با اینکه فضایل، آثار و برکات اصلی نماز برای اقامه این عبادت بینظیر است: (هُدًی لِلمُتَّقین ... ویُقیمونَ الصَّلوة)4 ؛ (اِنَّ الَّذینَ ءامَنوا وعَمِلوا الصّلِحتِ واَقاموا الصَّلوةَ... لَهُم اَجرُهُم عِندَ رَبِّهِم ولاخَوفٌ عَلَیهِم ولاهُم یَحزَنون)5 ؛ (والَّذینَ یُمَسِّکونَ بِالکِتبِ واَقاموا الصَّلوةَ اِنّا لانُضیعُ اَجرَ المُصلِحین)6 ؛ (فَاِن تَابوا واَقاموا الصَّلوةَ... فَخَلّوا سَبیلَهُم)7 ؛ (فَاِن تَابوا واَقاموا الصَّلوةَ... فَاِخونُکُم فِی الدّین)8.
قرآن در کنار تمجید و ستایش از برخی نمازگزاران، (اِنَّ الاِنسنَ خُلِقَ هَلوعا ... اِلاَّ المُصَلّین)9 بعضی دیگر را مذمّت کرده است، (فَوَیلٌ لِلمُصَلّین، اَلَّذینَ هُم عَن صَلاتِهِم ساهون)10 و از خواندن نماز و نزدیک شدن به آن در برخی شرایط و حالات نهی کرده است: (لاتَقرَبوا الصَّلوةَ واَنتُم سُکری... )11؛ اما اقامه کنندگان را مذمت نکرده و از نماز هرگز باز نداشته است و این بدان جهت است که اقامه نماز با میگساری، بیتوجه بودن به نماز، به قعر جهنم سقوط کردن و... جمع نمیشود: (اَقِمِ الصَّلوةَ اِنَّ الصَّلوةَ تَنهی عَنِ الفَحشاءِ والمُنکَر)12. اقامه نماز تنها به انجام واجبات فقهی که موجب اسقاط تکلیف میشود، تحقق نمییابد؛ بلکه به آداب و شرایط دیگری وابسته است.
پی نوشت:
. سوره اسراء، آیه 78.
2. سوره بقره، آیه 43.
3. سوره احزاب، آیه 33. ادب فنای مقربان جلد 6 صفحه 39
4. سوره بقره، آیات 2 ـ 3.
5. سوره بقره، آیه 277.
6. سوره اعراف، آیه 170.
7. سوره توبه، آیه 5.
8. سوره توبه، آیه 11.
9. سوره معارج، آیات 22 ـ 19.
10. سوره ماعون، آیات 5 ـ 4.
11. سوره نساء، آیه 43. ادب فنای مقربان جلد 6 صفحه 40
12. سوره عنکبوت، آیه 45. جمله (اِنَّ الصَّلوةَ تَنهی... ) در حقیقت تعلیل برای (اَقِمِ الصَّلوة) است. این تعلیل نشان میدهد که غفلت و اقامه نماز با یکدیگر جمع نمیشوند؛ یعنی نماز اگر اقامه شود، ناهی از فحشا و منکر است، چنانکه از ناهی فحشا و منکر بودن آن میتوان فهمید که اقامه شده است، در حالی که این تلازم بین نماز خواندن و نهی از فحشا و منکر نیست؛ یعنی ممکن است کسی نماز بخواند و همزمان با آن مرتکب فحشا و منکر نیز بشود.
پاسخ با نقل قول
