نكتة مهمی كه باید به آن توجه داشت این است كه : اینگونه پیامد اعمال كه دامن‌گیر بشر می‌شود یا بخاطر وجود:
الف) قانون علیت است چرا كه این نظام مادّی و این عالم مادّه براساس نظام علّت و معلول جریان دارد كه هر عملی، عكس‌العمی را در پی دارد. بنابراین اعمال انسان‌ها نیز از این قانون مستثنی نیست و آنچه از عذاب و حوادث برای بشر رخ می‌دهد در اثر اعمال خود انسان‌ها می‌باشد.
ب) بخاطر قانون تجسم اعمال: از آنجا كه اعمال انسان‌ها حقیقت و باطنی دارد كه دیدن آن در این دنیا بطور طبیعی برای انسان‌ها میسّر نیست مگر بواسطه اذن و امر الهی كه در آن صورت آن حقیقت برای بشر آشكار می‌گردد. بنابراین ممكن است برخی از پیامدها مانند (مسخ) و دگرگونی جسم و روح بخاطر همین قانون باشد. البته شناخت این قانون برای دانشمندان علوم طبیعی تا به امروز میسور نبوده است.
ج)اراده مستقیم الهی: از آنجا كه خداوند حی و قیوم است و از كار تدبیر خلق غافل نمی‌شود و از اعمال ظالمان نیز بی‌خبر نیست، بنابراین آثار وضعی اعمال را برای صاحبان عمل بار می‌كند.
د) دستگاه آفرینش (آسمان‌ها و زمین) همه دارای حیات و شعور هستند كه از روی شعور نتیجة عمل را به صاحب عمل برمی‌گردانند.
پی نوشت:
[12] . بقره/ 205.
پاسخ با نقل قول
