اقسام سوال در قرآن کریم

سوال در قرآن کریم به چهار دسته تقسیم می شود :

1) سوال به معنای طلب و درخواست :
به نوعی سوال گفته می شود که از نیازهای مادی سرچشمه می گیرد . مانند سخن خداوند :

« یسئله من فی السّموات و الارض » (2)

تمام افراد درآسمانها و زمین همواره نیازهای خود را از خداوند طلب می کنند .

« واسئلوا الله من فضله ... » (3)

از فضل و احسان خداوند بزرگ درخواست کنید .

2) سوال توبیخی :
این نوع سوال کردن همراه با اعتراض و توبیخ طرف مقابل است . مانند کلام خداوند :

« وقفوهم إنهم مسئولون » (4)

ظالمان و همفکران آنها را متوقف سازید چون باید مورد سوال و بازپرسی قرار گیرند .

3) سوال توضیحی :

این نوع سوال کردن همراه با توضیح خواستن از طرف مقابل است .همه جا مجاز نیست ، بلکه گاهی جایز است و گاهی جایز نیست .

الف) جاهایی که مجاز است : مانند سوال فرشتگان در نهایت ادب که درباره حضرت آدم و ظلم او در زمین سوال کردند .

ب) جاهایی که غیر مجاز است : سوال و توضیح خواستن درباره چیزی که به آن احاطه و آگاهی نداریم . در حقیقت ما به آن جاهلیم و طرف مقابل آگاه است ولی پرسیدن آن سوال نفع و ضرری برای ما ندارد . مانند سوال حضرت نوح درباره فرزند خطاکارش و آینده او و جواب خداوند که فرمود : از من درباره چیزی که به آن آگاهی نداری سوال نکن . (5) و یا سوال غیر ضروری حضرت موسی از خضر. زیرا که خضر مأمور عمل به ولایت (باطن) و حضرت موسی به شریعت (ظاهر) بود . وقتی چنین است سوال ضرورتی ندارد . (6)

4) سوال استفهامی :
در این نوع سوال شخص سوال می پرسد تا مجهولات ذهنش برطرف شود و بر علمش افزوده گردد . این نوع سوال بسیار ممدوح می باشد و مورد سفارش قرار گرفته است . در واقع مردم وظیفه دارند سوال نمایند که علوم برایشان کشف شود و پیامبران هم مأموریت تفهیم آن علوم را بر مردم دارند . از این رو قرآن کریم می فرماید : « فسئلوا اهل الذّکر ان کنتم لا تعلمون » (7)

اگر موضوعی را نمی دانید از اهل ذکر (ائمه اطهار و علما ) سوال کنید .

در روایات نیز داریم که رسول خدا (ص) فرمودند : « العلم خزائن و مفتاحه السوال ... » (8) علم همچون گنجینه ای است که کلید آن سوال کردن است .

و نیز امام صادق (ع) فرمودند : « إنّما یهلک الناس لأنّهم لا یسأاون » (9)

مردم هلاک خواهند شد زیرا که مسائل خودشان را نمی پرسند .