موضوع: دفاع امام محمد غزالی از یزید/ترحّم بر یزید جایز ، بلکه مستحب است و لعن وی جایز نیست

در این وقت این اشعار را خواند :
یا غُرابَ البَینِ ما شِئتَ فَقُلاِنَّمــا تَندُبُ اَمـراً قَد فَعَـلَلَیتَ اَشیاخی بِبَدرٍ شَهِــدُواوَقَعهَ الخَزْرَجِ مَع وَقْعِ الاَسَلِلَاَهَلـُّوا وَاستَهَلّـــُوا فَرَحـاثُمَّ قالُوا یـــا یَزیدُ لا تَشَلقَد قَتَلْنَا القَومَ مِن ساداتِهِمو َعَدَلنـاهُ بِبَـدرٍ فَــاعتَدَلَلَستُ مِن خِندِفٍ اِن لَم اَنتَقِممِن بَنی اَحمدَ مـا کـانَ فَعَلَلَعِبَتْ هـاشِمُ بِالمُلکِ فـــَلاخَبَرٌ جــاءَ و لا وَحیٌ نَــزَلَ

یعنی ای کلاغ آنچه می­خواهی بگو، همانا ندبه­ی تو برای امری است که انجام گرفت. ای کاش بزرگان من که در جنگ بدر کشته شدند، اینک می­بودند و شادمان می­شدند و به من می*گفتند: دستت شل مباد. ما نیز از بزرگان بنی­هاشم کشتیم و با جنگ بدر برابری نمود، من از خندف (جد یزید) نیستم، اگر از فرزندان احمد انتقام نگیرم، هاشم و فرزندانش با سلطنت بازی کردند، پس نه خبری آمده و نه وحی نازل گشته.[۱۹]
پی نوشت
:
[۱۹] - رساله*ی تولی و تبری ص ۲۶۴، کشکول بحرنی ج۳ ص ۳۹- کتاب نمونه معارف اسلام ج ۵ ص ۳۵

آلوسی نیز تاکید دارد که در لعن یزید، تردید به خود راه مده، زیرا که او ویژگی­های ناپسند بسیار دارد و در تمامی ایام تکلیفش از ارتکاب گناهان کبیره باز نایستاده است. در پلیدی او همین بس که در مکّه و مدینه، آن همه جنایت نمود و به کشتن امام حسین علیه السلام ـ که برترین درودهای خداوند بر او و جدش باد ـ رضایت داد و از آن اظهار خشنودی کرد و به خاندان آن حضرت اهانت نمود و گمان من این است که این خبیث به رسالت حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله ایمان نیاورده بود. به هر حال، مجموع جنایات یزید درباره*ی ساکنان حرم امن الهی (مکّه) و خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و عترت پاک آن بزرگوار، چه در هنگام حیات حسین بن علی علیه السلام و چـه بعد از ممات ایشان، و دیگر تبهکـاری­های او، کمتر از این نبود که اوراق قـرآن را در میـان کثافت افکند. من تصوّر نمی­کنم که امر او بر اغلب مسلمانان مخفی و پوشیده بوده باشد، چیزی که هست مسلمین در آن هنگام مغلوب و مقهور (خلفای جور) بودند و جز شکیبایی کار دیگری از دستشان بر نمی آمد، تا خداوند خود کار خویش را به پایان برد. اگر کسی هم از سر احتیاط می­ترسد یزید را صریحاً لعن کند، پس چنین بگوید: «خداوند لعنت کند کسی را که به کشتن امام حسین علیه السلام و یارانش راضی شد و عترت پیامبر صلی الله علیه و آله را بدون جهت آزرد و حق آنان را غصب کرد. » زیرا به این ترتیب، باز (یزید) را لعن کرده، زیرا او بطور اخص مشمول این لعن است. با این گونه لعن هیچ کس جز ابن عربی مالکی و پیروانش مخالفت نکرده اند. زیرا آنان بر پایه*ی آنچه از آنان نقل شده، ظاهراً لعن کسی را که راضی به قتل امام حسین علیه السلام می باشد جایز نمی شمارند. به جانم قسم، این همان گمراهی بزرگی است که نزدیک است بر گمراهی خود یزید بچربد![۲۶]
پی نوشت:
[۲۶] - روح المعانی: ج۸، ص ۱۲۵

ابو حامد غزّالی ( معروف به امام محمّد غزالی )، فردی سنّی، شافعی، اشعری مذهب[۲۷] و در جرگه­ی صوفیان بوده­است. در کتاب «احیاء العلوم» می­نویسد:
« لعن مسلمانان جایز نیست و یزید مسلمان است و نسبت قتل یا امر یا رضای او به قتل حسین علیه السلام سو ظن به مسلمان است و به حکم کتاب و سنّت حرام است. هر کس شک در صحت این نسبت کند در غایت حماقت است. اگر سلطانی یا امیری یا وزیری کسی را کشت، بدست آوردن قاتل یا آمر یا راضی اگر چه آنها نزدیک باشند مقدور نیست، خصوصاً اگر زمان بعید و مکان شاسع باشد و مانند مورد کلام که از زمان یزید و شهادت حضرت ابا عبد الله علیه السلام ۴۰۰ سال گذشته است (یعنی تا زمان غزالی). پس چگونه معلوم می شود که یزید قاتل یا آمر یا راضی بوده؟ مطلب دیگر اینکه باید به اهل اسلام حسن ظن داشت و اگر فرضاً ثابت شد چنانچه اشاعره می*گویند: « قتل مسلمانان موجب کفر نیست »، ممکن است قاتل فرضاً یزید باشد ولی اگر توبه کرده و بعد مرده لعن او جایز نیست، مانند کافر که اگر توبه کند لعنش جایز نیست. و معلوم نیست که یزید از قتل سیدالشهدا علیه السلام توبه نکرده­است. پس لعن چنین مسلمانی جایز نیست و اگر کسی لعن کند معصیت کرده­است و اگر لعن او جایز باشد و کسی او را لعن نکند گنهکار نیست. و اما یزید از کجا معلوم است که او دور از رحمت الهی است و گفتن این که او از رحمت خدا دور است، ترخص به غیب است، مگر درباره*ی کسی که به کفر مرده باشد. و ترحّم بر یزید جایز است، بلکه مستحب است، و بلکه او داخل در عموم « اللّهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات » است، و یزید مؤمن بوده!!! »[۲۸] فغانی، شاعر سنّی خطاب به غزالی می­گوید :
بر چنین کس نکنی لعنت و، شرمت بادا

لعــن الله یــزیـداً و علی آل یــزیـــد

سنایی غزنوی نیز می­گوید :
داستــان پســر هند مگـر نشنیــدی

کـه از او بر سر اولاد پیمبر چه رسید؟!

پـدر او لب و دنـــدان پیمبـر بشکست

مـادر او جـگر عــمّ پیمبــــر بمکـید

خـود، بناحق، حق دامــاد پیمبر بگرفت

پـســر او ســـر فرزنــد پیمبر ببــرید

بر چنین قوم چــرا لعنت و نفرین نکنم

لعــن الله یـزیــداً و علی آل یــزیـــد

اینکه غزالی یزید را مسلمان و مومن می داند و نسبت دادن جنایت عظیم کربلا را به یزید سوء ظن می داند از مانند او که مدّعی علم و کمال است بسیار عجیب است زیرا از قطعیاتی که در تاریخ اسلام آمده است جنایت یزید و اصحابش در کربلا می باشد و هر محققی با اندک تحقیق می تواند به این مطلب برسد.

همچنین اینکه او مسأله­ی توبه یزید را پیش می­کشد نیز، از او بسیار بعید است. زیرا بر احتمال توبه، حکمی بار نمی­شود و علاوه بر این، کارنامه­ی حکومت سه ساله ننگین یزید، نشان از دوری او از توبه است. چون یزید سه سال و نه ماه خلافت کرد، در سال اول حکومتش حضرت سید الشهدا علیه السلام را با گروهی از بنی هاشم و اصحاب شهید کرد ـ به تفصیلی که در کتب مقاتل ذکر شده است ـ اما جنایاتش به اینجا ختم نشد، بلکه بعد از آن به قتل عام مردم مدینه پرداخت، خون و مال و عرض مسلمین را سه روز بر لشکریان خود مباح ساخت و کعبه*ی مقدّسه را خراب کرده، به آتش کشید و تخریب کعبه یازده روز قبل از هلاکتش به وقوع پیوست.[۲۹]یزیدی که شب آخر عمرش با مستی شراب می­خوابـد و صبح او را مرده می­یـابند، آیا می­شود این احتمال را در مورد او داد که توبه کرده­است؟!در کیفیت مرگ یزید، شیخ صدوق (ره) می­فرماید: یزید شب با حال مستی خوابید و صبح او را مرده یافتند، در حالیکه بدن او تغییر کرده، مثل آنکه قیر مالیده شده باشد. و بدن نحسش را در باب الصغیر دمشق دفن کردند.[۳۰]
پی نوشت:
[۲۹] - تقویم شیعه ص ۷۵

[۳۰] - تقویم شیعه ص ۸۸

به­ هر حال از شخصی مثل یزید، توبه بسیار بعید است. گر چه غزالی توجه ندارد که مسأله­ی قتل نمایندگان خدا در زمین، حسابی جدا از حساب قتل افراد عادی دارد و در حد کفر بالله است.جاری شدن لعن یزید بر لسان معصومین علیهم السلام ما را برلعن یزید بس است:اللّهُمَّ العَن أَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد وَ آخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلی ذلِک، اَللّهُمَّ العَنِ العِصابَةَ الَّتی جاهَدَتِ الحُسَین و شایَعَت و بایَعَت و تابَعَت عَلی قَتلِه، اَللّهُمَّ العَنهُم جَمیعاً ً… اللّهُمِ خُصَّ اَنْتَ اَوَّلَ ظالِمٍ باللَّعن منّی و ابْدَأ به اَوَّلاً ثُمَّ الثّانِیَ و الثّالِثَ و الرّابع اللهم العَنْ یَزیدَ خامِساً … اَلّلهُمَّ الْعَنْ اَبا سُفیانَ وَ مُعاوِیَةَ وَ یَزیدَ بْنَ مُعاوِیَةَ عَلَیْهِمْ مِنْکَ اللَّعْنَةُ اَبَدَ الْابِدینَ.[۳۱]
پی نوشت:
-[۳۱] زیارت عاشورا