موضوع: بررسی حدیث «لو علم ابوذر ما فی قلب سلمان…» و سوء استفاده عرفا و متصوفه از آن

اما در مورد این* که* مفهوم* روایت* فوق* چیست* و آن معارف بلند و بالایی که سلمان ظرفیت آن را داشت و ابوذر نداشت، چیست، اگر چه در خود روایت به


آن تصریح نشده است اما از برخی* شواهد چنین* بر می*آید که* از جمله* معارفی* که* سلمان* واجد آن* بود امادیگران* و از جمله* شاید ابوذر ظرفیت* هضم* و پذیرش* آن* را نداشت*، مراتب* فضیلت* و مقامات* عالیه* امیر المؤمنین علیه السلام است.
مرحوم* طبرسی* در کتاب* احتجاج*از قول* سلمان* چنین* نقل* می*کند که* اگر من* همه* آنچه* را که* درباره فضایل*امیرالمؤمنین* علی علیه السلام می*دانم* برای* شما بازگو کنم*، عده*ای* از شما من* را مجنون*خواهید دانست* و عده*ای* دیگر خواهید گفت*: خدایا قاتل* سلمان* را بیامرز.(۲)علامه مجلسی* در بحار الانوار در ارتباط* با همین* حدیث* توضیحی* دارد که* خواندنی* است*:
« بعضی* ازمتکلمان* و محدثان* در مسأله* غلو و مصادیق* آن* زیاده* روی* کرده* و به* دلیل* کوتاهی* و کاستی* شان* در شناخت* ائمه علیهم السلام و مراتب* عالی* و

مقامات* غریب* آنان*،بسیاری* از راویان* ثقه* و معتمد را به* دلیل* آن* که* معجزات* و امور خارق*العاده* را از ائمه علیهم السلام نقل* کرده* بودند، غالی* دانستند با

آن* که* در روایات* متعددی* ازائمه علیهم السلام است* که* «ما را رب*ّ و شریک* خداوند ندانید و هر آنچه* می*خواهید،درباره (فضایل* و مقامات*) ما بگویید که*

هرگز به* نهایت* آن* نخواهید رسید» و نیزروایت* است* که* «امر ما [مقامات* و فضائل* ائمه علیهم السلام] به* گونه*ای* سخت* و باورنکردنی* است* که* جز

فرشته*ای* مقرب* یا پیامبری* مرسل* و یا بنده مومنی* که*خداوند دلش* را در ایمان* آزموده* است*، تاب* تحمل* و باور آن* را ندارد.» و نیز ازهمین* مقوله* است* این*

روایت* که* «اگر ابوذر بر آنچه* که* در قلب* سلمان* بود، اطلاع* می*یافت*، او را می*کشت» و روایاتی* دیگر از این* قبیل*.»(۳)

پی نوشت:
۲٫ احتجاج* طبرسی۱/* ۱۴۹
۳٫ بحارالانوار۲۵/ ۳۴۶

و بر فرض که متمسّک شوند در اثبات این معنی به حدیث پیغمبر صلی الله علیه و آله که فرمود: « لو علم أبوذر ما فی قلب سلمان لقتله» و در

بعضی روایات: «لکفره»؛ یعنی اگر أبوذر می دانست در دل سلمان چه چیز است، هر آینه می کشت او را، یا حکم به کفر او می کرد.ما می گوییم که: شکیّ

نیست که در این صورت لازم بود پنهان داشتن آنچه در دل داشت، و اگر اظهار می کرد، از مرتبه سلمانی در می رفت و فسق او ظاهر می شد که باعث قتل

خود می شد، یا باعث تهمت او به کفر می شد، و لکن ابوذر که او را می کشت یا تکفیر می کرد از مرتبه ابوذری در نمی رفت، بلکه مرتبه او به سبب

اطاعت و اتیان به تکلیف خود بالا می رفت…

پس چگونه شد که این جماعت اسرار به هر کس می گویند، حتی آن کسانی که قابلیت نوکری ابوذر را ندارند! و این ها قابل اسرار هستند و ابوذر قابل نبود؟!

اگر انصاف باشد معلوم می شود که این جماعت، چقدر گمراه، و آن ها که تصدیق این ها می کنند چقدر بی خبر و دور از راهند! …» (۴)
پی نوشت:
۴ . فصلنامه سمات شماره ۵ مقاله رد وحدت وجود به نقل ازکتاب سه رساله در نقد عرفان به قلم میرزای قمی از انتشارات آستان قدس رضوی با تصحیح و تحقیق آقایان حسین لطیفی و سید علی جبار گلباغی ماسوله