کتاب خصائص الحسینیه

3-مقصد سوم - اين بحث درباره چگونگى رقت و جزع و گريه بر آن حضرت است كه داراى اقسامى است.

اول : گريه قلب به واسطه غم و اندوه ، كه اولين مرتبه گريه است ، و فايده آن اين است كه نفس هاى شخص مغموم و محزون را تسبيح خداوند قرار مى دهد. چنانچه فرموده اند، نفس هاى شخصى كه به خاطر ستمى كه بر ما رفته ، مغموم باشد، تسبيح به حساب مى آيد.
دوم : تاءلم قلب ؛ در حديث آمده است كسى كه به خاطر ما قلبش متاءلم شود، هنگام مرگ خوشحال است و اين خوشحالى او ادامه دارد تا اينكه در كنار حوض بر ما وارد شود.
سوم : جمع شدن اشك در چشم ، بدون اينكه جارى شود؛ چنين حالى موجب رحمت الهى است . چنانچه در روايت از امام صادق عليه السلام درباره گريه كنندگان بر حسين عليه السلام آمده است كه : خداوند شخص گريه كننده را قبل از آنكه اشك از چشمانش جارى شود، مورد رحمت خود قرار مى دهد.
چهارم : خروج اشك از چشم ، حتى اگر به اندازه بال مگسى باشد (تر شدن چشم از اشك )؛ در اين باره وارد شده است كه اين كار موجب آمرزش گناهان است اگر چه به اندازه كف دريا باشد.
پنجم : جارى شدن اشك از چشم ؛ بنا به فرموده معصوم عليه السلام ، اگر اشك از چشم جارى شود و قطره اى از آن در جهنم افتد، حرارتش به سردى مى گرايد.
ششم : سرازير شدن اشك و ريختن آن به چهره ، محاسن و سينه ؛ امام صادق عليه السلام وقتى مرثيه حسين عليه السلام را شنيد، اين چنين گريه كرد و بعد فرمود: ((ملائكه هم مثل ما، بلكه بيشتر از ما گريه كردند. به واسطه چنين گريه اى خداوند سرتاسر بهشت را بر تو واجب گردانيده است .

هفتم : ناله و فغان و جان دادن به اين منظور؛ در مورد اول يعنى ناله سر دادن ؛ امام صادق عليه السلام براى كسى كه چنين كارى كرد، دعا فرمود و گفت : خدايا بر آن ناله هايى كه به خاطر ماست ، ترحم كن . درباره دومى (فغان كردن )؛ كار و شاءن حضرت زهراء سلام الله عليها است ؛ آن بزرگوار هر روز به خاطر فرزندش فغان و ناله سر مى دهد، تا اينكه پدرش ، ايشان را ساكت مى كنند. در مورد سوم (جان دادن ) ابوذر وقتى مردم را به كشته شدن حسين عليه السلام خبر داد، مطلبى به اين مضمون گفت كه اگر عظمت و سنگينى آن مصيبت را درك كنيد آنقدر گريه مى كنيد تا جان بدهيد.
هشتم : گريه كردن با صداى بلند، و من چگونه در اين باره سخن بگويم كه قاتل حسين دستور به اين كار داد، اين كار از عجايب است . يزيد، قاتل امام حسين عليه السلام دستور داد كه براى آن حضرت با سر دادن گريه و زارى عزادارى كنند. او به همسرش هند گفت : اى هند براى حسين شيون نما و گريه كن كه او فريادرس قريش است ، پسر زياد درباره او عجله كرد، لعنت خدا بر او باد.
نهم : بر سر و صورت زدن ؛ عبدالله بن عمر، وقتى خبر قتل حسين عليه السلام را شنيد، چنين كرد؛ او بر سر و صورت خود مى زد و مى گفت : هيچ مصيبتى مانند مصيبت حسين نيست ؛ تا اينكه يزيد به نحوى او را به سكوت واداشت .

دهم : مشابهت با گريه كننده كه همان تباكى است ؛ در اين خصوص وارد شده است : كسى كه تباكى كند، بهشت از آن اوست . يعنى اگر كسى سنگ دل شده و دلش آتش نمى گيرد، بايد سر را به زير افكند و خود را شبيه مصيبت زده و دلشكسته بنمايد. من نمى دانم چگونه قلب قساوت پيدا مى كند و بر ذكر مظلوم نمى سوزد. ذكرى كه حتى صبر - اگر صبر بر مصيبتش تحقق يابد - بر آن مى گريد.
منشاء اين قساوت دو چيز است : يكى غرق در افزون طلبى مادى شدن ، كه قساوت از اثرات آن است . در دعاها وارد شده است : اللهم انى اعوذ بك من قلب لا تخشع و عين لا تدمع و بطن لا يشبع خدايا! به تو پناه مى برم از دلى كه خاشع نمى شود و از چشمى كه نمى گريد و از شكمى كه سير نمى شود.
دوم ؛ پرحرفى درباره مسائلى كه به انسان مربوط نمى شود. علاج اين قساوت دست نوازش بر سر يتيمان كشيدن است . در روايت وارد شده است كه چنين كارى ضمن اينكه اجر و پاداش دارد، قساوت را برطرف مى كند.
يازدهم : گريه بدون اشك ريختن به خاطر خشك شدن اشك از كثرت جارى شدن آن ؛ چنين حالتى براى زنان آن حضرت بعد از بازگشتشان به مدينه و برپا كردن عزاى آن حضرت رخ داد.
دوازدهم : گريه كردن به نحوى كه اثرش بر روى شخص ظاهر شود و مانع خوردن و آشاميدن شود؛ چنين امرى در روايت مسمع بن عبدالملك آمده است . او به امام صادق عليه السلام عرض كرد؛ هنگام ذكر حسين عليه السلام و يادآورى رفتارى كه با او شد، چنين حالتى بر من عارض مى شود. امام فرمود: خداوند به اشك چشمت ترحم كند. سپس ‍ اجر و پاداش حاصل براى او از هنگام جان سپردن تا پايان روز جزا را ذكر فرمود.

4-مقصد چهارم

اين مقصد درباره مجالسى است كه براى ذكر مصيبت هاى آن حضرت و گريه بر ايشان ، منعقد مى شود و به طور كلى بر پنج قسم است : مجلسى كه قبل از خلق آدم عليه السلام برپا شد. دوم مجلسى كه بعد از آن و قبل از ولادت حسين عليه السلام منعقد شد. سوم : مجلسى كه بعد از ولادت و قبل از شهادت آن بزرگوار برپا شد. چهارم :مجالسى كه پس ‍ از شهادت امام در دنيا برپا مى شود. پنجم : مجلسى كه بعد از فانى شدن دنيا در روز قيامت منعقد مى گردد.

5-نوع اول

شامل دو مجلس است ، هر چند تعبير از مجلس در اينجا مجازى است مجلس اول ، محل تقدير آن حضرت است . هنگامى كه خداوند بر اين امر اراده فرمود و قلم بر لوح تقدير كشيد، قلم و لوح بر آن حضرت اندوهگين شدند. دوم در اطراف عرش قبل از خلق آدم عليه السلام است . وقتى پروردگار به ملائكه فرمود من در روى زمين براى خود جانشين ، قرار دادم ، آنها گفتند، آيا در روى زمين كسى را خليفه مى گردانى كه خونريزى مى كند؟ در بعضى از تفسيرها آمده است كه آنها در اين مساءله ، قتل حسين عليه السلام را ملاحظه كردند و اين سخن را از باب اندوه و حسرت بيان نمودند؛ سپس خداوند تعالى فرمود: من به آنچه شما نمى دانيد، آگاه هستم .

6-نوع دوم

در اين نوع چهارده مجلس وجود دارد:
اول ؛ عرفات : وقتى آدم عليه السلام به ساق عرش نگاه كرد و اسماء خمسه را مشاهده نمود و جبرئيل عليه السلام به او ياد داد كه بگويد: يا حميد بحق محمد، يا عالى بحق على ، يا فاطر بحق فاطمه يا محسن بحق الحسن و الحسين و منك الاحسان وقتى نام حسين عليه السلام را به زبان آورد، اشكش جارى شد و قلبش خاشع گرديد و گفت : اى برادر! ذكر پنجمين اسم ، قلب مرا مى شكند و اشكم را جارى مى سازد. آنگاه جبرئيل عليه السلام با مرثيه سرايى براى حسين عليه السلام ، علت اين امر را توضيح داد، آدم و ملائكه حاضر در آنجا مى شنيدند و گريه مى كردند. آنگاه جبرئيل گفت : اين فرزند تو، به مصيبتى گرفتار مى شود كه در برابر آن تمام مصيبت ها ناچيز مى شود. پرسيد آن چه مصيبتى است ؟ گفت : لب تشنه و غريب و تنها در حالى كه هيچ يار و ياورى ندارد كشته مى شود. اى آدم ! اى كاش تو مى ديدى كه او واعطشا مى گويد و از كمى يار و ياور ناله و از شدت تشنگى ، دنيا و آسمان جلوى چشمش تيره و تار مى گردد؛ جواب او را فقط با شمشير مى دهند و او را از قفا سر مى برند، خيامش را غارت مى كنند و سرهاى آنها را به همراه زنانش در شهرها مى گردانند.
دوم و سوم بهشت ؛ در بهشت دو مجلس برپا شد. در مجلس اول ، مرثيه سرا حوريه بود و شنونده ، پيامبر صلى الله عليه و آله و جبرئيل عليه السلام . در مجلس دوم ، مرثيه سرا جبرئيل و شنونده ، پيامبر صلى الله عليه و آله و حورالعين بودند. در بحارالانوار از پيامبر صلى الله عليه و آله روايت شده است كه فرمود: در شب معراج وقتى مرا سير دادند، جبرئيل دست مرا گرفت و مرا كه خوشحال بودم وارد بهشت كرد، تا اينكه درختى از نور ديدم كه با نور مزين شده بود.

در اصل آن درخت دو ملك هستند كه تا روز قيامت به زر و زيور آراسته اند. سپس پيش رفتم تا به درخت سيبى رسيدم كه بزرگتر از آن را نديده بودم ، سيبى برداشتم و آن را دو نيم كردم ، از آن براى من حوريه اى خارج شد كه پلك هايش مانند شاه پر بال عقاب بود. از او پرسيدم تو مال كيستى ؟ گريه كرد و گفت : مال فرزند تو، حسين بن على بن ابى طالب ، كه مظلومانه به شهادت مى رسد. اما روايت ديگر؛ روايت شده است كه وقتى وفات امام حسن عليه السلام نزديك شد و سم در بدن ايشان اثر كرد و رنگش سبز شد، امام حسين عليه السلام گفت : چرا رنگت سبز شده است و بعد گريه كرد. امام حسن گفت : اى برادر حديث جدم درباره من و تو صدق كرد: سپس امام حسين عليه السلام را در آغوش گرفت و به شدت گريه كرد. در اين باره از امام حسن عليه السلام سؤ ال كرد؛ ايشان گفتند: جدم به من خبر داد كه وقتى شب معراج وارد بهشت شدم دو قصر عالى مجاور هم و شبيه به هم ديدم كه يكى از زبرجد سبز بود و ديگرى از ياقوت سرخ ، از جبرئيل سؤ ال كردم ، گفت : يكى از آنها به حسن و ديگرى به حسين تعلق دارد، زيرا حسن به واسطه سم از دنيا مى رود و رنگش سبز مى شود، اما آنكه سرخ است ، قصر حسين است ، چون كشته مى شود و چهره اش به خون آغشته مى گردد. در آن هنگام ، پيامبر و جبرئيل گريه كردند و فرشتگان حاضر در آنجا به گريه و ناله ضجه زدند.

چهارم ؛ مجلس آدم عليه السلام در كربلا؛ آدم وقتى در زمين مى گشت ، چون به محل شهادت حسين عليه السلام رسيد، پايش لغزيد و به زمين افتاد و خون از پايش جارى شد، آنگاه سر به سوى آسمان بلند كرد و گفت : بارالها! آيا خطاى ديگرى از من سر زد و مرا مجازات كردى ؟ به او وحى شد، نه ، اما در اين سرزمين فرزند تو حسين مظلومانه كشته مى شود، از اين رو خون تو از باب موافقت با خون او جارى شد. پرسيد: قاتل او چه كسى است ؟ به او وحى آمد كه يزيد. آنگاه آدم چهار مرتبه يزيد را لعنت كرد و چند قدمى به سمت كوى عرفات رفت .
پنجم ؛ سفينه نوح عليه السلام ؛ وقتى سفينه بالاى قتلگاه حسين عليه السلام و محل طوفان سفينه اهل بيت (حسين عليه السلام ) رسيد، دچار مشكل شد و نوح عليه السلام ترسيد كه غرق شود. آنگاه به درگاه الهى عرض كرد: خدايا! دنيا را آب فرا گرفته است ، و در هيچ مكانى ، مانند اين سرزمين دچار وحشت و هراس نشدم . جبرئيل عليه السلام براى بيان قضيه حسين عليه السلام نازل شد و گفت : او در اينجا كشته مى شود. آنگاه نوح و اصحاب سفينه گريه كردند و يزيد را لعنت نمودند و از آنجا گذشتند.
ششم ؛ مجمع البحرين ؛ آن طور كه در روايت آمده است ، وقتى موسى عليه السلام با خضر عليه السلام ملاقات كرد، خضر براى او درباره آل محمد و مصيبت هاى آنها سخن گفت : وقتى سخن به حسين عليه السلام رسيد، صداى هر دوى آنها به گريه بلند شد.

هفتم ؛ قاليچه سليمان و لشكريان او، كه عبارت بودند از انس ، جن و پرندگان ؛ وقتى سليمان عليه السلام در هوا بر روى قاليچه بود، چون بر فراز قتلگاه حسين عليه السلام قرار گرفت ، باد قاليچه را سه دور چرخاند و بر زمين انداخت . سليمان باد را مورد سرزنش قرار داد، اما باد شروع به نوحه سرايى كرد و گفت : اى پيامبر خدا! اينجا محل شهادت حسين عليه السلام است ، تا آخر حديث .
هشتم ؛ ساحل حرزان ؛ وقتى به ابراهيم عليه السلام ملكوت آسمان ها و زمين ارائه شد و شبح حسين عليه السلام را ملاحظه كرد، بر آن حضرت گريه نمود.
نهم ؛ مجلس دوم ابراهيم ؛ آن حضرت وقتى خواست بت ها را بشكند، گفت : من ناخوش هستم يعنى براى آنچه بر حسين عليه السلام وارد مى شود.
دهم ؛ مجلس سوم ابراهيم عليه السلام زمانى كه به جاى فرزندش قوچى را قربانى كرد؛ امام رضا عليه السلام فرمود: خداوند عزوجل به ابراهيم عليه السلام دستور داد كه به جاى فرزندش اسماعيل ، قوچى را كه برايش فرستاده شده بود، ذبح كند. ابراهيم مايل بود فرزندش اسماعيل را به دست خودش ذبح كند و به او دستور ذبح گوسفند داده نمى شد تا به قلبش آن چيزى بازگردد كه به قلب پدرى باز مى گردد كه عزيزترين فرزندش را به دست خودش ذبح مى كند تا از اين طريق سزاوار ارتقاى درجات اهل ثواب بر مصيبت ها شود. آنگاه خداوند عزوجل وحى فرستاد اى ابراهيم ! كدام مخلوق من ، براى تو محبوب تر است ؟

گفت : اى پروردگار! مخلوقى دوست داشتنى تر براى من از حبيب محمد صلى الله عليه و آله خلق نكرده اى . خداوند وحى كرد: آيا او را بيشتر دوست دارى يا خودت را؟ عرض كرد؛ او براى من از خودم محبوب تر است . خداوند گفت : فرزند او نزد تو محبوب تر است يا فرزند خودت ؟ عرض كرد؛ فرزند او. خداوند فرمود: ذبح مظلومانه فرزند او به دست دشمنانش قلب تو را بيشتر به درد مى آورد يا ذبح فرزندت به دست خودت در راه اطاعت از من ؟ گفت : اى خداى من ! ذبح او به دست دشمنانش بيشتر قلب مرا به درد مى آورد. خداوند فرمود: اى ابراهيم ! طائفه اى كه گمان مى كنند از امت محمد هستند، فرزندش حسين را بعد از او مظلومانه و از روى ستم و عدوان مى كشند، آنچنان كه گوسفند را مى كشند و به اين خاطر مستوجب خشم و غضب من خواهند شد. آنگاه ابراهيم از اين حكايت بى تاب شد و قلبش به درد آمد و گريه سر داد. سپس خداوند عزوجل وحى فرستاد كه اى ابراهيم ! بى تابى تو بر حسين و كشتن او را فداى بى تابى تو بر فرزندت اسماعيل - در صورتى كه آن را به دست خودت ذبح مى كردى - نموديم و براى تو درجات اهل ثواب بر مصيبت ها را واجب كرديم . تفسير فرمايش خداوند تعالى كه مى فرمايد: ((و فديناه بذبح عظيم ))(38) ما ذبح بزرگى را فداى او كرديم ؛ اين است .
يازدهم ؛ مجلس چهارم ابراهيم خليل الله عليه السلام در كربلا؛ هنگامى كه ابراهيم عليه السلام سوار بر اسب به اهل بيتش رسيد، پاى اسبش لغزيد و بر زمين افتاد و سرش ‍ شكست . آنگاه گفت : الهى از من چه سر زده است . اسب شروع به صحبت كرد و گفت : شرمندگى ام از تو عظيم است ، علت ، آن بود كه در اينجا فرزند خاتم الانبياء صلى الله عليه و آله كشته مى شود، خون تو از باب موافقت با خون او جارى شد.