● مشهد الرضا در کلام اهل سنت
ذهبي در مواضع متعدد از تأليفات خود دربارهي مشهد الرضا چنين اظهار نظر ميکند: «و لعلي بن موسي مشهدٌ بطوس يقصدونه بالزياره»[۳۰]، «و له مشهدٌٍ کبير بطوس يزار»[۳۱]، «و مشهد مقصودٌ بالزياره»[۳۲].
ابن عماد حنبلي دمشقي نيز ميگويد: «و له مشهدٌ کبير بطوس يزار.[۳۳]
برخورد بزرگان اهل سنت با مزار امام رضا (عليه السلام) نيز جالب و شگفتانگيز است؛ مانند بسيار زيارت کردن قبر امام رضااز سوي ابن حبان بستي (۳۵۴ق) و ابو علي ثقفي (۳۲۸ق) و تواضع و تضرعات بسيار ابوبکر بن خُزيمه (۳۱۱ق) که موجب شگفتي شاگردان وي شده بود.
۱) ابوبکر بن خزيمه (۳۱۱ق) و ابو علي ثقفي (۳۲۸ق): حاکم نيشابوري ميگويد:
«سَمِعتُ محمد بن المؤمل بن حسين بن عيسي يقول خرجنا مع امام اهل الحديث ابي بکر بن خزيمه و عديله ابو علي الثقفي مع جماعة من مشيخنا و هم اذ ذلک متوافرون الي زيارة قبر علي بن موسي الرضا بطوس، قال: فريت من تعظيمه (ابن خُزَيمه) لتلک البقعه و تواضعه لها و تضرعه عندها ماتحيرنا؛[۳۴] حاکم ميگويد: از محمد بن مؤمل شنيدم: روزي با پيشوي اهل حديث ابوبکر بن خزيمه و ابو علي ثقفي و ديگر مشيخ خود به زيارت قبر علي بن موسي الرضا به طوس رفتيم؛ در حالي که آنها بسيار به زيارت قبر يشان ميرفتند. محمد بن مومل ميگويد: احترام و بزرگداشت و تواضع و گريه و زاري ابن خزيمه نزد قبر علي بن موسي همگي را شگفتزده کرده بود.
ابن خزيمه نزد اهل سنت جايگاه ويژهي دارد؛ به گونهي که از وي «شيخ الاسلام، امام الائمه، حافظ، حجه، فقيه، بينظير، زنده کننده سنت رسول الله»، تعبير کردهاند و او در علم حديث و فقه و اتقان ضرب المثل است.[۳۵]
در مورد ابو علي ثقفي نيز ـ که از نوادگان حجاج بن يوسف است ـ تعابيري چون: «امام، محدث، فقيه، علامه، شيخ خراسان، مدرس فقه شافعي در خراسان، امام در اکثر علوم شرعي، حجت خدا بر خلق در دوران خودش»[۳۶] به کار رفته که نشان دهنده اهميت و جايگاه اين شخصيت نزد عامه است.
۲) ابن حبّان بُستي (۳۵۴ق): «علي بن موسي الرضا از بزرگان و عقلا و نخبگان و بزرگواران اهل بيت و بني هاشم است. اگر از وي روايتي شود، واجب است حديثش معتبر شناخته شود.... . من به دفعات قبر يشان را زيارت کردهام. زماني که در طوس بودم، هر مشکلي برايم رخ ميداد، قبر علي بن موسي الرضا را ـ که درود خدا بر جدش و خودش باد ـ زيارت ميکردم و براي برطرف شدن مشکلم دعا ميکردم و دعايم مستجاب و مشکلم حل ميشد. اين کار را به دفعات تجربه کردم و جواب گرفتم. خداوند ما را بر محبت مصطفي و اهل بيتش ـ که درود خدا بر او اهل بيتش باد ـ بميراند.[۳۷]
ابن حبان بستي نيز از اهل سنت جايگاه والايي دارد؛ به گونهي که از وي به «امام، علامه، حافظ، شيخ خراسان، يکي از استوانههاي علم در فقه و لغت و حديث، و از عقلي رجال» تعبير کردهاند.[۳۸]
اين جملات حاکي از نفوذ معنوي امام رضا (عليه السلام) بر قلوب است و پس از گذشت ساليان از شهادت ايشان، قبر و بارگاه ملکوتي ايشان مورد توجه خاص و عام است و کساني چون ابن خزيمه و ابن حبان علاوه بر زيارت قبر امام رضا (عليه السلام) به ايشان متوسل ميشدند و براي رفع مشکلات مادي و معنوي خود به اين مکان مقدس پناه ميبردند.