برهان پروردگار برای حفظ یوسف از گناه

“برهان”‌ در اصل از مصدر “بره”‌ به معنای سفید شدن است،[1] و به هر گونه دلیل محکم و نیرومندی که موجب روشنایی شود و یقین آور باشد، برهان گفته شده است. به همین ترتیب است که قرآن در جاهای دیگر، معجزه[2] و حجت قاطع[3] را برهان نامیده است.


برهانی که یوسف از پروردگار خود دید هر چند در کلام خداوند تعالی کاملاً روشن نشده است که چه بوده، ولی به هر حال، یکی از وسائل یقین آور بوده است و مفسران درباره حقیقت و کیفیت آن احتمالاتی را ذکر کرده‌اند:
1, برهان مذکور از قبیل علم‌های مکشوف؛ یعنی علم به حسن و قبح و مصلحت و مفسده افعال نبوده، بلکه از برهان‌هایی است که خدا به بندگان مخلص خود نشان می‌دهد و آن نوعی از علم مکشوف و یقین مشهود و دیدنی است، که نفس آدمی با دیدن آن، چنان مطیع و تسلیم می‌شود که دیگر به هیچ وجه میل به معصیت پیدا نمی‌کند.[4]
2, برهان الهی همان مقام نبوت و معصوم بودن از گناه یوسف بود. چنان که در روایتی نیز از امام صادق (علیه السلام) آمده است: برهان حق، جمال نبوت و نور علم و حکمت بود که خدا در دل او نهاد، چنان که فرمود: “به او علم و حکمت دادیم”‌.[5]، [6]
3, نوعی امداد و کمک الهی بود که به خاطر اعمال نیکش در این لحظه حساس به سراغ او آمد.[7]

پی نوشت:

[1]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌9، ص 373
[2]. قصص، 32,
[3]. نمل، 64,
[4]. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی همدانی، سید محمد باقر، ج 11، ص 174
[5]. یوسف، 22,
[6]. میبدی، رشیدالدین، کشف‌الاسرار و عدة الابرار، ج 5، ص 58
[7]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌9، ص 373,