كتب فلسفى و علمى بسيارى از زبان يونانى و سريانى و غير آنها به زبان عربى ترجمه شد و مردم به تعليم علوم عقلى و استدلالى هجوم آوردند.علاوه بر آن‏«مامون‏»خليفه عباسى (195-218) معتزلى مذهب به استدلال عقلى در مذهب علاقه ‏مند بود و در نتيجه به تكلم استدلالى در اديان و مذاهب رواج تام و آزادى كامل داده بود و علما و متكلمين شيعه از اين آزادى استفاده كرده در فعاليت علمى و در تبليغ مذهب اهل بيت فروگذارى نمى ‏كردند ⁽¹⁾ .

و ثانيا:مامون عباسى به اقتضاى سياست‏ خود به امام هشتم شيعه اماميه ولايت عهد داده بود و در اثر آن علويين و دوستان اهل بيت تا اندازه‏اى از تعرض اولياى دولت مصون بوده و كم و بيش از آزادى بهره‏مند بودند ولى باز ديرى نگذشت كه دم برنده شمشير به سوى شيعه برگشت و شيوه فراموش شده گذشتگان به سراغشان آمد،خاصه در زمان متوكل عباسى (232-247 هجرى) كه مخصوصا با على و شيعيان وى دشمنى خاصى داشت و هم به امروى بود كه مزار امام سوم شيعه اماميه را در كربلا با خاك يكسان كردند ⁽²⁾ .

پى‏نوشتها:
1-تواريخ.
2-تاريخ ابى الفداء و تواريخ ديگر.
شيعه در اسلام صفحه 58
تاليف: علامه سيد محمد حسين طباطبايى