كتاب: اخلاق در قرآن، ج 1، ص 266
نويسنده: آيت الله مكارم شيرازي
بسيارى از علماى اخلاق در آغاز بحثهاى اخلاقى سخن از «نيت» و «اخلاصنيت» به ميان آوردهاند و اين دوا را از يكديگر جدا ساختهاند; نيت را چيزى و اخلاصنيت را چيزى ديگر شمردهاند; ولى هنگام بحث از اين دو، تفاوت روشنى بيان نكردهاند و مباحثخلوص نيت را در بحث نيت آوردهاند، به گونهاى كه تميز ميان مفهوم اين دو مشكل است.
براى تفكيك اين دو، مىتوان چنين گفت: منظور از «نيت» همان عزم راسخ و اراده محكمبراى انجامكار است، قطعنظر ازاين كهانگيزه الهى درآن باشد ياانگيزههاى مادى.
بديهى است كار هنگامى به ثمر مىرسد كه انسان با اراده قوى و خلل ناپذير و عزمى راسخ وارد آن شود; تحصيل دانش، تجارت، زارعت، كارهاى توليدى، كارهاى اجتماعى و سياسى و خلاصه هر عمل مثبتى هنگامى به نتيجه مىرسد كه با ترديد و دو دلى آغاز نشود; و اين در صورتى ممكن است كه انسان قبلا روى برنامهاى كه مىخواهد انجام دهد مطالعه كافى داشته باشد; از منافع كار و نتائج و شرايط و موانع احتمالى آن كاملا مطلع باشد، و با اراده قوى وارد عمل شود،و با گامهاى استوار و محكم به سوى مقصد حركت كند.
در طريق تهذيب اخلاق و سير سلوك الى الله نيز اراده و نيت قاطع لازم است. افراد سست اراده هرگز به جايى نمىرسند، و با برخورد به اندك مانعى از راه مىمانند; اصولا اراده ضعيف نيروى انسان را نيز تضعيف مىكند و بعكس اراده قوى تمام نيروها و استعدادهاى درون را بسيج مىنمايد و انسان را به سوى مقصد به حركت در مىآورد.
اين همان چيزى است كه در قرآن مجيد از آن تعبير به «عزم» شده است و پيامبران بزرگ الهى به خاطر اراده نيرومندشان «اولواالعزم» ناميده شدهاند. (1)
قرآن خطاب به پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله مىگويد: «فاذا عزمت فتوكل على الله; (نخستبا يارانت مشورت كن) و هنگامى كه تصميم گرفتى (محكم بايست و) توكل بر خدا كن!» (سورهآلعمران، آيه159)
پاسخ با نقل قول
