موضوع: آثار و تبعات ده‌گانه فتنه 88 بر جمهوری اسلامی ایران

تحریم ارمغان خیانت فتنه‌گران؛

آنچه تابه‌حال درباره حوادث قبل و بعد از دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری یا همان فتنه 88 نقل‌شده است، بخش کوچکی از خسارات و زیان‌های وارده به‌نظام اسلامی است، فتنه‌ای که در کنار امیدوار کردن دشمنان خارجی برای ضربه زدن به کشور، خسارت‌های مادی از نوع تحریم را برای مردم ایران به ارمغان آورد.

​در واپسین روزهای بهار سال 1388، مردم آگاه و بصیر ایران اسلامی با حضور 40 میلیونی خود در انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری برگ زرین دیگری بر صفحات تاریخ این سرزمین کهن افزوده و الگویی بی بدیل از مردم سالاری دینی را به جهانیان عرضه داشتند. به باور بسیاری از تحلیل گران سیاسی، انتخابات 22 خرداد 88، انتخاباتی شگفت انگیز، کم نظیر و پر اهمیت بود. چه، درآن انتخابات حدود 85 درصد از ایرانیان با رفتن به پای صندوق های رأی در آغاز چهارمین دهه انقلاب خویش، مهر تأیید دیگری برمقبولیت و مشروعیت نظام جمهوری اسلامی ایران زدند.

اما شیرینی این پیروزی بزرگ دیری نپایید و بلافاصله پس از اعلام نتایج انتخابات، اعتراض به نتیجه و عدم تمکین به قانون برخی کاندیداها و احزاب سیاسی شکست خورده، بعضی از شهرهای ایران به ویژه تهران را دستخوش وقوع نا آرامی‌ها و اعتراضات کرد. گستردگی عملیات روانی و حجم فراگیر فعالیت های رسانه ای غرب علیه نظام جمهوری اسلامی در قبل، حین و بعد از انتخابات نیز معترضان را در گسترش دامنه اعتراضات یاری نمود تا کشور و مردمی که در آستانه یک جهش در پیشرفت منطقه ای و جهانی قرار داشتند به مدت 8 ماه درگیر خود کند. مجموع این رخدادها موجب شد تا گروه‌ها، نهادها، رسانه‌ها و کارشناسان مختلف از حوادث و رخ داد های پس از برگزاری انتخابات 22 خرداد 88، با اسامی مختلفی نظیر «بحران»، «جنبش اجتماعی»، «انقلاب و یا کودتای مخملی»، «تهدید نرم»، «آشوب های شهری»، «اغتشاشات گسترده»، «فتنه»، «نارضایتی عمومی»، «جنبش سبز»، «نافرمانی مدنی» و... یاد نمایند.

برخی تحلیل گران غربی پا را فراتر نهاده و کنش های اعتراض آمیز پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم را «بزرگ‌ترین چالش داخلی جمهوری اسلامی در سه دهه گذشته» ارزیابی نمودند (فرید زکریا، 2009 و توماس فریدمن، 2009). این تحلیل گران مدعی شده‌اند که «اعتراضات گسترده پس از برگزاری انتخابات، مشروعیت سیاسی جمهوری اسلامی را در دنیا و مقبولیت آن را در نزد افکار عمومی داخلی، با چالش جدی رو به رو ساخته است.»

آثار و تبعات دهگانه فتنه 88 بر جمهوری اسلامی ایرانصرف‌نظر از ادعای اینگونه تحلیلگران، این واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفت که اقدامات طرح ریزی شده غرب برای تأثیر گذاری بر انتخابات دهم ریاست جمهوری در بعد تاکتیکی و براندازی نظام در بعد استراتژیک، با رفتار نابخردانه برخی از نخبگان (موسوی، کروبی و...) و برخی تشکل های سیاسی که نقش کاتالیزور را در این میان ایفا نموده و به نوعی ضمن ایفای نقش در پازل دشمن زمینه ساز و سرعت بخش تحقق اهداف براندازانه آنان شدند، هزینه های سیاسی، اجتماعی و معنوی زیادی را بر جمهوری اسلامی و نهادهای آن تحمیل کرد. خسارت‌هایی که اقدامات در حوزه اقتصادی (آسیب رساندن به اموال عمومی و دولتی، ایجاد اختلال در کسب و کار مردم در خیابان‌های اصلی شهر و...)، سیاسی (زیر سؤال بردن مشروعیت و مقبولیت نظام و...)، اجتماعی (افزایش آمار جرم و جنایت و...) و... داشت بر هیچ انسان منصفی پوشیده نیست.

گروهی مغرض و لجوج که منافع خود را در خطر می‌دیدند با اتخاذ برخی تصمیمات اشتباه که بر پایه اخبار و اطلاعات کاملاً غلط و برنامه ریزی شده از سوی دشمنان قسم خورده نظام بود با ادعای تقلب در انتخابات زمینه ساز چنین حوادثی شدند، ادعاهایی که به مرور بی پایه و اساس بودن آن‌ها روشن شده و بسیاری بر این مهم اعتراف نمودند. (هادی غفاری، محمد علی ابطحی، مصطفی تاجزاده، رمضان زاده، صفایی فراهانی و....)

اما با قدری دقت و تأمل در حوادث رخ داده در سال 88 و شرایط پس از آن در می‌یابیم که همسویی برخی از نخبگان و تشکل‌های سیاسی با غرب چه هزینه سنگینی را متوجه کشور جمهوری اسلامی ایران نموده و چگونه مانع از جهش تاریخی این نظام شد، عمق فاجعه آنجا مشخص می‌شود که بدانیم در صورت تمکین معترضان به قانون و رعایت اخلاق سیاسی جمهوری اسلامی می‌توانست به عنوان الگویی بی بدیل برای آزادی خواهان جهان تبدیل شده و اقتدار و مشروعیت نظام را در عرصه داخلی و بین المللی دوچندان نماید.

در این نوشتار ضمن تبیین مفهوم فتنه از منظر قرآن کریم، نهج البلاغه و بیانات مقام معظم رهبری، آثار و تبعات فتنه 88 را در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مورد بررسی قرار داده ایم.

مفهوم فتنه

فتنه یکی از پرکاربردترین واژه‌ها در ادبیات اسلامی و قرآن کریم است، به طوری که ریشه این واژه (فِتَن) 58 بار در قرآن کریم تکرار شده است. فتنه به معانی مختلفی نظیر؛ آزمایش[1]‌، فریب، گول زدن و غافل کردن[2]، شکنجه و عذاب[3]، داغ کردن، سوزاندن[4]، عذر[5]، شرک[6]، کفر[7]، قتل[8] و وسیله امتحان[9] در قرآن کریم کاربرد داشته است.

دوران حکومت مولی الموحدین علی علیه السلام بی تردید تنها حکومت شیعی از صدر اسلام تا انقلاب اسلامی ایران است، از این روی رهبری امام علی علیه السلام و حکومتداری آن امام همام می‌تواند الگوی بی بدیلی برای ما باشد، چه بسا که حکومت آن حضرت نیز با فتنه های مختلف داخلی و خارجی دست به گریبان بود. از این روی فتنه در سخن امام نیز از بسامد بالایی برخوردار است.

برخی از تعابیری که در معنای فتنه به کار برده شده است عبارت‌اند از: امتحان (آزمایش)، کفر، شرک، انحراف از حق، گناه و ایجاد اختلاف در بین مردم. اما آن چه بیشتر بدان پرداخته شده است انحراف از حق و اختلاف افکنی در میان مردم است. حضرت علی (ع) در خطبه های 93 و 151 نهج‌البلاغه فتنه را کالبدشکافی کرده و ویژگی‌های آن را مواردی همچون؛ خودنمایی در لباس حق، اضطراب آور بودن، درهم کوبنده و نابود کننده، گمراه کننده، لغزاننده دل‌ها، به سخن درآورنده ستمگران، جاری کننده خون‌ها، نابود کننده نشانه های دین و ... بیان نموده است.

آثار و تبعات دهگانه فتنه 88 بر جمهوری اسلامی ایراناما فتنه در گفتمان مقام معظم رهبری نیز بر گرفته از قرآن کریم و نهج البلاغه است. ایشان در بیانات مختلف در خصوص فتنه فرموده‌اند:


«فتنه» یعنی حادثه ای‌ای غبار آلود که انسان نتواند دوست را از دشمن تشخیص دهد و دریابد که این فتنه از کجا تحریک می‌شود، فتنه‌ها را باید با روشنگری خاموش کرد زیرا هر جا روشن گری باشد دست فتنه انگیز کوتاه می‌شود ... «فتنه» مثل یک مه غلیظ است فضا را نامشخص می‌کند، چراغ مه شکن لازم است که همان بصیرت است. (مقام معظم رهبری: 2/4/89)


«مهم‌ترین هدف از حوادث دوران فتنه ... این بود که بین آحاد ملت شکاف بیندازند ... امروز معلوم شده است که آن کسانی که در مقابل کار بزرگ ملت ایران در انتخابات ایستادند آن‌ها بخشی از ملت نیستند؛ افرادی هستند یا ضد انقلاب صریح یا کسانی که بر اثر جهالت خود، بر اثر لجاجت خود کار ضد انقلاب را می‌کنند ربطی به توده مردم ندارد. (مقام معظم رهبری: 19/11/88).


«این فتنه خیلی چیز مهمی بود قصدشان خیلی قصد عجیب و غریبی بود؛ در واقع می‌خواستند ایران را تسخیر کنند این‌هایی که عامل فتنه بودند ـ توی خیابان یا بعضی از سخنگویانشان ـ اغلب ندانسته وارد این میدان شده بودند، اما دست‌هایی این‌ها را هدایت می‌کرد، نفهمیدند. (مقام معظم رهبری: 13/8/89).

«بعضی در این فتنه و در این جنجال وارد شدند، نفهمیدند اسم این براندازی است، نفهمیدند این همان فتنه است که امیر المومنین (ع) فرمود ... فتنه خرد و نابود می‌کند کسانی را که زیر دست و پای فتنه قرار بگیرند. (مقام معظم رهبری: 4/8/89)

«در حوادث فتنه گون شناخت عرصه دشوار است شناخت اطراف قصه دشوار است، شناخت مهاجم و مدافع دشوار است، شناخت ظالم و مظلوم دشوار است ... بایستی گره گشایی کرد، بایستی حقیقت را باز کرد، بایستی گره های ذهنی را باز کرد و این تبیین لازم دارد یعنی کار انبیاء. (مقام معظم رهبری: 14/6/88)

«با حرف‌های فتنه گران و فتنه انگیزان در دل شما تزلزل به وجود نیاید ... خاصیت دوران فتنه همان طور که بارها عرض کرده‌ایم غبار آلودگی است، مه آلودگی است، نخبگان گاهی دچار خطا و اشتباه می‌شوند، اینجا شاخص لازم است، شاخص همان حق و صدق و بینه ای است که در اختیار مردم قرار دارد. (مقام معظم رهبری: 5/4/89).

«دو پهلو حرف زدن، کمک کردن به غبار آلودگی فضاست؛ این کمک به رفع فتنه نیست، این کمک به شفاف سازی نیست، شفاف سازی دشمن دشمن است، مانع دشمن است. غبار آلودگی کمک به دشمن است. این، خودش شد یک شاخص. این یک شاخص است: کی به شفاف سازی کمک می‌کند و کی به غبار آلودگی کمک می‌کند ... این یک معیار است. (مقام معظم رهبری: 29/10/88).

آثار و تبعات دهگانه فتنه 88 بر جمهوری اسلامی ایران«شما دیدید فتنه ای به وجود آمد، کارهایی شد تلاش‌هایی شد، آمریکا از فتنه گران دفاع کرد، انگلیس دفاع کرد، قدرت‌های غربی دفاع کردند، منافقین دفاع کردند، سلطنت طلب‌ها دفاع کردند؛ نتیجه چه شد؟ نتیجه این شد که در مقابل این اتحاد و اتفاق نامیمون مردم عزیز ما، ملت بزرگ ما در روز نهم دی، در روز 22 بهمن، آن چنان عظمتی از خود نشان دادند که دنیا را خیره کرد ... ایرانیان امروز آن چنان وضعیتی دارند که هر توطئه را خنثی می‌کنند، منتهی توجه داشته باشید باید تقوا پیشه کنیم. آن چه ما را قوی می‌کند تقوا است، آن چه ما را آسیب ناپذیر می‌کند تقوا است. (مقام معظم رهبری: 14/3/89).

«گاهی سکوت کردن، کنار کشیدن، حرف نزدن، خودش کمک به فتنه است در فتنه همه بایستی روشنگری کنند، همه بایستی بصیرت داشته باشند. (مقام معظم رهبری: 2/7/88).

«جوان‌های عزیز مراقب باشند ... که هر گونه کار بی رویه ای کمک به دشمن است می‌بینیم همین طور جوان‌ها گله‌مند، ناراحت و عصبانی، گاهی هم از بنده گله می‌کنند که چرا فلانی صبر می‌کند؟ چرا فلانی ملاحظه می‌کند؟ من عرض می‌کنم در شرایطی که دشمن با همه وجود با همه امکانات خود در صدد طراحی یک فتنه است و می‌خواهد یک بازی خطرناکی را شروع کند، باید مراقبت کرد او را در این بازی کمک نکرد، خیلی باید با احتیاط و تدبیر و در وقت خودش با قاطعیت وارد شد.» (مقام معظم رهبری: 19/10/88).

بر اساس آن چه از قرآن، نهج‌البلاغه و بیانات مقام معظم رهبری درباره قدر جامع (مشترک) در مفهوم فتنه استفاده می‌شود، می‌توان گفت فتنه از اموری است که یا مربوط به خداوند است که از روی حکمت و مصلحت کارهای مختلفی برای آزمایش بندگان انجام می‌دهد و یا بازتاب اعمال و رفتار انسان‌هاست که به خود آن‌ها برمی گردد، یا این که توسط انسان صورت می‌پذیرد مانند گرفتاری، مصیبت، کشتارها، فشارها و نابسامانی‌ها و سایر اقدام‌های نا بهنجار که این مشکلات ربطی به خداوند ندارد و همواره از سوی پروردگار مورد نکوهش و انتقاد شدید قرار گرفته است؛ بنابراین می‌توان وجه مشترک فتنه (آن چه توسط انسان صورت می‌پذیرد) را ایجاد فضای غبار آلود، شبهه، فریب، اختلاف و انحراف در جامعه دانست، به گونه ای که نتوان دوست را از دشمن تشخیص داد و به راحتی منشأ آن را شناخت.

آثار و تبعات فتنه 88
بی تردید فتنه 88 خسارات مادی، معنوی و حیثیتی زیادی برای نظام و کشورمان چه در داخل و چه در سطح بین‌الملل به همراه داشته است. فتنه‌ای که اگر انجام نمی‌شد، شیرینی حضور 40 میلیونی مردم و آرای بالای رئیس‌جمهور منتخب در آن می‌توانست ضمن افزایش مشروعیت مردمی جمهوری اسلامی، باعث استحکام بیشتر کشور و نظام در همه زمینه‌ها، چه در داخل و چه در خارج، شود و نظام می‌توانست به پشتوانه این انتخابات بزرگ، در جوامع بین‌المللی از موضعی قدرتمندتر در پیگیری خواسته‌هایش، اقدام کند؛ اما این فتنه، همانگونه که اشاره شد، ضمن اینکه ذائقه مردم و دلسوزان انقلاب را تلخ کرد، باعث تحمیل خسارات زیادی اعم از سیاسی، اقتصادی، مادی و معنوی برای کشورمان در داخل و خارج شد؛ خساراتی که تبعات و پیامدهای آن هنوز هم برای کشور ادامه دارد که به اجمال، تلاش می‌شود به برخی از این خسارات مهم اشاره شود.

1. ایجاد شکاف در اتحاد و همبستگی ملی
نقطه آغازین فتنه 88 و رمز آشوبی را که آن حوادث ناگوار برای کشور و نظام به وجود آورد، می‌توان به بحث ادعای «تقلب» از سوی برخی از کاندیداهای شکست‌خورده انتخابات ریاست‌جمهوری، به ویژه آقایان موسوی و کروبی منوط دانست، بنا بر اسناد موجود ادعای تقلب در ماه‌ها قبل از انتخابات، از سوی برخی بیگانگان و گروه‌ها و جریانات سیاسی اصلاح‌طلب از جمله این دو کاندیدای شکست‌خورده، مطرح شده بود که طرح بحث ایجاد «کمیته صیانت از آرا» در همین راستا ارزیابی می‌شود، ولی رسماً، با ادعای پیروزی از سوی آقای موسوی در ساعت 23 شب انتخابات که هنوز بسیاری از شعب اخذ رأی در حال جمع آوری آرای مردم بودند! از جمله کلیدی‌ترین و رمز اصلی آشوب فتنه‌گران به حساب می‌آید. ادعایی که اولین خسارت و زیان آن برای کشور و نظام ایجاد تشویش در اذهان عمومی و به تبع، ایجاد شکاف در اتحاد و همبستگی ملی بود. چرا که در ابتدا، بسیاری از کسانی که به موسوی رأی داده بودند، با واقعی دانستن ادعای تقلب، به گمان خود برای گرفتن حق رأی خود به خیابان‌ها ریختند! که حوادث بعدی به دنبال این ادعا و همین حضور به وقوع پیوست.

4. حرمت‌شکنی و هجمه به ارزش‌ها
یکی از نتایج تلخ حوادث بعد از انتخابات ۸۸ حرمت‌شکنی در وقایع عاشورای ۸۸ بود که حتی در تاریخ مذهب تشیع مشابه آن را سراغ نداریم. بی‌حرمتی به امام خمینی (ره) (پاره کردن عکس امام در جریان تجمع‌ها)، روزه‌خواری در ماه رمضان، شعار «مرگ بر اصل ولایت فقیه» و بالاخره هتاک شدن ادبیات ضدانقلاب علیه رهبر انقلاب اسلامی، به گونه‌ای که بعد از آن شاهد صدور نامه‌های اهانت‌آمیز و مقاله‌های هتاکانه خطاب به ایشان بودیم، تنها چند مصداق از این حرمت‌شکنی‌هاست.

5. امیدوار شدن دشمنان نظام به برخی جریانات داخلی
دشمنان قسم‌خورده انقلاب که همواره از هر بهانه‌ای برای ضربه‌زدن به نظام استفاده می‌کنند، اگرچه در ابتدا، از حضور 40 میلیونی مردم بر سر صندوق‌های رأی ناراحت بودند، اما ادعای تقلب از سوی سران فتنه و اردوکشی خیابانی فتنه‌گران در تهران باعث شد که به این بهانه وارد فتنه شده و شانس خود را یک بار دیگر برای سرنگونی نظام امتحان کنند. دشمنان مسرور از این موضوع، بلافاصله دست به کار شده و به انحای مختلف اقدام به حمایت از این فتنه‌گران کردند. شاید مهم‌ترین کارکرد فتنه برای دشمنان جمهوری اسلامی، سوءاستفاده و امیدواری آنان برای ضربه‌زدن به نظام از داخل بود. فتنه‌گری‌های سران فتنه و فتنه‌گران از یک جهت دیگر نیز حائز اهمیت است و آن اینکه برای اولین بار در طول بیش از 32 سال که از پیروزی انقلاب می‌گذشت، تمامی دشمنان زخم‌خورده نظام اعم از داخلی و خارجی و حتی برخی کشورها، علناً وارد این فتنه شدند، تا به این بهانه نظام اسلامی را به زیر کشند. اتحاد و انسجامی که تاکنون علیه هیچ حکومتی نه در ایران که در هیچ جای دنیا نیز شاهد نبودیم.

در همین راستا «شکری» یکی از مسئولان وزارت اطلاعات در مصاحبه با هفته‌نامه 9 دی در سال 89 عناصر مؤثر در فتنه 88 را به پنج دسته تقسیم کرده و در این خصوص می‌گوید: «دسته اول بیگانه‌هایی با محوریت آمریکا و رژیم صهیونیستی و انگلیس، دسته دوم ضد انقلاب سنتی داخلی و خارجی کشور شامل؛ منافقین، لیبرال‌دموکرات (نهضت آزادی و...)، اسلام‌گرایان سوسیال‌دموکرات (جنبش مسلمانان مبارز و...)، اسلام‌گرایان سوسیالیست (بنی‌صدر و...)، ملی‌گرایان لیبرال­دموکرات، چپ‌گرایان سوسیال­دموکرات، سوسیالیست‌ها و کمونیست‌ها، مشروطه‌خواهان و سلطنت‌طلبان، دسته سوم ضد انقلاب جدید که این دسته نیز از زمان دولت سازندگی و اصلاحات کم‌کم ادبیات خودشان را به ادبیات اپوزیسیون تبدیل کردند، دسته چهارم، خواص بی‌بصیرت بودند... و دسته پنجم فرقه‌های نوظهور استعماری مثل بهائیت و حجتیه و... بودند.»

اما نکته مهم در فتنه 88 آنجاست که بدانیم نظام در فتنه 88 از یکی از خطرناک‌ترین و مهلک‌ترین فتنه‌های تاریخی جان سالم به در برد که اگر در هر کشور دیگری اتفاق می‌افتاد، سقوط حکومت آن را به دنبال داشت. اگرچه فتنه ۸۸ مهار شد، اما بزرگ‌ترین خیانت سران فتنه به نظام امیدوار ساختن دشمنان به داخل و به فتنه‌گران بود که بارها به آن اذعان کردند.