مهمترین حرکت فرهنگی امام هادی چه بود؟

مهمترین حرکت فرهنگی امام هادی چه بود؟

معاون فرهنگی مسجد جمکران تبیین مسئله امامت و امام شناسی در زیارت جامعه کبیره را مهمترین حرکت فرهنگی امام هادی(ع) خواند و با اشاره به شرایطی تاریخی حیات امام دهم تأکید کرد: حقیقت این است که این فشارها و یا عواملی که موجب عدم شناخت شخصیت امام هادی(ع) می شود گویای این است که امامت در آن دوران در اوج است.

به گزارش مهر، حجت الاسلام مرتضی وافی معاون فرهنگی مسجد جمکران در در مورد جایگاه علمی و معرفتی امام دهم حضرت علی بن محمد النقی الهادی(ع) گفت: اگر از این منظر به موضوع ائمه اطهار(ع) نگاه کنیم که دقیقا رفتار فردی و اجتماعی این بزرگواران از امامت امیرالمؤمنان(ع) تا امامت حضرت ولی عصر(عج) یک سیر به هم پیوسته- از نظر تقسیم تکالیف و وظایفی که بر عهده امام هست- بوده است به نکته های خیلی مهمی دست می یابیم.

وی افزود: امامت امیرمؤمنان(ع) دقیقا در زمانی اتفاق افتاد که موضوع «ولایت» و ولایت پذیری باید در جامعه اسلامی جا می افتاد و این نقش را در رفتار فردی و اجتماعی حضرت امیر(ع) پررنگ تر می بینیم. در یک دوره ای نقش امام را در تأثیرگذاری در روند تاریخ و جهت گیری تاریخی جبهه حق و جبهه کفر ملاحظه می کنیم که قیام حضرت سیدالشهدا(ع) و ایثار و شهادت ایشان را در پی داشت.

مدیر مرکز مطالعات راهبردی نشریه "خیمه" تصریح کرد: در یک دوره ای شاهد برجسته شدن نهضت علمی اهل بیت(ع)هستیم به دلیل اینکه اصل مسئله ولایت و امامت و ریشه های شخصیتی شیعیان به یک نقطه کمالی رسیده است و شیعه توانسته هویت خود را پیدا کند که این نهضت را در نهضت علمی امام باقر و امام صادق علیهم السلام مشاهده می کنیم و به نوعی شاگردپروری و گسترش نیروهای زبده در جریان فکری شیعه را ملاحظه می کنیم.

وی یادآور شد: در دوره بعدی ما ماجرای فشار و اختناق حکام زمان را در دور نگه داشتن ائمه اطهار(ع) از سطح جامعه و از مردم می بینیم و درست در آن زمان اهل بیت(ع) نوع رفتار و شیوه های مدیریتی شان در رهبری و امامت جامعه با قبل متفاوت می شود؛ به ویژه در ماجرایی که در حصر اهل بیت(ع) وجود دارد و حکام جور این بزرگواران را در یک حصار فیزیکی و یک منع مراوده با شیعیان قرار می دهند، شیوه های گوناگونی را در رفتار فردی و اجتماعی ایشان می بینیم.

حجت الاسلام وافی با تأکید بر اینکه مسئله حصر ائمه توسط حکام وقت از زمان انتقال علی بن موسی الرضا(ع) از مدینه به مرو شروع شد، افزود: این فشار در ماجرای حضرت جوادالائمه(ع) شدت بیشتری می گیرد و اوج آن را در زمان امام هادی و امام حسن عسکری علیهم السلام می بینیم.

وی با اشاره به دوره تاریخی حیات امام هادی(ع) گفت: در آن دوره مسئله ارتباط و ارتباط گیری با اهل بیت عصمت(ع) بسیار سخت بود. شاید در آن دوران مهمترین حرکتی را که می توان به امام هادی(ع) نسبت داد « تبیین مقام و جایگاه امام و امامت» در جامعه اسلامی است؛ و اوج این ماجرا را در آن فشار و حصر در «زیارت جامعه» می بینیم. یعنی مهمترین حرکت و استراتژی فرهنگی امام هادی(ع) تبیین مسئله امامت و تعمیق فکر شیعه درباره مبحث امام شناسی است و آن هم در قالب زیارت جامعه کبیره بیان شد.

معاون فرهنگی مسجد جمکران افزود: مهمترین حرکتی که به عنوان یک ویژگی در نهضت فکری و فرهنگی امام هادی(ع) می توان پیدا کرد همین «زیارت جامعه کبیره» است که به دست شیعه رسیده است که یک دوره کامل امام شناسی و بازخوانی شخصیت امام و تأثیر امام و ... در آن قابل دقت است.

وی تصریح کرد: امام هادی(ع) با زیارت جامعه نه تنها در مورد معارف امامت و ائمه قبل از خود به شیعیان آگاهی دادند بلکه ایشان در ارتباط با بعد از خودشان نیز مسائلی را بیان فرمودند و آن ماجرای ظهور حضرت مهدی(عج) است که شیعیان بر طبق روایات صحیحه می دانستند پسری از امام حسن عسکری(ع) متولد خواهد شد که او آخرین امام و ذخیره الهی و بقیة الله است لذا باید جامعه شیعه را برای بعد به ویژه برای دوران بعد از غیبت امام آماده می کردند.

مدیر مرکز مطالعات راهبردی نشریه "خیمه" تأکید کرد: زیارت جامعه کبیره یک نقطه عطف برای تقویت پایه های فکری شیعه و رویارویی با دوران غیبت حضرت ولی عصر(عج) در جامعه اسلامی است. امام هادی(ع) با زیارت جامعه کبیره یک حسن ختامی بر سیر تاریخی رفتار امامت و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) داشتند و هم نقطه شروعی را برای آمادگی شیعه برای مواجه با دوران غیبت حضرت ولی عصر(عج) ارائه کردند.

حجت الاسلام وافی در ادامه با اشاره به مباحث معرفتی و مناظرات علمی که امام هادی(ع) داشتند، یادآور شد: البته این مناظرات از زمان امام باقر(ع) به دلیل آن نهضت فکری اهل بیت(ع) شکل گرفت. بعد از نهضت امام حسین(ع)، امام زین العابدین(ع) آن نهضت فکری را با ادعیه و « صحیفه سجادیه» شروع کردند و این دعاهای منقول از امام سجاد(ع) حدود 75 دعا بوده و الان تعداد کمتری از این ادعیه به دست ما رسیده است. در زمان امام صادق و امام باقر(ع) با راه اندازی های کرسی های تدریس و تربیت شاگردان در رشته های مختلف کلامی، هیئت و نجوم، شیمی و...این نهضت علمی را می بینیم.

وی افزود: در زمان علی بن موسی الرضا(ع) که مأمون روی کار آمد و ارتباط با دیگر مناطق همجوار بلاد اسلامی باعث شد که ادیان و مذاهب و تفکرات دیگر به جامعه اسلامی وارد شود. کاری که این حکام وقت می کردند برپایی جلسات رودرویی با امامان بود، البته نه برای تنویر اذهان پیروان ادیان دیگر، بلکه می خواستند یک نقطه ضعف و خللی را از امام گرفته و آن را عامل بهره برداری قرار دهند.

معاون فرهنگی مسجد جمکران تأکید کرد: اوج این مناظرات و محاضرات در زمان امام هادی(ع) اتفاق افتاد و آنچه از این مناظرات ثبت شده حاکی از این است که ائمه اطهار(ع) در مناظرات و مجالس به سؤالات جواب می دادند و سؤالاتی را مطرح می کردند تا دیگران را اقناع کنند.

وی افزود: حکام عباسی علاوه بر برپایی این جلسات مغرضانه، حتی برنامه هایی را ترتیب می دادند که شخصیت امام و امامت را در آن جلسات بشکنند مثلا ماجرای « برکة السباع» که امام هادی(ع) را در برابر حیوانات وحشی قرار دادند و یا برپایی مجالس بزم شراب و وارد کردن امام در این مجالس برای لطمه زدن به شخصیت امام هادی(ع)از جمله آنهاست که در تاریخ آمده است.

وافی شدت اختناق در زمان امام هادی(ع) را نشانه در اوج بودن مسئله امامت شیعه دانشت و تأکید کرد: برخلاف آنچه که در تاریخ زندگانی امام هادی(ع) نقل می شود که امام هادی(ع) شرایط ارتباطی با شیعیان را نداشتند و امکان بیان معارف اهل بیت(ع) در زمان ایشان کمتر بوده اما باید گفت که همه این فضاهای اختناق آمیز نشانه در اوج بودن مسئله امامت است لذا این فشار و مناظرات و محاضرات را ایجاد می کردند تا جلوی این حرکت رو به اوج را بگیرند. آنچه مهم است اینکه شخصیت امام هادی(ع) در نقطه اوج امامت است.

مدیر مرکز مطالعات راهبردی نشریه "خیمه" یادآور شد: اگر این سیر حرکتی امامت را نگاه کنیم، متوجه می شویم امام حسن عسکری(ع) به عنوان حامل ذخیره الهی یک فضای جدایی پیدا می کند پس از قبل از امام حسن عسکری(ع) که به عنوان حامل ذخیره الهی(ع) که می خواهد ماجرای دیگری رقم بخورد، آخرین پرده از این سیر حرکت امام هادی(ع) است. حقیقت این است که این فشارها و یا عواملی که موجب عدم شناخت شخصیت امام هادی(ع) می شود گویای این است که امام هادی(ع) در اوج امامت هستند.

وی در مورد شبکه ارتباطی امام هادی(ع) با تعیین وکلا از سوی ایشان برای ارتباط با شیعیان، گفت: اولین وکلایی که ما به این صورت داشتیم از زمان امام موسی ابن جعفر(ع) است؛ اما متأسفانه یک اتفاقی بعد از شهادت امام کاظم(ع) پیش آمد و آن اینکه برخی از وکلای امام کاظم(ع) بعد از شهادت ایشان، امامت علی بن موسی الرضا(ع) را انکار کردند و فرقه «واقفیه» درست شد و این اولین ضربه مشهودی بود که از ناحیه برخی از وکلا به سیر تفکر شیعه وارد شد.

حجت الاسلام وافی افزود: برای بار دوم یعنی منصوب کردن وکلا از سوی امام در زمان امام هادی(ع) اتفاق افتاد. این حرکت شجاعانه و حسابگرانه بود و یکی از راهکارهای آماده سازی شیعه غیر از بنیانهای فکری و اعتقادی، زمینه سازی عملی است برای اینکه شیعه در آن دوران سخت بدون همراه نماند و به نوعی این جریان امامت از طریق وکلا و نائبین می تواند به سرعت در یک دوره کوتاهی توسعه پیدا کند و این ایجاد شبکه ارتباطی اجتماعی توسط امام هادی(ع) بسیار قابل توجه است.

معاون فرهنگی مسجد جمکران در پایان به نقل از روایتی اخلاقی از امام هادی(ع) اشاره کرد و گفت: نادان گرفتار زبان خویش است. این نشان می دهد که زبان باید در اختیار انسان باشد نه اینکه انسان در اختیار زبان.
-پایان-