موضوع: عید ذبح نفس برعاشقان مبارک

و در فضیلت این ایام همین بس که امام هشتم حضرت على بن موسى الرضا علیه‏السلام فرموده است:

«إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ زُفَّتْ أَرْبَعَهُ أَیَّامٍ إِلَى اللهِ کَمَا تُزَفُّ الْعَرُوسُ إِلَى خِدْرِهَا قیلَ ما هذِهِ الاْیّامُ قالَ: یَوْمُ الاَْضْحَى وَ یَوْمُ الْفِطْرِ وَ یَوْمُ الْجُمُعَهِ وَ یَوْمُ الْغَدِیرِ وَ إِنَّ یَوْمَ الْغَدِیرِ بَیْنَ‏الاَْضْحى وَ الْفِطْرِ وَ الْجُمُعَهِ کَالْقَمَرِ بَیْنَ الْکَوَاکِبِ وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِى نَجَافِیهِ اِبْرَاهِیمُ الْخَلِیلُ مِنَ النَّارِ فَصَامَهُ شُکْرا للهِ وَ هُوَ الْیَومُ الَّذِى اَکْمَلَ اللهُ بِهِ الدِّینَ فِى اِقَامَهِ النَّبِىِّ صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله عَلِیّا اَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ عَلَما وَ اَبَانَ فَضِیلَتَهُ وَ وَصَاءَتَهُ فَصَامَ ذَلِکَ الْیَوْمَ وَ اِنَّهُ لَیَوْمُ الْکَمَالِ وَ یَوْمُ مَرغَمَهِ الشَّیْطَانِ وَ یَوْمُ تَقَبُّلِ اَعْمَالِ الشِّیعَهِ وَ مُحِبِّى آلِ مُحَمَّدٍ.(۳)

در هنگام قیامت، چهار روز را آرایش کرده نزد خداى سبحان مى‏آورند؛ چنان که عروس را به حجله مى‏برند. از حضرت پرسیده شد: این ایام کدام‏اند؟ فرمود: روز قربان، روز فطر، روز جمعه و روز غدیر است. و روز «غدیر» بین روزِ فطر و روز جمعه مثل ماه است در میان ستارگان. آن روزى است که حضرت ابراهیم خلیل علیه‏السلام از آتش نجات پیدا کرد و روزه گرفت و از خدا تشکر کرد. روز غدیر روزى است که خداوند به وسیله آن دین را کامل کرد و پیامبر اکرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله على علیه‏السلام را به عنوان امیرالمؤمنین معرفى کرد و فضائل وى را برشمرد و جانشین بودن وى را [از طرف خداى سبحان به همگان] اعلام کرد و به میمنت این روز، روزه گرفت؛ چرا که روز کمال است و روز ناامیدى شیطان و روز قبولى اعمال شیعیان و دوستداران آل محمد صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله است.»
پی نوشت:
۳- مسند الامام الرضا علیه‏السلام، ج ۲، صص ۱۷ ـ ۱۸.
منبع:مجله ‏مبلغان، ش ۷۴ ، سیدعباس رفیعى‏پور .

و روز دهم، روز عید اضحى است و بسیار روز شریفى است و از براى آن چند عمل است:
اوّل: غسل است که سنّت مؤکّد است و بعضى واجب دانسته اند.
دوّم: نماز عید است به همان کیفیّت که در عید فطر به شرح درمفاتیح رفت، ولکن در این روز مستحبّ است که طعام را بعد از نماز تناول کند و نیکو است که از گوشت قربانى باشد.
سوّم: خواندن دعاهایى که وارد شده براى پیش از نماز و بعد از نماز که این رساله را گنجایش ذکر آن ها نیست. و بهترین دعاهاى این روز دعاى چهل و هشتم صحیفه کامله است که اوّلش این است: «اَللّهُمَّ هذا یَوْمٌ مُبارَکٌ»، و اگر دعاى چهل و ششم را که اوّلش: «یَا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لاَ یَرْحَمُهُ العِبادُ» است نیز بخوانند خوب است، و دعاى ندبه بهترین دعاها است در این روز، .
چهارم: قربانى است، و آن سنّت مؤکّد است و بعضى واجب دانسته اند، و از امّ سلمه مروى است که به حضرت رسول(صلى الله علیه وآله)عرض کرد که: عید قربان مى شود و من قیمت اضحیّه ندارم آیا قرض کنم و قربانى کنم؟ حضرت فرمودند که: «قرض کن که دین او ادا مى شود». و قربانى کردن از براى پدر و مادر و اولاد و خویشان که مرده باشند خوب است. و حضرت امیر المؤمنین(علیه السلام)دو قربانى مى کرد یکى از براى حضرت رسول(صلى الله علیه وآله)و یکى از براى خود. و اگر جمعى قادر نباشند که هر یک جدا قربانى کنند با یکدیگر شریک شوند تا هفت نفر بلکه تا هفتاد نفر و قربانى کنند.

پنجم: خواندن تکبیرات است بعد از نماز ظهر و عصر، چنانچه از ائمّه اطهار روایت شده در تفسیر آیه شریفه (وَاذْکُرُوا اللّهَ فی أَیَّام معدودات) که مراد تکبیر گفتن است در ایّام تشریق، پس هرکه در منى باشد، عقب پانزده نماز بگوید که اوّلش ظهر روز عید است و آخرش صبح روز سیزدهم، و در سایر شهرها عقب ده نماز که از ظهر روز عید است تا صبح روز دوازدهم. و مشهور استحباب است و بعضى واجب دانسته اند، واقلش بعد از این نمازها یک مرتبه است; و علاّمه مجلسى فرموده که اگر مکرّر گوید و بعد از نافله نیز اگر بگوید بهتر است. و طریق تکبیر موافق حدیث صحیح این است:
اللّهُ أکْبَرُ اللّهُ أکْبَرُ * لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ وَاللّهُ أکْبَرُ * اللّهُ أکْبَرُ وَلِلّهِ الْحَمْدُ * اللّهُ أکْبَرُ عَلى ما هَدانا * اللّهُ أکْبَرُ عَلى ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَهِ الاَْنْعامِ * وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلى ما اَبْلانا.
و بدان که روز نیمه این ماه به قول مشهور ولادت باسعادت حضرت امام علىّ النّقى(علیه السلام)است. و روزى است که خلیفه سوّم اهل سنّت را محاصره کردند و کار بر او تنگ شد که مشرف به هلاکت شد.
مقام سوّم: در فضایل و اعمال روز عید غدیر و سایر ایّام این ماه است
عید غدیر در هیجدهم این ماه است و عظیم ترین اعیاد است، و احادیث بسیار از طرفین در فضیلت و اعمال آن وارد شده است. شبش نیز شب شریفى است و زیارت حضرت امیر المؤمنین(علیه السلام)در آن مناسب است، و سیّد ابن طاووس(رحمه الله)نماز و دعایى از براى آن شب نقل کرده، چون سند معتبر نداشت نقل نکردم، شیخ طوسى و سیّد ابن طاووس(رحمه الله)از فیّاض بن محمّد نقل کرده اند که گفت: روز عید غدیر در مرو خدمت حضرت امام رضا(علیه السلام)بودم و آن حضرت در آن روز مخصوصاً خویشان و اصحاب خود را جمع کرده و ایشان را نگاه داشته بود که در شب با آن حضرت افطار کنند و به خانه هاى ایشان طعام و زرها و خلعت ها فرستاد، حتّى انگشتر و کفش نیز فرستاد، و ملازمان و خدمت کاران خود را جامه هاى نو بسیار نفیس پوشانیده بود و فضیلت این روز را براى مردم نقل مى فرمود

از جمله آن ها آن که فرمود که: «در بعض از سال هاى خلافت حضرت امیر المؤمنین(علیه السلام)روز جمعه با روز غدیر جمع شده بود، پس بعد از پنج ساعت که از روز گذشته بر منبر بالا رفت و خطبه اى طولانى خواند و نام هاى بسیار از براى آن روز ذکر کرد، تا آن که حضرت امیر المؤمنین(علیه السلام)به مردم فرمود آن چه حاصلش این است که: «بعد از انقضاى این مجمع برگردید به خانه هاى خود و توسعه کنید بر عیال خود و احسان و نیکى کنید نسبت به برادران مؤمن خود، و در خانه هاى خود برادران مؤمن خود را جمع کنید و نیکویى کنید نسبت به ایشان و یکدیگر را تهنیت و مبارک باد بگویید، و نیکى و احسان کردن در این روز، سال و عمر را زیاد مى کند و مهربانى با یکدیگر کردن موجب مزید رحمت الهى است، و تا توانید بخشش و احسان کنید با عیال خود و برادران مؤمن خود و اظهار شادى و خوشحالى کنید، و هرکه امید احسان از شما دارد در حقّ او تقصیر نکنید، ضعیفان و فقیران و غلامان و کنیزان را با خود برابر کنید، به درستى که دادن یک درهم در این روز برابر است با دویست هزار درهم و حق تعالى زیاده نیز عطا مى کند. و روزه این روز را حق تعالى سنّت گردانیده و ثوابش را مانند ثواب کسى گردانیده که از اوّل دنیا تا آخر دنیا عبادت کند، به آن که روزها روزه بدارد و شبها به عبادت بایستد. و کسى که برآورد حاجت برادر مؤمنى را پیش از آن که او اظهار کند و از روى رغبت و خواهش با او نیکى کند چنان باشد که این روز را روزه داشته باشد و تمام شبش را عبادت کرده باشد، و هرکه در شبش مؤمنى را افطار فرماید چنان باشد که هزار هزار پیغمبر و صدّیق و شهید را افطار فرموده باشد، پس چگونه باشد ثواب کسى که متکفّل احوال چندین نفر از مردان مؤمن و زنان مؤمنه بشود و هرگاه چنین کند من ضامنم بر خدا که امان یابد از کافر شدن و فقیر شدن. و اگر بمیرد در آن شب یا در آن روز یا بعد از آن تا عید غدیرِ آینده بدون آن که کبیره بسیار بدى بکند البتّه آمرزیده است. و هرکه قرضى بکند در این روز براى برادران خود ضامنم بر خدا که اگر او را زنده بدارد تا بمیراند، آن قرض را از او متحمل شود، و از دوش او بردارد. و چون ملاقات کنید با یکدیگر مصافحه کنید و به زبان ها یکدیگر را تهنیت بگویید و آن چه گفتم حاضران به غایبان بگویند. و توانگران رعایت کنند فقیران را و اقویا دستگیرى کنند ضعیفان را. حضرت رسول(صلى الله علیه وآله)مرا به همه این ها امر فرموده».

و شیخ کلینى به سند معتبر روایت کرده از حضرت صادق(علیه السلام)پرسیدند که: آیا مسلمانان را عیدى هست غیر جمعه و اضحى و فطر؟ فرمود: «بلى، عیدى هست که از همه حرمتش بیشتر است». راوى گفت: کدام عید است؟ فرمود که: «آن روزى است که نصب کرد رسول خدا(صلى الله علیه وآله)امیر المؤمنین(علیه السلام)را به خلافت خود و فرمود که: «هرکه من مولى و آقاى اویم على(علیه السلام)مولى و آقا و پیشواى اوست، و آن روز هیجدهم ذى الحجّه است». راوى گفت: چه کار باید کرد در آن روز؟ فرمود که: «باید روزه بدارید و عبادت کنید و محمد(صلى الله علیه وآله)و آل محمد(علیهم السلام)را یاد کنید و برایشان صلوات بفرستید. و وصیّت کرد رسول خدا(صلى الله علیه وآله)امیر المؤمنین(علیه السلام)را که در این روز را عید گرداند، و هر پیغمبرى وصىّ خود را وصیّت مى کرد که این روز را عید گردانند». و به روایت دیگر فرمود که: «روزه روز غدیر کفّاره شصت ساله گناه است». و به روایت دیگر منقول است که مفضّل از حضرت صادق(علیه السلام)پرسید که: امر مى کنى مرا که روز غدیر را روزه بگیرم؟ فرمود: «آرى واللّه، آرى واللّه، آرى واللّه، به درستى که در این روز خدا توبه حضرت آدم را قبول کرد و به شکر آن این روز را روزه داشت، و در این روز خدا ابراهیم(علیه السلام)را از آتش نجات داد و ] به [ شکر آن این روز را روزه داشت، و در این روز حضرت موسى، هارون را وصى خود گردانید و این روز را به شکر این نعمت روزه داشت، و در این روز حضرت عیسى(علیه السلام)وصیّت وصىّ خود شمعون الصّفا را ظاهر گردانید و این روز را به شکر حق تعالى روزه داشت، و در این روز حضرت رسول(صلى الله علیه وآله)حضرت امیر المؤمنین(علیه السلام)را خلیفه و جانشین خود گردانید و فضیلت و وصایت او را بر خلق ظاهر گردانید و این روز را به شکر این نعمت ها روزه داشت، و این روز، روزِ روزه داشتن و روز عبادت است و روز طعام دادن و نیکى کردن با برادران مؤمن است و روزى است که خدا از مؤمنان خشنود مى گردد و بینى شیطان بر خاک مالیده مى شود».