دلیل استغفار انبیا و امامان



میان مخلوقات، فرستادگان الهی یعنی انبیا و جانشینان آن‌ها، کسانی هستند که خدا را به بهترین وجه عبادت می‌کنند و در حقیقت، خداوند متعال، مجموعه اوامر و نواهی خویش را در گفتار و رفتار این بزرگواران متجلی می‌سازد، تا مردم با اطاعت از آن‌ها در گفتار و کردار راه بندگی او را در پیش گیرند.
قرآن کریم نیز از اینان به عنوان مخلصین یاد می‌کند، که هرگز تحت گمراهی شیطان قرار نمی‌گیرند و شیطان را بر آن‌ها تسلطی نیست.(1)
چون انبیا و اوصیای الهی از کمالات والایی برخوردار هستند و درجه نزدیکی آنها به خدای متعال به گونه‌ای است که به تصور ما نمی‌آید، ممکن است کیفیت کارها و اعمال عبادی که انجام می‌دهند در درک و فکر ما نگنجد. که این به دلیل اوج کمالات و علم و معرفت الهی و ... است که خد به آن‌ها عطا کرده است. چرا که بر حسب علم و معرفت، درجات عبودیت و بندگی متفاوت و ممتاز خواهد بود. به همین دلیل در مسیر عبودیت پروردگار هیچ گونه خطا، اشتباه و گناهی از آن‌ها سر نمی‌زند که این نیز همان مقام عصمت است که خدا به آن‌ها عطا کرده، تا از خطا و اشتباه مصون مانده و موجب گمراهی مردم و بی‌اعتمادی آن‌ها نشوند.
حال با توجه به بعضی از آیات قرآن و ادعیه این سوال مطرح می‌شود، که چرا پیامبران و امامان با وجود این که دارای مقام عصمت الهی هستند، به طور دائم از خداوند متعال استغفار کرده و طلب بخشش می‌کنند؟ در پاسخ باید گفت که استغفار انبیا و امامان دارای وجوه مختلفی است که در پایین ذکر می‌شود.
پیامبر و ائمه در اثر این بالارفتن و شدت خضوع بیشتر در برابر پروردگار، از اعمال انجام داده در اوقاتی که در مقامات پایین‌تر بودند استغفار می‌کنند و این در حالی است که از آن‌ها گناه، مکروه و حتی ترک اولایی نیز صادر نشده است، بلکه کارها و اعمال گذشته خویش را شایسته مقام پروردگار نمی‌بینند پي‌نوشت‌ها:


1-إِلاَّ عِبَادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ* قَالَ هَذَا صِرَاطٌ عَلَیَّ مُسْتَقِیمٌ * إِنَّ عِبَادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطَانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْغَاوِینَ *