موضوع: شیعه و عایشه، یهود و مریم (بررسی تهمت محمد بن عبد الله به شیعه)

محمد بن عبد الوهاب و الرد علی الرافضه




شکل گیری فرقه وهایبت


موسس فرقه وهابیت شخصی به نام محمد بن عبد الوهاب است، که در باب احوالات و زندگی وی کتابهای زیادی نوشته شده است و در ابتدای کتابهایی که درباره وهابیت نوشته شده، به زندگی این شخص نیز اشاره شده است. ما در اینجا به خلاصه‌ای از زنگی او، که در کتاب سلفی گری آمده است اکتفا می‌کنیم: «محمّد بن عبدالوهاب در سال 1111 ه. ق متولد شد و در سال 1206 ه. ق از دنیا رفت. دوران کودکی را در شهر خود» عیینه در حجاز و به ویژه نجد سپری کرد. بعد از مدتی وارد حوزه علمیه حنبلی شد و نزد علمای «عیینه» به فراگیری علوم پرداخت. برای تکمیل دروس خود، وارد مدینه منوّره شد. بعد از آن شروع به مسافرت به کشورهای اسلامی نمود؛ چهار سال در بصره و پنج سال در بغداد اقامت نمود؛ و به ایران نیز مسافرت کرد؛ در کردستان یک سال و در همدان دو سال ماند. آن‌گاه سفری به اصفهان و قم نمود و بعد از فراگیری فلسفه و تصوّف، به کشور خود، حجاز بازگشت. بعد از هشت ماه که در خانه خود اعتکاف نموده بود، بیرون آمد و دعوت خود را آغاز نمود. با پدرش به شهر «حریمله» هجرت کرد، و تا وفات پدر در آنجا ماند؛ در حالی که پدرش از او راضی نبود. از آنجا که محمّد بن عبدالوهاب، عقاید خرافی خود را که بر خلاف عامه مسلمانان بود و در حقیقت همان عقاید ابن تیمیه بود منتشر می‌ساخت، بعد از فوت پدرش خواستند او را بکشند که به شهر خود «عیینه» فرار کرد

تحمیل عقائد وهابیت بر مسلمانان

محمّد بن عبدالوهاب همه مسلمانان را، بدون استثنا، تکفیر می‌نمود؛ به اتهام این‌که آنان متوسل به پیامبر اسلام‌صلی الله علیه وآله می‌شوند و بر قبور اولیای خود گنبد و بارگاه می‌سازند و به قصد زیارت قبور سفر می‌کنند و از اولیا طلب شفاعت می‌کنند و... پس از پیروزی بر «عیینه» به سرزمین‌های دیگر لشکرکشی کرده و به بهانه گسترش توحید و نفی «بدعت»، «شرک» و مظاهر آن، از میان مسلمین به سرزمین نجد و اطراف آن؛ مثل یمن و حجاز و نواحی سوریه و عراق، حمله‌ور شدند، و هر شهری که عقاید آنان را قبول نمی‌کرد غارت کرده، افرادش را به خاک و خون می‌کشیدند. پس از ورود به قریه «فصول» از حوالی أحسا و عرضه کردن عقاید خود، مردم با آنان بیعت نکردند، در نتیجه سیصد نفر از مردان قریه را کشته، اموال و ثروت آنان را به غارت بردند. وی در 1206 ق (1794 م) درگذشت. با این‌که محمّد بن عبدالوهاب از دنیا رفته است ولی مستشرقین و استعمارگران دائماً در صدد دفاع از افکار او هستند، تا جایی که مستشرق یهودی «جولد تسهیر» او را پیامبر حجاز خوانده و مردم را به متابعت از افکار او تحریک می‌نماید (1).غیر از اقدامات سیاسی و نظامی که محمد بن عبد الوهاب انجام می‌داد یه نوشتن کتاب و نشر افکار خود از این طریق نیز اقدام می‌نمود. نوشته‌های عبدالوهاب معمولاً به صورت رساله‌هایی به چاپ رسیده است. یکی از این رساله‌ها، رساله، «رساله فی الرد علی الرافضه» می‌باشد که با تحقیق دکتر ناصربن سعد الرشید، توسط مرکز البحث العلمی وإحیاء التراث الإسلامی در مکة، به چاپ رسیده است. همانطور که از نام این رساله پیداست در رد افکار و عقاید شیعه نوشته شده، و با حربه تهمت و افتراء و سپر جمود و تعصب، به جنگ با شیعه برخاسته است.

پ ینوشت:
1.(سلفی گری، علی اصغر رضوانی، ص 181)

یهود و مریم عذرا


خداوند در بررسی جنایات یهود در سوره نساء، یکی از جنایات یهود را چنین بیان می‌کند: «وَ بِکُفْرِهِمْ وَ قَوْلِهِمْ عَلی مَرْیَمَ بُهْتاناً عَظیماً» (2) و (نیز)

به خاطر کفرشان، و تهمت بزرگی که بر مریم زدند...و نیز در سوره مریم در بیان داستان ولادت حضرت عیسی علیه السلام چنین آمده است:

«فَأَتَتْ بِهِ قوم‌ها تحَْمِلُه قَالُواْ یَامَرْیَمُ لَقَدْ جِئْتِ شَیًْا فَرِیًّا» (3) (مریم) در حالی که او را در آغوش گرفته بود، نزد قومش آورد گفتند: «ای مریم! کار

بسیار عجیب و بدی انجام دادی!...البته داستان ولادت حضرت عیسی به قدری معروف است که نیازی به ذکر آن نیست،



و یکی از علل این تهمت،

دادن نسبت زنازادگی به عیسی علیه السلام بود تا در انکار نبوت آن نبی خدا بهانه خوبی در دست داشته باشند.» نسبت زنا به حضرت مریم، در

واقع نسبت زنازادگی به حضرت عیسی و ناشایستگی او برای هدایت و رهبری هم بود و همین تهمت، دلیل کفرشان به عیسی علیه السلام بود

(4) اما خداوند در آخرین کتاب آسمانی خویش به دفاع از عفت حضرت مریم و پاکی خلقت حضرت عیسی می‌پردازد و می‌گوید: «وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتی أَحْصَنَتْ فرج‌ها فَنَفَخْنا فیهِ مِنْ رُوحِنا وَ صَدَّقَتْ به کلماتِ رب‌ها وَ کُتُبِهِ وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتین» (5) و همچنین به مریم دختر عمران که

دامان خود را پاک نگه داشت، و ما را از روح خود در آن دمیدیم او کلمات پروردگار و کتاب‌هایش را تصدیق کرد و از مطیعان فرمان خدا بود!... این

اشاره‌ای بود به تهمت یهود نسبت به حضرت مریم سلام الله علیها. اما بررسی ادعای ابن عبد الوهاب در تهمت خود به شیعه، احتیاج به

مقدماتی دارد که به ذکر آن‌ها می‌پردازیم.

پی نوشت:
2. (سوره نساء آیه 156)
3. (سوره مریم آیه 27)

عایشه کیست؟


«عایشه دختر خلیفه اول عبدالله، معروف به ابوبکر، فرزند ابوقحافه عثمان، و نواده عامر بن کعب از خاندان تیم قریش است. مادرش ام رومان نام

داشته که دختر عامر فرزند عویمر بوده است. عایشه به سال چهارم از بعثت در مکه دیده به جهان گشود و هم در آنجا نشو و نما یافت. رسول

خدا، پس از وفات نخستین همسر باوفایش خدیجه، و دو سال پیش از آنکه به مدینه هجرت کند، عایشه را به عقد خود در آورد، و یک سال و نیم

پس از هجرت، در ماه شوال و پس از جنگ بدر بود که بنا به اصرار و پا فشاری پدرش ابوبکر، او را به خانه خود برد. عایشه هیجده ساله بود که

رسول خدا رحلت فرمود، با این حساب ام المومنین تنها مدت هشت سال و پنج ماه از زندگی خود را در خانه پیامبر خدا گذرانید...عایشه در شب

سه شنبه دهم ماه شوال سال 57 یا 59 هجری در مدینه دیده از جهان فروبست و ابوهریره جانشین مروان حکم که فرماندار مدینه بود بر

جنازه‌اش نماز خواند؛ و بنا به وصیتش او را در بقیع و کنار سایر بانوان رسول خدا به خاک سپردند (6) طبق آیه 6 سوره مبارکه احزاب» النَّبِیُّ أَوْلی

بِالْمُؤْمِنینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُم... زنان پیامبر به عنوان ام المومنین شناخته می‌شوند.

پی نوشت:
4. (تفسیر نور، قرائتی ج 2 ص 428)
5.(سوره تحریم آیه 12)
6. (نقش عایشه در تاریخ اسلام علامه عسکری ج 1 ص 45 و 46)

همین امر باعث شده که زنان پیامبر در بین مسلمین جایگاه ویژه‌ای داشته باشند، که در این میان عایشه - به دلایل مختلفی که بررسی آن

جایگاه دیگری را می‌طلبد- قال و قیل فراوانی را در بین فریقین شیعه و سنی به خود اختصاص داده است. البته تلقی شیعیان از لقب ام المومنین

در این آیه با برداشت اهل تسنن متفاوت است و دیدگاههای مختلفی را پدید آورده. مفسرین شیعه این حکم را در راستای احکام فقهی میدانند

و غیر از حرمت نکاح با زنان پیامبر به مساله دیگری قایل نیستن «اینکه زنان رسول خدا (صلی الله علیه وآله) مادران امتند، حکمی است شرعی و

مخصوص به آن جناب، و معنایش این است که همانطور که احترام مادر، بر هر مسلمان واجب، و ازدواج با او حرام است، همچنین احترام همسران

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) بر همه آنان واجب، و ازدواج با آنان بر همه حرام است، و در آیات بعد به مساله حرمت نکاح با آنان تصریح نموده و

می‌فرماید» وَ لا أَنْ تَنْکِحُوا أَزْواجَهُ مِنْ به عدهِ أَبَداً (7). البته در روایات هم به این امر اشاره شده است به صورتی که در تفسیر درالمنثور از قتاده

چنین نقل شده است:
«یقول أمهاتهم فی الحرمة لا یحل لمؤمن ان ینکح امرأة من نساء النبی صلی الله علیه و سلم فی حیاته ان طلق و لا بعد موته، هی حرام علی

کل مؤمن مثل حرمة أمه» (8) البته اهل تسنن پا را از این فراتر گذاشته و بحث حرمت و تعظیم خاصی را پیش کشیده‌اند که بررسی آن از این

مقاله فراتر است. با توجه به دلایل عقلی و قرآنی و وقایع یکه در طول تاریخ صدر اسلام رخ داده است، مسلمانان نباید تمام زنان پیامبر اسلام را

در یک راستا بدانند و باید دانست که قطعاً مقام و منزلت زنان پیامبر در یک راستا نیست و این آیه نیز–به دلایل بسیار زیادی- پیروی کورکورانه و بی

کم و کاست را از هیچ یک از زنان پیامبر برای ما ثابت نمی‌کند.

ریشه تهمت


تمام بزرگان شیعه و علمای اعلام انبیاء را معصوم میدانند، و وجود هر امر تنفرانگیز را نیز از پیامبران و خانواده آن‌ها دور میدانند. یکی از همین امور

دور دانستن پیامبران و همسران ایشان از زنا می‌باشد. از ابن عباس روایت است که هرگز زن پیامبری زنا نکرد چرا که این کار موجب تنفّر مردم از

پیامبر و نقصان او می‌شود (9) حتی در داستان زنان حضرت نوح و لوط که به عنوان خائن در قرآن از آن‌ها یاد شده است مفسرین شیعه چنین

فرموده‌اند: «به هر حال این دو زن به این دو پیامبر بزرگ خیانت کردند، البته خیانت آن‌ها هرگز انحراف از جاده عفت نبود، زیرا هرگز همسر هیچ

پیامبری آلوده به بی‌عفتی نشده است، چنان که در حدیثی از پیامبر اکرم ص صریحا آمده است»، ما بغت امرأة نبی قط، همسر هیچ پیامبری

هرگز آلوده عمل منافی عفت نشد (10) اما یکی از تهمت‌هایی که در این رساله به آن اشاره شده است و به هیچ وجه با عقاید شیعه سازگاری

ندارد، سخنیست در مقابل این اعتقاد شیعیان که با آب و تاب بسیاری به آن پرداخته شده و در مطلب هفتم این رساله چنین آمده است: «ومنها

نسبتهم الصدیقة الطیبة المبرأة عما یقولون فیها إلی الفاحشة وقد شاع فی هذه الأزمنة بینهم ذلک کما نقل عنهم...»وهمانطور که گفته شد در

مطلب 28 نیز به مناسبت شباهت با یهود این مطلب را پیش می‌کشد. اما اینکه این مطلب از کجا آمده است ظاهرا چیزی جز آیه افک و مطالب

پیرامون آن نمی‌باشد، به طوری که در مطلب هفتم به همین آیه اشاره نموده و شیعیان را مورد حمله قرار می‌دهد.

پی نوشت:
6. (نقش عایشه در تاریخ اسلام علامه عسکری ج 1 ص 45 و 46)
7. (ترجمه المیزان ج 16 ص 414)
8. (الدر المنثورفی تفسیر المنثور، سیوطی، ج 5 ص 183)
9. (ترجمه جوامع الجامع، ج 6، ص 367)
10. (تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج 24، ص 301)

آیات افک


إِنَّ الَّذِینَ جَاءُو بِالْافْکِ عُصْبَةٌ مِّنکم لَا تحَْسَبُوهُ شَرًّا لَّکُم بَلْ هُوَ خَیرٌْ لَّکم لِکل امْرِیٍ مِّنهُْم مَّا اکْتَسَبَ مِنَ الْاثْم وَ الَّذِی تَوَلیَ کِبرَْهُ مِنهُْمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِیمٌ، لَّوْ لَا إِذْ سمَِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بِأَنفُسِهِمْ خَیرًْا وَ قَالُواْ هَاذَا إِفْکٌ مُّبِینٌ، لَّوْ لَا جَاءُو عَلَیْهِ بِأَرْبَعَةِ شهَُدَاء فَإِذْ لَمْ یَأْتُواْ بِالشهَُّدَاءِ فَأُوْلَئکَ عِندَ اللَّهِ هُمُ الْکَاذِبُونَ، وَ لَوْ لَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکم وَ رَحْمَتُهُ فیِ الدُّنْیَا وَ الاَْخِرَةِ لَمَسَّکم فیِ مَا أَفَضْتُمْ فِیهِ عَذَابٌ عَظِیمٌ، إِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِکم وَ تَقُولُونَ بِأَفْوَاهِکمُ مَّا لَیْسَ لَکُم بِهِ عِلْمٌ وَ تحَْسَبُونَهُ هَیِّنًا وَ هُوَ عِندَ اللَّهِ عَظِیمٌ

وَ لَوْ لَا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ قُلْتُم مَّا یَکُونُ لَنَا أَن نَّتَکلََّمَ بهَِاذَا سُبْحَانَکَ هَاذَا بهُْتَانٌ عَظِیمٌ، یَعِظُکُمُ اللَّهُ أَن تَعُودُواْ لِمِثْلِهِ أَبَدًا إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ (11) «مسلّماً کسانی که آن تهمت عظیم را عنوان کردند گروهی (متشکّل و توطئه‌گر) از شما بودند امّا گمان نکنید این ماجرا برای شما بد است، بلکه خیر شما در آن است آن‌ها هر کدام سهم خود را از این گناهی که مرتکب شدند دارند و از آنان کسی که بخش مهمّ آن را بر عهده داشت عذاب عظیمی برای اوست! چرا هنگامی که این (تهمت) را شنیدید، مردان و زنان با ایمان نسبت به خود (و کسی که همچون خود آن‌ها بود) گمان خیر نبردند و نگفتند این دروغی بزرگ و آشکار است!؟

پی نوشت:
11. (سوره نور، آیه 11 الی 17)

چرا چهار شاهد برای آن نیاوردند!؟ اکنون که این گواهان را نیاوردند، آنان در پیشگاه خدا دروغگویانند! و اگر فضل و رحمت الهی در دنیا و آخرت شامل شما نمی‌شد، به خاطر این گناهی که کردید عذاب سختی به شما می‌رسید! به خاطر بیاورید زمانی را که این شایعه را از زبان یکدیگر می‌گرفتید، و با دهان خود سخنی می‌گفتید که به آن یقین نداشتید و آن را کوچک می‌پنداشتید در حالی که نزد خدا بزرگ است! چرا هنگامی که آن را شنیدید نگفتید: »ما حق نداریم که به این سخن تکلّم کنیم خداوندا منزّهی تو، این بهتان بزرگی است!؟ خداوند شما را اندرز می‌دهد که هرگز چنین کاری را تکرار نکنید اگر ایمان دارید! مجموعه این هفت آیه از سوره مبارکه نور، اشاره به داستانی دارد که به داستان افک معروف شده است و خبر از تهمتی می‌دهد که عده‌ای هم بدون تحقیق و طلب شاهد آن را پذیرفته و حتی در شیوع آن، دخالت هم داشتند، که به واسطه همین کار مورد سرزنش خداوند واقع شده‌اند. اما اینکه این داستان چه بوده و چه اتفاقی افتاده؟،

به دو صورت در روایات ظاهر شده است و گویا همین آیه است که باعث شده تا این تهمت به شیعه زده شود و حال آنکه خود این آیه از تهمت زدن نهی می‌کند و می‌فرماید «یَعِظُکُمُ اللَّهُ أَن تَعُودُواْ لِمِثْلِهِ أَبَدًا إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ» و نکته جالب دیگر آنکه تمام مفسرین و محدثین اهل تسنن این آیه را درشان عایشه میدانند. ولی برخی از مفسرین شیعه این آیه را مربوط به ماجرای دیگری دانسته و برخی دیگر نیز اشکالاتی به هردو نوع روایت دارند و هر دو را زیر سوال می‌برند، که اشاره خواهد شد؛

به دو صورت در روایات ظاهر شده است و گویا همین آیه است که باعث شده تا این تهمت به شیعه زده شود و حال آنکه خود این آیه از تهمت

زدن نهی می‌کند و می‌فرماید «یَعِظُکُمُ اللَّهُ أَن تَعُودُواْ لِمِثْلِهِ أَبَدًا إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ» و نکته جالب دیگر آنکه تمام مفسرین و محدثین اهل تسنن این

آیه را درشان عایشه میدانند. ولی برخی از مفسرین شیعه این آیه را مربوط به ماجرای دیگری دانسته و برخی دیگر نیز اشکالاتی به هردو نوع

روایت دارند و هر دو را زیر سوال می‌برند، که اشاره خواهد شد؛ لذا اگر قرار است کسی به واسطه این آیه و داستان آن، مستحق مذمت و طرد

قرار بگیرد، علمای اهل تسنن می‌باشند نه کس دیگر، و اگر غیر از این آیه دلیل دیگری برای این تهمت خود به شیعیان دارند، باید آن را آشکار

سازند و هرگز چنین نکرده و نخواهند کرد. البته این‌ها پا را از این فراتر نهاده و قائلند که شیعیان، زنان پیامبرانی همچون نوح و لوط را نیز نعوذ بالله

اهل زنا میدانند و پسر ناخلف نوح را حرامزاده می‌دانند، و این تهمتی بس بزرگ بر شیعیان می‌باشد؛ که ما به یک نمونه از این تهمت‌ها اشاره

می‌کنیم: «ثم إنهم لفرط جهلهم یدعون فی غیرها من نساء الأنبیاء، فیزعمون أن امرأة نوح کانت بغیًّا، وأن الابن الذی دعاه نوح لم یکن منه وإنما

کان منها، وأن معنی قوله: »انَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صَالِحٍ أن هذا الولد من عمل غیر صالح. ومنهم من یقرأ: «وَنَادَی نُوحٌ ابْنَهُ» یریدون ابن‌ها، و یحتجون بقوله:

«إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ» ویتأولون قوله تعالی: «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ کَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَامْرَأَةَ لُوطٍ کَانَتَا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَیْنِ فَخَانَتَاهُمَا علی

أن امرأة نوح خانته فی الفراش وأنها کانت قحبة. وضاهوا فی ذلک المنافقین والفاسقین أهل الإفک الذین رموا عائشة بالإفک والفاحشة ثم لم

یتوبوا (12) اما ابتدا اشاره‌ای می‌کنیم به داستان افک، با توجه به داستان عایشه که اهل تسنن به اتفاق آن را نقل می‌کنند.»

ماجرای عایشه


«مورخین و راویان اهل سنت عموما در مراجعت از جنگ بنی المصطلق داستان افک و نزول آیه افک را از عایشه با مختصر اختلافی از عروة بن زبیر، سعید بن مسیب و علقمة بن و قاص، و عبید الله بن عتبه و برخی دیگر نقل کرده‌اند و همه سندها به عایشه منتهی می‌شود که او خود داستان را نقل کرده است. ما در آغاز قسمتهایی از آن را از روی نقل ابن هشام که از ابن اسحاق و او به چند واسطه از عایشه روایت کرده نقل می‌کنیم... عایشه گوید: هرگاه رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می‌خواست سفر کند میان زنان خود قرعه می‌زد و هر کدام قرعه به نامش اصابت می‌کرد او را همراه می‌برد. در غزوه» بنی مصطلقنیز میان زنان خود قرعه زد و قرعه به نام من اصابت کرد و مرا با خود همراه برد. در سفرهای رسول خدا قرار بر این بود که هر گاه شتر برای سواری زنی که همراه بود آماده می‌شد، زن در میان کجاوه می‌نشست، آن گاه مردانی می‌آمدند و پایین کجاوه را می‌گرفتند و آن را بلند می‌کردند و بر پشت شتر می‌نهادند و ریسمانهای آن را محکم می‌کردند، سپس مهار شتر را می‌گرفتند و به راه می‌افتادند.