پاسخ 1: معنای لغوی «خاتم»
با مراجعه به لغت، خواهیم فهمید که در زبان عربی کهن هیچگاه «خاتم» به معنای «انگشتر زینتی» استفاده نشده است و این واژه هیچ ارتباطی با زیور و زینت ندارد. «مقاییس اللغه» که از کهن ترین کتب لغت عرب به حساب می آید، معنای اصلی این ریشه را «رسیدن به پایان هر چیزی» معرفی می کند و معانی دیگر را وابسته به این مفهوم اصلی می داند. (أصل واحد و هو بلوغ آخر الشیء)
معنای انگشتری هم همچنان که خواهیم گفت بعدها به این لغت اطلاق شده که آن هم در بردارنده مفهوم زینت و زیور نیست. اگرچه امروز به انگشتر زینتى «خاتم» گفته می شود اما ریشه اصلى آن از ختم (به معنى پایان) است و در آن روز به انگشترهایى می گفتند كه با آن نامه ها را مُهر مى كردند.
پاسخ 2: مُهر و موم نامه یعنی پایان آن
یکی از معانی «خاتم»، «مُهر زدن» است که آن هم به همان مفهوم اصلی باز می گردد. «مقاییس اللغه» در این باره می نویسد: «مُهر زدن را به این دلیل "ختم" می گویند که هنگامی که نامه به پایان می رسد، آن را در صندوقچه قرار می دهند و روی آن را مُهر می کنند.» (لأنّ الطبع على الشیء لا یكون الّا بعد بلوغ آخره فی الأحراز)
از گذشته مرسوم بوده که وقتى بخواهند درِ خانه، صندوق یا نامه ای را طوری ببندند که كسى آن را باز نكند، روی در یا قفل آن ماده چسبنده اى مى گذارند و بر روی آن مُهر مى زنند كه امروز از آن تعبیر به «لاک و مُهر» می شود.
بنابراین مُهر کردن نامه بر خلاف آنچه که شبهه افکنان القا کرده اند به معنای «تصدیق و تایید» نیست بلکه به معنای «پایان پذیرفتن نامه» است و همانطور که می بینید تفاوت بسیاری میان این دو وجود دارد.
پاسخ با نقل قول
