سوره نجم [53]

سوره نجم [53]

اين سوره در «مكّه» نازل شده و 62 آيه دارد.

محتواى سوره:
اين سوره به گفته بعضى نخستين سوره‏اى است كه پيامبر بعد از علنى كردن دعوت خود آن را آشكارا و با صداى بلند در حرم مكه تلاوت كرد، و مشركان به آن گوش دادند، و همه مؤمنان آن روز و حتى مشركان سجده كردند! به هر حال اين سوره به خاطر «مكى» بودنش بحثهائى از اصول اعتقادى مخصوصا «نبوت» و «معاد» دارد، و با تهديدهاى كوبنده و انذارهاى مكرر به بيدارى كفار مى‏پردازد.

محتواى اين سوره را در هفت بخش مى‏توان خلاصه كرد:
1- در آغاز سوره بعد از سوگند پرمعنائى، از حقيقت وحى سخن مى‏گويد و تماس مستقيم پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را با پيك وحى «جبرئيل» روشن مى‏سازد، و ساحت مقدس پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را از اين كه چيزى جز وحى الهى بگويد مبرا مى‏كند.
2- در بخش ديگرى از اين سوره از معراج پيامبر سخن گفته، و گوشه‏هائى از آن را با عباراتى كوتاه و پرمعنى مجسم مى‏كند.
3- سپس به خرافات مشركان در زمينه بتها، و عبادت فرشتگان، و امور ديگرى كه جز از روى هوى و هوس نبود، پرداخته و آنها را سخت در اين رابطه نكوهش مى‏كند، و از پرستش آنها برحذر مى‏دارد.
4- در بخش ديگرى راه توبه را به روى اين منحرفين و عموم گنهكاران باز مى‏كند، و آنها را به مغفرت واسعه حق نويد مى‏دهد، و تأكيد مى‏كند كه هر كس مسؤول اعمال خويش است و هيچ كس بار گناه ديگرى را بر دوش نمى‏كشد.
5- براى تكميل اين اهداف در بخش ديگرى از اين سوره گوشه‏هائى از مسأله «معاد» را منعكس مى‏سازد، و دليل روشنى براى اين مسأله از آنچه در نشئه دنيا وجود دارد اقامه مى‏كند.
6- مطابق معمول اشاراتى به سرنوشت دردناك اقوام پيشين كه در طريق دشمنى با حق پافشارى و لجاج و عناد داشتند، مى‏كند.
7- و سر انجام سوره را با امر به سجده و عبادت براى پروردگار پايان مى‏بخشد.
ضمنا نامگذارى اين سوره به «النجم» به خاطر نخستين آيه آن است.

فضيلت تلاوت سوره:
در حديثى از رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله مى‏خوانيم: «هر كس سوره «النّجم» را بخواند خداوند به عدد هر يك از كسانى كه به پيامبر ايمان آوردند و كسانى كه او را انكار كردند ده حسنه به او عطا مى‏كند».

مسلما چنين پاداشهاى عظيمى از آن كسانى است كه تلاوت اين سوره را وسيله‏اى براى انديشيدن، و سپس عمل، قرار دهند، و تعليمات مختلف اين سوره در زندگى آنها پرتوافكن شود.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند بخشنده بخشايشگر

(آيه 1)- قابل توجه اين كه سوره پيشين (سوره طور) با كلمه «النّجوم» (ستارگان) پايان يافت، و اين سوره با كلمه «النّجم» (ستاره) آغاز مى‏شود كه خداوند به آن سوگند ياد كرده، مى‏فرمايد: «سوگند به ستاره هنگامى كه افول مى‏كند» (وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‏).

ظاهر آيه آنچنان كه اطلاق واژه «النّجم» اقتضا مى‏كند سوگند به همه ستارگان آسمان است كه از نشانه‏هاى بارز عظمت خداوند، و از اسرار بزرگ جهان آفرينش و از مخلوقات فوق العاده عظيم پروردگار است.

تكيه بر غروب آنها، در حالى كه طلوع آنها بيشتر جلب توجه مى‏كند به خاطر آن است كه غروب ستارگان دليل بر حدوث آنها مى‏باشد و نيز دليل است بر نفى عقيده ستاره‏پرستان همان گونه كه در داستان ابراهيم (ع) آمده است.

(آيه 2)- اما ببينيم اين سوگند براى چه ياد شده است؟ آيه مورد بحث چنين توضيح مى‏دهد: «كه هرگز دوست شما [محمّد صلّى اللّه عليه و آله‏] منحرف نشده و مقصد را گم نكرده است» (ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى‏). او هميشه در مسير حق گام برمى‏دارد، و در گفتار و كردارش كمترين انحرافى نيست.

(آيه 3)- سپس براى تأكيد اين مطلب، و اثبات اين كه آنچه مى‏گويد از سوى خداست، مى‏افزايد: «و هرگز از روى هواى نفس سخن نمى‏گويد» (وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‏).
اين تعبير شبيه استدلالى است براى آنچه در آيه قبل در زمينه نفى ضلالت و غوايت آمده، چرا كه سر چشمه گمراهيها غالبا پيروى از هواى نفس است.

(آيه 4)- سپس با صراحت تمام مى‏گويد: «آنچه مى‏گويد چيزى جز وحى كه بر او نازل شده نيست» (إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى‏).

او از خودش چيزى نمى‏گويد، و قرآن ساخته و پرداخته فكر او نيست، همه از ناحيه خداست، و دليل اين ادعا در خودش نهفته است، بررسى آيات قرآن نيز گواهى مى‏دهد كه هرگز يك انسان هر قدر عالم و متفكر باشد- تا چه رسد به انسان درس نخوانده‏اى كه در محيطى مملو از جهل و خرافات پرورش يافته- قادر نيست سخنانى چنين پرمحتوا بياورد كه بعد از گذشتن قرنها الهام‏بخش مغزهاى متفكران است، و مى‏تواند پايه‏اى براى ساختن اجتماع صالح، سالم، مؤمن و پيشرو گردد.

ضمنا اين سخن تنها در مورد آيات قرآن نيست، بلكه به قرينه آيات گذشته سنت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را نيز شامل مى‏شود چرا كه اين آيه با صراحت مى‏گويد: او از روى هوى سخن نمى‏گويد هر چه مى‏گويد وحى است.
حديث جالب زير شاهد ديگرى بر اين مدعاست.

«سيوطى» كه از دانشمندان معروف اهل سنت است در تفسير «در المنثور» چنين نقل مى‏كند: «روزى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله دستور داد درهاى خانه‏هائى كه به داخل مسجد پيامبر صلّى اللّه عليه و آله گشوده مى‏شد (جز در خانه على عليه السّلام) بسته شود، اين امر به مسلمانان گران آمد تا آنجا كه «حمزه» عموى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله از اين كار گله كرد كه چگونه در خانه عمويت و ابو بكر و عمر و عباس را بستى، اما در خانه پسر عمويت را بازگذاردى؟ (و او را بر ديگران ترجيح دادى).

هنگامى كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله متوجه شد كه اين امر بر آنها گران آمده است مردم را به مسجد دعوت فرمود، و خطبه بى‏نظيرى در تمجيد و توحيد خداوند ايراد كرد.

سپس افزود: «اى مردم! من شخصا درها را نبستم و نگشودم، و من شما را از مسجد بيرون نكردم، و على را ساكن ننمودم (آنچه بود وحى الهى و فرمان خدا بود) سپس اين آيات را تلاوت كرد: (وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‏ ... إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى‏».

اين حديث كه بيانگر مقام والاى امير مؤمنان على عليه السّلام در ميان تمام امت اسلامى بعد از شخص پيامبر است، نشان مى‏دهد كه نه تنها گفته‏هاى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بر طبق وحى است بلكه اعمال و كردار او نيز چنين است.

(آيه 5)- نخستين ديدار دوست! در تعقيب آيات گذشته كه سخن از نزول وحى بر پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله مى‏گفت در اينجا سخن از معلم وحى است.
مى‏فرمايد: «آن كس كه قدرت عظيمى دارد او را تعليم داده است» (عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوى‏).

(آيه 6)- باز براى تأكيد بيشتر مى‏افزايد: «همان كسى كه توانائى فوق العاده دارد او سلطه يافت» (ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوى‏).

(آيه 7)- اين تعليم را به او داد «در حالى كه در افق اعلى قرار داشت» (وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلى‏).

(آيه 8)- «سپس نزديكتر و نزديكتر شد ...» (ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى).

(آيه 9)- «تا آنكه فاصله ميان او (با پيامبر) به اندازه دو كمان يا كمتر بود»! (فَكانَ قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى‏).

(آيه 10)- «در اينجا خداوند آنچه را وحى كردنى بود به بنده‏اش وحى نمود»! (فَأَوْحى‏ إِلى‏ عَبْدِهِ ما أَوْحى‏).

(آيه 11)- «قلب (پاك او) در آنچه ديد هرگز دروغ گفت»! (ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى‏).

(آيه 12)- «آيا با او در باره آنچه (با چشم خود) ديده مجادله مى‏كنيد»؟
(أَ فَتُمارُونَهُ عَلى‏ ما يَرى‏).

در روايات وارد شده، منظور از اين آيات شهود باطنى خاصى نسبت به ذات پاك خداست كه براى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در اين صحنه روى داد و در معراج بار ديگر تكرار شد و رسول اللّه فوق العاده تحت تأثير جذبه معنوى اين ديدار قرار گرفت.

طبق اين تفسير قرآن نزول وحى را بر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله چنين شرح مى‏دهد: خداوند شديد القوى و پرقدرت، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را تعليم فرمود، در حالى كه او به صورت كامل و در حد اعتدال درآمد و در افق اعلى قرار گرفت.

سپس نزديك شد، و نزديكتر شد، آن چنان كه ميان او و پروردگارش به اندازه دو قوس بيشتر نبود، و در همين جا بود كه آنچه وحى كردنى بود خداوند به بنده‏اش وحى كرد.

و از آنجا كه براى جمعى اين شهود باطنى سنگين مى‏آمد تأكيد مى‏كند كه قلب پيامبر صلّى اللّه عليه و آله آنچه را ديده به حق و راستى ديده است و نبايد شما در برابر اين سخن با او به مجادله برخيزيد.

تفسير اين آيات به شهود باطنى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله نسبت به خداوند صريحتر و با روايات اسلامى موافقتر، و براى پيامبر فضيلتى است برتر، و مفهومى است لطيفتر.

از پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله پرسيدند: «آيا پروردگارت را هرگز ديده‏اى»؟! در پاسخ فرمود: «رأيته بفؤادى من او را با چشم دل ديده‏ام»! و در نهج البلاغه در صدر خطبه «ذعلب يمانى» آمده است كه از آن حضرت سؤال كرد: «آيا هرگز پروردگارت را اى امير مؤمنان ديده‏اى»؟! در پاسخ فرمود: «أ فأعبد ما لا اراه؟ ... آيا كسى را كه نمى‏بينم پرستش كنم؟! ولى چشمها با مشاهده حسى هرگز او را نديده اما دلها با حقيقت ايمان او را دريافته است».

(آيه 13)- دومين ديدار! اين آيات همچنان ادامه بحثهاى آيات گذشته در باره مسأله وحى و ارتباط پيامبر صلّى اللّه عليه و آله با خداوند و شهود باطنى اوست.
مى‏فرمايد: «و بار ديگر نيز او را مشاهده كرد» (وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى‏).

تعبير به «نزلة اخرى» نشانگر اين است كه پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله در يك «شهود باطنى ديگر» به هنگام معراج بر فراز آسمانها ذات پاك خدا را مشاهده كرد، و به تعبير ديگر خداوند بار ديگر بر قلب پاك او نزول فرمود و شهود كامل تحقق يافت، در محلى كه منتها اليه قرب الى اللّه از سوى بندگان است، در كنار سدرة المنتهى، در آنجا كه «جنة المأوى» قرار دارد، در حالى كه «سدرة المنتهى» را حجابهائى از نور پوشانده بود.

ديده قلب پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در اين شهود هرگز به غير حق نيفتاد، و جز او نديد، و در همانجا بود كه نشانه‏هاى عظمت خداوند را در آفاق و انفس نيز مشاهده كرد.

(آيه 14)- و اين شهود «نزد سدرة المنتهى» روى داد (عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى‏).

در باره «سدرة المنتهى» هر چند در قرآن مجيد توضيحى نيامده، ولى در اخبار و روايات اسلامى توصيفهاى گوناگونى پيرامون آن آمده است اين تعبيرات نشان مى‏دهد كه هرگز منظور درختى شبيه آنچه در زمين مى‏بينيم نبود، بلكه اشاره به سايبان عظيمى است در جوار قرب رحمت حق كه فرشتگان بر برگهاى آن تسبيح مى‏كنند و امتهائى از نيكان و پاكان در سايه آن قرار دارند.

(آيه 15)- همان «كه جنة المأوى (و بهشت برين) در آنجاست» (عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى‏).

«جنّة المأوى» به معنى بهشتى است كه محل سكونت است و منظور از آن بهشت برزخى است كه ارواح شهدا و مؤمنان موقتا به آنجا مى‏روند.

(آيه 16)- «در آن هنگام كه چيزى [نور خيره كننده‏اى‏] سدرة المنتهى را پوشانده بود» (إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ ما يَغْشى‏).

(آيه 17)- اينها واقعياتى بود كه پيامبر مشاهده كرده و «چشم او هرگز منحرف نشد و طغيان نكرد» آنچه ديد واقعيت بود (ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغى‏).

(آيه 18)- «او پاره‏اى از آيات و نشانه‏هاى بزرگ پروردگارش را ديد» (لَقَدْ رَأى‏ مِنْ آياتِ رَبِّهِ الْكُبْرى‏).
نكته‏ها:

1- هدف معراج،
رسيدن پيامبر صلّى اللّه عليه و آله به شهود باطنى از يكسو، و ديدن عظمت خداوند در پهنه آسمانها با همين چشم ظاهر از سوى ديگر بوده است، كه هم در آخرين آيه مورد بحث در اينجا «لَقَدْ رَأى‏ مِنْ آياتِ رَبِّهِ الْكُبْرى‏» و هم در آيه 1 سوره اسراء «لِنُرِيَهُ مِنْ آياتِنا تا برخى از آيات خود را به او نشان دهيم». به آن اشاره شده است و نيز به مسائل زياد و مهمى از فرشتگان و بهشتيان و دوزخيان و ارواح انبيا آگاهى يافت كه در طول عمر مباركش الهام‏بخش او در تعليم و تربيت خلق خدا بود.

2- گوشه‏اى از گفتگوهاى خداوند با پيامبرش در شب معراج:
در كتب حديث روايتى از امير مؤمنان على عليه السّلام از پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله در اين زمينه آمده است كه بسيار مشروح و طولانى است، و ما گوشه‏هائى از آن را در اينجا مى‏آوريم.
در آغاز حديث مى‏خوانيم كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در شب معراج از پروردگار سبحان چنين سؤال كرد: «يا ربّ اىّ الاعمال افضل؟ پروردگارا! كدام عمل افضل است؟».

خداوند متعال فرمود: «هيچ چيز نزد من برتر از توكل بر من و رضا به آنچه قسمت كرده‏ام نيست، اى محمّد! آنها كه به خاطر من يكديگر را دوست دارند محبتم شامل حال آنهاست، و كسانى كه به خاطر من مهربانند، و به خاطر من پيوند دوستى دارند آنها را دوست دارم، و نيز محبتم براى كسانى كه توكل بر من مى‏كنند فرض و لازم است، و براى محبت من حد و حدود، و مرز و نهايتى نيست»! در فراز ديگرى آمده است: «اى احمد! همچون كودكان مباش كه سبز و زرد و زرق و برق را دوست دارند، و هنگامى كه غذاى شيرين و دلپذيرى به آنها مى‏دهند مغرور مى‏شوند، و همه چيز را به دست فراموشى مى‏سپارند».

پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در اينجا عرضه داشت: «پروردگارا! مرا به عملى هدايت كن كه موجب قرب به درگاه توست».

فرمود: «شب را روز، و روز را شب قرار ده»! عرض كرد: «چگونه»؟! فرمود: «چنان كن كه خواب تو نماز باشد، و هرگز شكم خود را كاملا سير مكن».

در فراز ديگرى آمده است: «اى احمد! محبت من محبت فقيران و محرومان است، به آنها نزديك شو، و در كنار مجلس آنها قرار گيرد، تا من به تو نزديك شوم، و ثروتمندان دنياپرست را از خود دور ساز، و از مجالس آنها بر حذر باش»! در فراز ديگر مى‏فرمايد: «اى احمد! زرق و برق دنيا و دنياپرستان را مبغوض بشمر، و آخرتت و اهل آخرت را محبوب دار».
عرض مى‏كند: «پروردگارا! اهل دنيا و آخرت كيانند»؟

فرمود: «اهل دنيا كسانى هستند كه زياد مى‏خورند، و زياد مى‏خندند و مى‏خوابند، و خشم مى‏گيرند، و كمتر خشنود مى‏شوند، نه در برابر بديها از كسى عذر مى‏خواهند، و نه اگر كسى از آنها عذر طلبد مى‏پذيرند، در اطاعت خدا تنبل، و در معاصى شجاعند، آرزوهاى دور و دراز دارند، و در حالى كه اجلشان نزديك شده هرگز به حساب اعمال خود نمى‏رسند، و نفعشان براى مردم كم است، افرادى پرحرف، فاقد احساس مسؤوليت، علاقه‏مند به خورد و خوراكند.
اهل دنيا نه در نعمت، شكر خدا به جا مى‏آورند، و نه در مصائب صبورند.

خدمات فراوان در نظر آنها كم است (و خدمات كم خودشان بسيار!) خود را به انجام كارى كه انجام نداده‏اند ستايش مى‏كنند، و چيزى را مطالبه مى‏كنند كه حق آنها نيست.

پيوسته از آرزوهاى خود سخن مى‏گويند، و عيوب مردم را خاطر نشان مى‏سازند و نيكيهاى آنها را پنهان»! عرض كرد: «پروردگارا! آيا دنياپرستان غير از اين عيبى هم دارند»؟

فرمود: «اى احمد! عيب آنها اين است كه جهل و حماقت در آنها فراوان است، براى استادى كه از او علم آموخته‏اند تواضع نمى‏كنند، و خود را عاقل مى‏دانند اما در نزد آگاهان، نادان و احمقند».

سپس به اوصاف اهل آخرت و بهشتيان پرداخته چنين ادامه مى‏دهد:
«آنها مردمى با حيا هستند، جهل آنها كم، منافعشان بسيار، مردم از آنها در راحتند و خود از دست خويش در تعب، و سخنانشان سنجيده است.

پيوسته حسابگر اعمال خويشند، و از همين جهت خود را به زحمت مى‏افكنند، چشمهايشان به خواب مى‏رود اما دلهايشان بيدار است، چشمشان مى‏گريد، و قلبشان پيوسته به ياد خداست.
هنگامى كه مردم در زمره غافلان نوشته شوند آنها از ذاكران نوشته مى‏شوند.

در آغاز نعمتها حمد خدا مى‏گويند، و در پايان شكر او را به جا مى‏آورند، دعايشان در پيشگاه خدا مستجاب، و تقاضايشان مسموع است، و فرشتگان از وجود آنها مسرورند ... مردم (غافل) در نزد آنها مردگان، و خداوند نزد آنها حىّ و قيّوم و كريم است (همتشان آن چنان عالى است كه به غير او نظر ندارند) ... مردم در عمر خود يكبار مى‏ميرند اما آنها به خاطر جهاد با نفس و مخالفت هوى هر روز هفتاد بار مى‏ميرند (و حيات نوين مى‏يابند)! ...

هنگامى كه براى عبادت در برابر من مى‏ايستند همچون بنيان مرصوص و سدّى فولادينند، و در دل آنها توجيهى به مخلوقات نيست.

به عزّت و جلالم سوگند كه من آنها را حيات و زندگى پاكيزه‏اى مى‏بخشم، و در پايان عمر، خودم قبض روح آنها مى‏كنم، و درهاى آسمان را براى پرواز روح آنها مى‏گشايم، تمام حجابها را از برابر آنها كنار مى‏زنم، و دستور مى‏دهم بهشت، خود را براى آنها بيارائيد! اى احمد! عبادت ده جزء دارد كه نه جزء آن طلب حلال است، هنگامى كه غذا و نوشيدنى تو حلال باشد تو در حفظ و حمايت منى ...».

و در فراز ديگرى آمده است: «اى احمد! آيا مى‏دانى كدام زندگى گواراتر و پر دوامتر است»؟
عرض كرد: «خداوندا! نه» فرمود: «زندگى گوارا آن است كه صاحب آن لحظه‏اى از ياد من غافل نماند، نعمت مرا فراموش نكند، از حق من بى‏خبر نباشد، و شب و روز رضاى مرا بطلبد.

اما زندگى باقى آن است كه براى نجات خود عمل كند، و دنيا در نظرش كوچك باشد، و آخرت بزرگ، رضاى مرا بر رضاى خويشتن مقدم بشمرد، و پيوسته خشنودى مرا بطلبد، حق مرا بزرگ دارد و توجه به آگاهى من نسبت به خودش داشته باشد.

در برابر هر گناه و معصيتى به ياد من بيفتد، و قلبش را از آنچه ناخوش دارم پاك كند، شيطان و وساوس شيطانى را مبغوض دارد، و ابليس را بر قلب خويش مسلط نسازد و به او راه ندهد.

هنگامى كه چنين كند محبت خاصى در قلبش جاى مى‏دهم، آن چنان كه تمام دلش در اختيار من خواهد بود، و فراغت و اشتغال و هم و غم و سخنش از مواهبى است كه من به اهل محبتم مى‏بخشم! چشم و گوش و قلب او را مى‏گشايم، تا با گوش قلبش حقايق غيب را بشنود و با دلش جلال و عظمت را بنگرد»! و سر انجام اين حديث نورانى با اين جمله‏هاى بيدار كننده پايان مى‏گيرد:

«اى احمد! اگر بنده‏اى نماز تمام اهل آسمانها و زمين را به جا آورد، و روزه تمام اهل آسمانها و زمين را انجام دهد، همچون فرشتگان غذا نخورد و لباس (فاخرى) در تن نپوشد (و در نهايت زهد و وارستگى زندگى كند) ولى در قلبش ذره‏اى دنياپرستى يا رياست‏طلبى يا عشق به زينت دنيا باشد در سراى جاويدانم در جوار من نخواهد بود! و محبتم را از قلب او بر مى‏كنم! سلام و رحمتم بر تو باد، و الحمد للّه ربّ العالمين».

اين سخنان عرشى كه روح انسان را با خود به اوج آسمانها مى‏برد، و در معراج الهى سير مى‏دهد و به آستانه عشق و شهود مى‏كشد تنها قسمتى از حديث قدسى است.

افزون بر اين ما اطمينان داريم كه غير از آنچه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در سخنانش براى ما بازگو كرده، اسرار و گفتگوها و رموز و اشاراتى ميان او و محبوبش، رد و بدل شده كه نه گوشها توانائى شنيدن آن را دارد و نه افكار عادى قدرت دركش را، و به همين دليل در درون جان پاك پيامبر صلّى اللّه عليه و آله براى هميشه مكتوم مانده و جز خاصانش از آن آگاه نشده‏اند.