موضوع: اعمال ماه ذي الحجه (ده ی اول)

بسم الله الرحمن الرحیم

1ـ امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: پدرم حضرت امام باقر(عليه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذى الحجّه، هر شب ميان نماز مغرب و عشا اين دو ركعت نماز را ترك مكن:
در هر ركعت سوره حمد و سوره قل هو الله را مى خوانى، پس از آن اين آيه (آيه 142 سوره اعراف) را مى خوانى:

وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثينَ لَيْلَةً، وَ أَتْمَمْناها بَعَشْر، فَتَمَّ ميقاتُ رَبِّهِ

و ما با موسى سى شب وعده گذاشتيم سپس آن را با ده شب ديگر تكميل نموديم به اين ترتيب ميعاد پروردگارش (با او)

أَرْبَعينَ لَيْلَةً، وَ قالَ مُوسى لاَِخيهِ هارُونَ اخْلُفْنى فى قَوْمى، وَ أَصْلِـحْ

چهل شب تمام شد و موسى به برادرش هارون گفت: جانشين من در ميان قومم باش و (آنها را) اصلاح كن

وَلا تَتَّبِعْ سَبيـلَ الْمُفْسِـدينَ.

و از روش مفسدان پيروى منما.

اگر چنين كنى، در ثواب حاجيان، و اعمال حجّ آنها شريك مى شوى.(1)

2ـ روزه گرفتن در نُه روز اوّل. در روايتى از امام موسى كاظم(عليه السلام) نقل شده است كه هر كس نُه روز اوّل ذى الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را براى او مى نويسد.(2)

3ـ ابوحمزه ثمالى از امام صادق(عليه السلام) نقل كرده است كه آن حضرت، از روز اوّل تا عصر روز عرفه، پس از نماز صبح و قبل از نماز مغرب اين دعا را مى خواند:

اَللّـهُمَّ هذِهِ الاَْيّامُ الَّتى فَضَّلْتَها عَلَى الاَْيّامِ وَشَرَّفْتَها، وَ قَدْ بَلَّغْتَنيها بِمَنِّكَ

خدايا اين روزهايى است كه برترى و شرافتش دادى بر ساير روزها و به لطف و

وَرَحْمَتِكَ، فَاَنْزِلْ عَلَيْنا مِنْ بَرَكاتِكَ، وَاَوْسِعْ عَلَيْنا فيها مِنْ نَعْمآئِكَ،

رحمتت مرا بدانها رساندى پس بركات خودت را بر ما فرو بار و از نعمتهاى خود در اين روزها بر ما وسعت ده

اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تَهْدِيَنا فيها

خدايا من از تو خواهم كه درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و نيز خواهم كه ما را دراين روزها به

لِسَبيلِ الْهُدى، وَالْعَفافِ وَالْغِنى، وَالْعَمَلِ فيها بِما تُحِبُّ وَتَرْضى، اَللّهُمَّ

راه هدايت و پاكدامنى و بى نيازى راهنمايى فرمايى و موفقمان دارى به انجام آنچه دوست دارى و موجب خشنودى تواست خدايا

اِنّى اَسْئَلُكَ يا مَوْضِعَ كُلِّ شَكْوى، وَيا سامِعَ كُلِّ نَجْوى، وَيا شاهِدَ كُلِّ

از تو خواهم اى جايگاه هر شكايت و اى شنواى هر سخن سِرّى و راز و اى حاضر در هر

مَلاَ، وَيا عالِمَ كُلِّ خَفِيَّة، اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَ اَنْ تَكْشِفَ

جمع و اى داناى هر نهان كه درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و بگشايى

عَنّا فيهَا الْبَلاءَ، وَ تَسْتَجيبَ لَنا فيهَا الدُّعآءَ، وَ تُقَوِّيَنا فيها وَ تُعينَنا،

در اين روزها از ما بلا و گرفتارى را و مستجاب گردانى در آنها دعاى ما را و نيرو دهى به ما در اين روزها و كمكمان دهى

وَتُوَفِّقَنا فيها لِما تُحِبُّ رَبَّنا وَتَرْضى، وَعَلى مَا افْتَرَضْتَ عَلَيْنا مِنْ

و موفقمان دارى پروردگارا بدانچه دوست دارى و خشنود گردى و بر آنچه واجب كرده اى بر ما از اطاعت خودت

طاعَتِكَ، وَطـاعَةِ رَسُولِكَ وَاَهْلِ وِلايَتِكَ، اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ يا اَرْحَمَ

و اطاعت پيامبرت و اهل ولايتت خدايا از تو خواهم اى مهربانترين

الرّاحِمينَ، اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تَهَبَ لَنا فيهَا الرِّضا،

مهربانان كه درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و در اين ايام خشنودى خويش را به من ببخش

اِنَّكَ سَميعُ الدُّعآءِ، وَلا تَحْرِمْنا خَيْرَ ما تُنْزِلُ فيها مِنَ السَّمآءِ، وَطَهِّرْنا

كه براستى تو شنواى دعايى و محروم مكن ما را از خيرى كه در اين روزها از آسمان فرو بارى و پاكمان كن

مِنَ الذُّنُوبِ يا عَلاّمَ الْغُيُوبِ، وَاَوْجِبْ لَنا فيها دارَ الْخُلُودِ، اَللّهُمَّ صَلِّ

از گناهان اى داناى بر ناديدنيها و واجب گردان در اين ايّام براى ما خانه جاويدان را خدايا درود فرست

عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَلا تَتْرُكْ لَنا فيها ذَنْباً اِلاَّ غَفَرْتَهُ، وَلا هَمّاً اِلاَّ

بر محمّد و آل محمّد و هيچ گناهى براى ما باقى مگذار جز آن كه بيامرزى و نه اندوهى جز

فَرَّجْتَهُ، وَلا دَيْناً اِلاَّ قَضَيْتَهُ، وَلا غائِباً اِلاَّ اَدَّيْتَهُ، وَلا حاجَةً مِنْ حَوائِجِ

آن كه بگشايى و نه بِدهى جز آن كه بپردازى و نه غايبى جز آن كه به ما برسانى و نه حاجتى از حاجات

الدُّنْيا وَالاْخِرَةِ اِلاَّ سَهَّلْتَها وَيَسَّرْتَها، اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَىْء قَديرٌ، اَللّـهُمَّ يا

دنيا و آخرت جز آن كه آسان و هموارش گردانى كه براستى تو بر هر چيز توانايى خدايا اى

عالِمَ الْخَفِيّاتِ، يا راحِمَ الْعَبَراتِ، يا مُجيبَ الدَّعَواتِ، يا رَبَّ الاَْرَضينَ

داناى اسرار پنهان اى رحم كننده بر اشك ديدگان اى اجابت كننده دعاها اى پروردگار زمينها

وَالسَّمواتِ، يا مَنْ لا تَتَشابَهُ عَلَيْهِ الاَْصْواتُ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ

و آسمانها اى كه صداها(ى بيشمار) بر او اشتباه نشود درود فرست بر محمّد و آل

مُحَمَّد، وَاجْعَلْنا فيها مِنْ عُتَقآئِكَ وَطُلَقآئِكَ مِنَ النّارِ، وَالْفائِزينَ بِجَنَّتِكَ،

محمّد و قرار ده ما را در اين روزها ازآزادشدگان و رهايى يافتگان از آتش و نائل شوندگان به بهشتت

وَالنّاجينَ بِرَحْمَتِكَ، يااَرْحَمَ الرّاحِمينَ، وَصَلَّى اللهُ عَلى سَيِّدِنا مُحَمَّد

و نجات يافتگان بوسيله رحمتت اى مهربانترين مهربانان و درود خدا بر آقاى ما محمّد و

وَآلِهِ اَجْمَعينَ، وَسَلَّمَ عَلَيْهِمْ تَسْليماً.(3)

آلش همگى و سلام بر همه آنان باد.

4ـ آن پنج دعايى را بخواند كه به فرموده امام باقر(عليه السلام) خداوند آن را بوسيله جبرئيل براى حضرت عيسى(عليه السلام) هديه فرستاد، تا در ايّام اين دهه، آنها را بخواند. آن پنج دعا چنين است:

(1) اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، بِيَدِهِ

(1) گواهى دهم كه معبودى جز خداى يگانه نيست كه شريك ندارد از آن اوست فرمانروايى و خاص اوست ستايش هر چه خير است

الْخَيْرُ، وَهُوَ عَلى كُلِّ شَىْء قَديرٌ. (2) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا

بدست اوست و او بر هر چيز تواناست (2) گواهى دهم كه معبودى جز خداى يگانه نيست

شَريكَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ يَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا وَلَداً. (3) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ

شريك ندارد يگانه بى نيازى كه همسر و فرزندى براى خود نگيرد (3) گواهى دهم كه معبودى

اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ، وَلَمْ يَكُنْ لَهُ

جز خداى يگانه نيست كه شريك ندارد يگانه بى نيازى كه نزايد و نه زاييده شده و نيست برايش

كُفُواً اَحَدٌ. (4) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ

همتايى هيچ كس (4) گواهى دهم كه معبودى جز خداى يگانه نيست كه شريكى ندارد از آن اوست فرمانروايى و خاص اوست

الْحَمْدُ، يُحْيى وَيُميتُ، وَهُوَ حَىٌّ لا يَمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ، وَهُوَ عَلى كُلِّ

ستايش زنده كند و بميراند و اوست زنده اى كه نميرد خير بدست اوست و او بر هر

شَىْء قَديرٌ. (5) حَسْبِىَ اللهُ وَكَفى، سَمِعَ اللهُ لِمَنْ دَعا، لَيْسَ وَرآءَ اللهِ

چيز تواناست (5) بس است مرا خدا و كافى است بشنود خدا صداى هر كس كه دعا كند وراى خدا

مُنْتَهى،اَشْهَدُللهِِ بِما دَعا،وَاَنَّهُ بَرىءٌ مِمَّنْ تَبَرَّءَ، وَاَنَّ لِلّهِ الاْخِرَةَ وَالاُْولى.(4)

انتهايى نيست گواهى دهم براى خدا بدانچه خوانده است و اين كه بيزار است از هر كه از او بيزارى جسته و براى خداست آخرت و دنيا.

سپس حضرت عيسى(عليه السلام) پاداش فراوانى را براى صد مرتبه خواندنِ اين پنج دعا ذكر فرمود.(5) مرحوم «علاّمه مجلسى» گفته است: اگر كسى هر روز هر يك از اين پنج دعا را ده مرتبه بخواند (كه در مدّت ده روز هر كدام را صد مرتبه خوانده است) به روايت عمل كرده است. البتّه اگر هر روز هر دعايى را صد مرتبه بخواند بهتر است.(6)

5ـ در هر روز از اين دهه، اين تهليلات [لا اله إلاّ اللّه ها] را كه از امير مؤمنان(عليه السلام) نقل شده است بخواند و اگر روزى ده مرتبه بخواند بهتر است:

لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الّلَيالى وَالدُّهُورِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ اَمْواجِ الْبُحُورِ، لا

معبودى جز خدا نيست به شماره شبها و روزگاران معبودى جز خدا نيست به شماره موجهاى درياها

اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَرَحْمَتُهُ خَيْرٌ مِمّا يَجْمَعُونَ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّوْكِ

معبودى جز خدا نيست و رحمت او بهتر است از آنچه مردم جمع كنند معبودى جز خدا نيست به شماره هر خار و

وَالشَّجَرِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَالْوَبَرِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الْحَجَرِ

هر درخت معبودى جز خدا نيست به شماره هر مُو و كُرك معبودى جز خدا نيست به شماره هر سنگ

وَالْمَدَرِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُيُونِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ فِى اللَّيْلِ اِذا

و كلوخ معبودى جز خدا نيست به شماره بهم خوردن چشمها معبودى جز خدا نيست در شب چون

عَسْعَسَ، وَالصُّبْحِ اِذا تَنَفَّسَ، لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الرِّياحِ فِى الْبَرارى

تاريك شود و در صبح چون بدمد معبودى نيست جز خدا به شماره بادها در صحراها

وَالصُّخُـورِ، لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ مِـنَ الْيَـوْمِ اِلـى يَـوْمِ يُنْفَخُ فِى الصُّورِ.(7)

و كوهها معبودى جز خدا نيست از امروز تا روز نفخ صور.

اعمال ذي الحجه


--------------------------------------------------------------------------------

حج قصد است و آهنگ حرکت از خود و ديار خود به مقصد خانه اي مقدس، به منظور تجديد پيمان با ذات اقدس صاحب خانه.

حج يکي از بزرگترين و ارزنده ترين کلاسهاي آموزنده و اجتماعي است که در ساختن فرد و جامعه اسلامي، نقشي مؤثر دارد.

انجام حج در ماه ذيحجه داراي آداب و آئيني است که يک حرکت معنوي را ايجاد مي کند و فرد مسلمان از اين اعمال جهت ارتقاء کمالات معنوي توشه مي گيرد.

ماه ذيحجه، از ماههاي شريف است که عابدين، اهتمام به دارند . براي اين که بتوانيم بهره اي از اين ايام عزيز ببريم به ذکر اعمال آن مي پردازيم.

دهه اول اين ماه " ايام معلومات" نام دارد که در قرآن کريم ذکر آن شده است. از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله روايت شده است که عمل خير و عبادت در هيچ ايامي نزد حق تعالي محبوب تر از اين دهه نيست. براي اين دهه اعمالي ذکر شده است:

1- روزه گرفتن 9 روز اول اين دهه که ثواب روزه تمام عمر را دارد.

2- در تمام شبهاي اين دهه، ما بين نماز مغرب و عشاء دو رکعت نماز خوانده شود که در هر رکعت بعد از حمد يک بار آيه " وَ واعَدنا مُوسي ثَلاثينَ لَيلَةً وَ اَتمَمناها بِعَشرٍ فَتَمَّ ميقاتُ رَبِّهِ اَربَعينَ لَيلَةً وَ قالَ مُوسي لأَخيهِ هارونَ اخلُفني في قَومي وَ اَصلِح وَ لا تَتَّبِع سَبيلَ المُفسدِين."

کسي که اين نماز را بخواند با ثواب حاجيان شريک مي شود.

3- از روز اول تا عصر روزعرفه بعد از نماز صبح و پيش از مغرب دعايي که از امام صادق عليه السلام روايت شده، خوانده شود.

" اللهم هذه الايام التي فضلتها علي الايام... ( به مفاتيح الجنان مراجعه نماييد . )

4- در هر روز از دهه پنج دعايي را که حضرت جبرئيل از جانب خداي تعالي براي حضرت عيسي عليه السلام هديه آورده، خوانده شود.

" اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريک له..." ( به مفاتيح الجنان مراجعه نماييد . )

5- در هر روز از اين دهه تهليلاتي را که از حضرت علي عليه السلام روايت شده را بخواند.

" لا اله الا الله عدد الليالي و الدهور... ( به مفاتيح الجنان مراجعه نماييد . )

اعمال روز اول

1- روزه که ثواب روزه هشتاد ماه را دارد.

2- خواندن نماز حضرت فاطمه عليها السلام توصيه شده است که دو نماز دو رکعتي است و در هر رکعت بعد از حمد پنجاه مرتبه توحيد خوانده شود. و بعد از سلام تسبيحات آن حضرت گفته شود و بعد دعاي ذيل خوانده شود:

" سبحان ذي العزّ الشامِخِ المُنيف، سبحانَ ذِي الجَلالِ الباذِخِ العظيم، سبحانَ ذي المُلکِ الفاخِرِ القديم، سُبحانَ مَن يري اَثَرَ النَملَةِ في الصَّفا ، سُبحانَ مَن يري وَقعَ الطَّيرِ في الهَواءِ، سُبحانَ مَن هُوَ هکَذا وَلا هکذا غيره."

3- پيش از زوال دو رکعت نماز، در هر رکعت حمد يک مرتبه، و هر يک از توحيد، آية الکرسي و قدر ده مرتبه خوانده شود.

4- هر کس از ظلم ظالمي مي ترسد در اين روز بگويد:

" حَسبي حَسبي حَسبي مِن سُوالي عِلمُکَ بِحالي."

تا خداي متعال او را از شر ظالم کفايت کند.

روز هشتم

روز ترويه است و روزه اش فضيلت دارد و روايت شده که کفاره شصت سال است.

شب نهم

اين شب از ليالي متبرک وشب مناجات با قاضي الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است . کسي که آن شب را به عبادت به سر آورد، اجر صد و هفتاد سال عبادت را دارد. براي اين شب اعمالي ذکر شده است:

1- روايت شده که دعاي ذيل خوانده شود که هر کس آن را در شب عرفه يا در شبهاي جمعه بخواند، خداوند او را بيامرزد.

اللهم يا شاهد کل نجوي... ( به مفاتيح الجنان مراجعه نماييد . )

2- هزار مرتبه تسبيحات زير گفته شود.

" سُبحانَ الذَي في السماءِ عرشُهُ، سُبحانَ الذَي في الارضِ حُکمُهُ، سُبحانَ الذي في القُبُور قَضاؤُهُ، سبحان الذي في البَحرِسَبيلُهُ، سبحان الذي في النارسُلطانُهُ، سبحان الذي في الجَنَّةِ رَحمَتُهُ، سبحان الذي في القِيامَةِ عَدلُهُ، سبحان الذي رَفَعَ السَّماءَ، سبحان الذي بَسَطَ الاَرضَ ، سبحان الذي لا مَلجَاَ وَ لا مَنجا مِنهُ اِلاّ اليه."

3- دعاي اللهم من تَعََّبَا وَ تَهَيا وَ اَعَدَّو استـَعدَّ لِوِفادةٍ... ( به مفاتيح الجنان مراجعه نماييد . ) که در اعمال شب و روز جمعه نيز وارد شده، خوانده شود.

4- زيارت امام حسين عليه السلام.