-
یک اربعین گریه
http://www.pic1.iran-forum.ir/images...7995904317.jpg
گریه واکنش هیجانی انسان نسبت به انگیزه هایی است که عواطف و احساسات آدمی را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد. گریه که همراه با سوز و دل، هق هق و اشک و سرشک است، شاید تنها در انسان به شکل کمالی آن یافت می شود و موجودات دیگر، این حد از احساسات و عواطف را نمی توانند به نمایش گذارند.
انسان، با انگیزه های متفاوت بلکه متقابل و متضادی چون ترس و شوق می گرید. گریستن همانند خندیدن، شاهکار آفرینش است لذا خداوند این دو را به عنوان خصوصیت خاص انسانی به خود نسبت می دهد و می فرماید: وَ اِنَّهُ هُوَ اَضحَکَ وَ اَبکی، خداوند است که می خنداند و می گریاند.» (نجم، آیه۴۳)
به نظر می رسد که غیر از انسان، آفریده ای از این کمال برخوردار نباشد. در این میان انسان کامل، در تمامیت این معنا در اوج است. از این رو گریه و خنده، نمایش تمام عقل انسانی است؛ چراکه در انسان کامل، عقل معنای تمام و درست خود را می یابد و از آن جایی که عقل انسان کامل، در عواطف و احساساتش گره خورده است، نمایش عقل عشقی را تنها در این موجود می توان به نظاره نشست. عقل انسان کامل، چنان با عشق، محبت و مودت آمیخته که عقلش می گرید و می خندد ودلش می اندیشد و معرفت و دانش می آموزد. انسان کامل با عقل، عشق می ورزد و با دلش می اندیشد، چراکه عقل و دل او یکی شده است.
-
اما این بدان معنا نیست که غیر از انسان کامل این گونه نیست، بلکه هر یک از انسانها به نسبت درجه ای از عقل، از عشق بهره مند هستند؛ چراکه نصف عقل حقیقی، محبت و عشق است. (تحف العقول، ص۴۴۳) براین اساس هر کسی که عقل دارد، عشق و مودت و محبت دارد و از احساسات درحد خود سرشار است. براساس آموزه های قرآنی، همه هستی برخوردار از درجه ای از عقل و شعور و احساس است. از این رو درحد خود مکلف هستند و مخاطب خداوند قرار می گیرند. (فصلت، آیه۱۱)
درجه احساس و عواطف کائنات و هستی باتوجه به عقل ایشان متفاوت است ولی همان اندازه برای درک و ابراز و اظهار عشق و محبتی که بخشی از مفهوم و مولفه عقل است، کفایت می کند.
خداوند در آیه۲۹ سوره دخان می فرماید: فَما بَکَت عَلَیهِمُ الَّسماءِ وَ الاَرضِ وَ ما کانُوا مُنظِرینَ؛ آسمان و زمین بر آنان نگریست و به آنان مهلتی داده نشده است. این آیه در بیان نفی گریه آسمان و زمین درباره کسانی است که خداوند آنان را به عذاب استیصال(ریشه کن) گرفته و آنها را به سبب جسارت در گناه در همین دنیا عذاب کرده بود.
مفهوم مخالف این آیه آن است که زمین و آسمان از درجه و سطحی از عقل و شعور برخوردار است که شأن و قابلیت گریستن را دارد؛ اما برکسانی که به عذاب الهی گرفته شده بودند، نگریست.
اما آسمان و زمین بر امام حسین(علیه السلام) گریست. امیرالمؤمنین(علیه السلام) در روایتی درباره گریستن آسمان و زمین بر امام حسین(علیه السلام) سخن می گوید. در روایت است که آن حضرت این آیه را
تلاوت می فرمود: فَما بَکَت عَلَیهِمُ السَّماءِ وَ الاَرضِ وَ ما کانُوا مُنظِرینَ» در همان هنگام امام حسین(علیه السلام) وارد مسجد شد، امیرالمؤمنین(علیه السلام) باتوجه به او فرمود: «اَمّا اَنَّ هذا سَیُقتَلَ وَ یَبکی عَلَیهِ الَّسماءِ وَ الاَرضِ؛ اما این کسی است که به زودی کشته شود و آسمان و زمین بر او می گریند» (تفسیر برهان، ج۴، ص۱۶۱)
-
گریستن تا چهل روز
رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله) در سفارش های خویش به جناب ابی ذر غفاری به اهمیت و
جایگاه والای مؤمن در جهان اشاره کرده و فرموده است: «یا اَباذَر! اَنَّ الأَرضَ لِتَبکِی عَلیَ المُؤِمِنِ اِذا
ماتَ اَربَعیِنَ صَباحاً؛ ای ابوذر! هنگامی که مؤمنی از دنیا می رود، زمین تا چهل روز برای فقدان او گریان و عزادار است.» (مکارم الاخلاق، ص۴۶۵)
امام صادق(علیه السلام) در روایتی به بیان گریه موجودات عالم بر سالار شهیدان پرداخته، به زراره می فرماید: «یا زُرارَه ! اَنَّ السَّماءِ بَکَت عَلیَ الحُسَینِ عَلَیهِ السَّلامِ اَربَعیِنَ صَباحاً بِالدَّمِ وَ اَنَّ الأَرضَ
بَکَت اَربَعینَ صَباحاً بِالسَوادِ وَ اَنَّ الشَّمسَ بَکَت اَربَعیِنَ صَباحاً بِالکُسُوفِ وَ الحُمرَه … وَ اَنَّ
المَلائِکَهُ بَکَت اَربَعیِنَ صَباحاً عَلَی الحُسَینِ؛ ای زراره! آسمان چهل روز بر حسین خون گریه کرد و زمین چهل روز برای عزای آن حضرت گریست با تیره و تار شدن، و خورشید با کسوف و سرخی خود چهل روز گریست… و ملائکه الهی برای آن حضرت چهل روز گریستند.» (مستدرک الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۱۴، با تلخیص و نیز مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۱۲)
درباره نقش چهل در زندگی بشر می توان به آیات و روایات بسیاری تمسک کرد که از جمله مسأله چله عرفانی است. امام عسکری(علیه السلام) درباره یکی از ویژگی های عدد چهل می فرماید: عَلاماتُ
المُؤمِنِ خَمسَ… وَ زِیارَةَ الأَربَعیِنَ…مؤمن پنج نشانه دارد… و یکی از آنها زیارت روز اربعین است (تهذیب الاحکام، ج۶، ص۵۲)
