5- عرض اعمال‏

يكى از معتقدات اسلامى كه نقش بسزايى در كنترل و بازدارندگى از گناه دارد مساله‏ى «عرض اعمال بر پيشوايان دينى» است يعنى خداوند از طرق خاصى اعمال انسان‏ها را هر روز يا هر هفته يكبار به عرض پيامبر صلى الله عليه و آله و امامان عليهم السلام مى‏رساند. اگر نيك بود، موجب خوشحالى آنها مى‏گردد و اگر بد بود موجب ناراحتى آنها مى‏شود.

انسان وقتى بداند، چنين جريانى در كار است بيشتر رعايت و مراقبت مى‏نمايد تا با ترك گناه قلب آن عزيزان را خشنود سازد مثل اينكه كاركنان مؤسسه‏اى بدانند همه روزه يا هر هفته يكروز همه كارهاى نيك و بد آنها را به مقامات بالا گزارش مى‏دهند، در اين صورت مى‏كوشند كه با كارهاى نيك خود موجب خرسندى مقامات گردند. چنانكه در قرآن آمده:

«و قل اعملوا فَسَيرى اللّه عَمَلكم و رَسوله و المؤمنون و سَتُردّون الى عالِم الغَيب و الشّهادة فَيُنبِّئُكم بما كُنتم تَعملون» «1»
«بگو عمل كنيد، خداوند و فرستاده‏ى او و مؤمنان، اعمال شمارا مى‏بينند و بزودى به سوى كسى باز مى‏گرديد كه پنهان و آشكار را مى‏داند و شما را به آنچه عمل مى‏كرديد خبر مى‏دهد.»

در مورد عرض اعمال، روايات متعددى از طرق امامان عليهم السلام به ما رسيده و در كتاب اصول كافى بابى با عنوان «عرض الاعمال على النبى و الائمه» تنظيم شده كه داراى شش حديث است. «2»

در بعضى از اين روايات آمده: اعمال نيك و بد انسان هر روز صبح بر پيامبر صلى الله عليه و آله عرضه مى‏شود و در بعضى آمده: هر عصر پنجشنبه. و در بعضى يادآورى شده كه اعمال بر امامان عليهم السلام عرضه مى‏گردد و در بعضى آمده كه اعمال بر اميرمؤمنان على عليه السلام عرضه مى‏شود.
__________________________________________________
(1). توبه، 105
(2). كافى، ج 1 ص 219. وسائل الشيعه، ج 11 ص 101 (25 حديث). ميزان الحكمة، ج 7 ص 35