موضوع: داستان قوم عاد

ترجمه تفسیر المیزان جلد 10 ، علامه طباطبایی؛

: اما قوم‏او مردمی عرب از انسانهای ما قبل تاریخ بوده و در جزیره زندگی می‏کرده‏اند، و آنچنان منقرض شده‏اندکه نه خبری از آنها باقی مانده و نه اثری، و تاریخ‏از زندگی آنان جز قصه‏هایی که اطمینانی به آنهانیست ضبط نکرده و در تورات موجود نیز نامی‏از آن قوم برده نشده است.

و آنچه قرآن کریم از سرگذشت این قوم آورده چند کلمه است: یکی‏اینکه قوم عاد، (که چه بسا از آنان به تعبیر عاد اولی نیز تعبیر شده،(1) و از آن به دست می‏آید که عاد دومی‏نیزبوده)مردمی بوده‏اند که دراحقافزندگی می‏کردند و احقاف که جمعحقف(شنزار وناهموار)است و در کتاب‏عزیز خدا نامش آمده، بیابانی بوده بین عمان و سرزمین مهره(واقع دریمن(2) و بعضی گفته‏اند: بیابان شنزار ساحلی بوده‏بین عمان و حضر موت و مجاور سرزمین‏ساحلی شجر (3).و ضحاک گفته: احقاف نام کوهی است در شام (4).و این نام‏در سوره احقاف، آیه 21 آمده و از آیه شریفه 69 از سوره اعراف و آیه 46 سوره ذاریات برمی‏آید که این قوم بعد ازقوم نوح بوده‏اند.

و از آیه 20 سوره قمر، آیه 7 سوره الحاقه استفاده می‏شود که:آنها مردمی بوده‏اند بلندقامت چون درخت‏خرما، و از آیه 69 سوره اعراف برمی‏آید که: مردمی بوده‏اندبسیار فربه ودرشت هیکل، و از آیه 15 سوره سجده و آیه 130 سوره شعراء برمی‏آید: مردمی بوده‏اند سخت‏نیرومند و قهرمان،و از آیات سوره شعراء و سوره‏هایی غیر آن بر می‏آید که: این قوم برای خودتمدنی داشته و مردمی مترقی بوده‏اند دارای‏شهرهایی آباد و سرزمینی حاصلخیز و پوشیده ازباغ‏ها و نخلستانها و زراعت‏ها بوده‏اند و در آن عصر مقامی برجسته‏داشته‏اند و در پیشرفتگی‏و عظمت تمدن آنان همین بس که در سوره فجر در باره آنان فرموده: ا لم تر کیف فعل ربک‏بعادارم ذات العماد التی لم یخلق مثلها فی البلاد (5).

و این قوم بطور دوام، غرق در نعمت‏خدا و متنعم به نعم اوبودند تا اینکه وضع خود راتغییر دادند و مسلک بت‏پرستی در بینشان ریشه دوانیده و در هر مرحله‏ای‏برای خود بتی به عنوان‏سرگرمی ساختند و در زیر زمین مخزن‏های آب درست کردند به امید اینکه جاودانه خواهند بود،

............................................

(1)سوره نجم، آیه 50.
(2)معجم البلدان، ج 1، ص 153 و 154.
(3)معجم البلدان، ج 1، ص 154.
(4)مراصد الاطلاع، ج 1، ص 38.
(5)(ای رسول ما)آیا ندیدی(خبردار نشدی)که‏پروردگارت با قوم عاد ارم چه کرد؟قومی که‏صاحب ستونها بودند، قومی که درهیچ سرزمینی مثل آنان آفریده نشده بودند.سوره فجر، آیه 8
صفحه : 457

و طاغیان مستکبر خود را اطاعت می‏کردند، خدای تعالی‏به خاطر همین انحرافهایشان برادرشان‏هود(ع)را مبعوث کرد تا به سوی حق دعوتشان نموده، و ارشادشان کند به اینکه: خدای تعالی را بپرستند و بت‏ها را ترک‏گویند و از استکبار و طغیان دست برداشته به عدل‏و رحمت در بین خود رفتار کنند (1).

هود(ع)در پند و اندرز آنان نهایت‏سعی را کرد و خیرخواهی‏خود را به همه‏نشان داد، راه را برایشان روشن و از بیراهه مشخص کرد و هیچ عذری برای آنان باقی‏نگذاشت،با این حال مردم خیرخواهی آن جناب را با اباء و امتناع مقابله کردند و با انکار ولجبازی با او روبرو شدند، و بجز عده‏کمی ایمان نیاوردند و اکثریت جمعیت بر دشمنی‏و لجبازیهای خود اصرار ورزیدند و نسبت‏سفاهت و دیوانگی به آن حضرت‏دادند، و اصرار وپافشاری کردند که آن عذابی که ما را از آن می‏ترسانی و به آن تهدید می‏کنی بیاور، آن جناب‏در پاسخ این اصرار و شتابزدگی‏آنان می‏فرمود: انما العلم عند الله و ابلغکم ما ارسلت به‏و لکنی اریکم قوما تجهلون (2).

چیزی نگذشت که خدای تعالی عذاب را بر آنان نازل کردبه این صورت که بادی‏عقیم از باران(باد بدون باران)به سوی آنها گسیل داشت، بادی که در سر راه خود هیچ چیزی‏برجای نگذاشت، همه را مانند استخوان پوسیده کرد (3) ، بادی صرصر(دارای صدایی مهیب)(4) ودر ایامی‏نحس به مدت هفت‏شب و هشت روز پشت‏سر هم وزید که اگر آنجا بودی، می‏دیدی‏که مردم به حال غش افتاده‏اند، گویی تنه‏های خرمای‏سرنگون شده‏اند (5) ، بادی که مردم بلندبالای آن قوم را مانند نخل منقعر(کنده شده)از جای می‏کند.(6) قوم عاد در آغاز آنچه از این باد دیدند خیال کردند ابری است که برای باریدن به‏سویشان می‏آید لذا به یکدیگر بشارت‏و مژده داده و می‏گفتند: عارض ممطرنا - ابری است که‏ما را سیراب خواهد کردولی اشتباه کرده بودند بلکه این‏همان عذابی بود که در آمدنش‏شتاب می‏کردند، بادی بود که عذابی الیم با خود می‏آورد عذابی که به امر پروردگارش

............................................
(1)سوره شعراء، آیه 130.
(2)علم به اینکه عذاب چه وقت می‏رسد تنهانزد خدا است، ماموریت من فقط ابلاغ رسالت اواست که رساندم، اما شما را مردمی یافتم که سخت گرفتار جهلید.سوره احقاف، آیه 23
(3 و 4)سوره ذاریات، آیه 42.

(5)سوره الحاقة، آیه 7. (6)سوره قمر، آیه 20.

صفحه : 458

هر چیزی را نابود می‏ساخت و آن چنان نابود می‏ساخت که کمترین اثری‏از خانه‏های آنان‏باقی نگذاشت (1) ، در نتیجه خدای تعالی تا آخرین نفر آن قوم راهلاک کرد و به رحمت‏خود هودو مؤمنین به وی را نجات داد (2).
2 - شخصیت معنوی هود

: هود(ع)خودش از قوم عاد دومین پیغمبری بود که‏برای دفاع‏از حق و سرکوبی و ابطال کیش وثنیت قیام کرده، البته دومین نفری که قرآن کریم‏سرگذشتش را نقل‏کرده و محنت‏ها و آزاری که در راه خدای سبحان دیده حکایت نموده است، آری قرآن کریم آن جناب را به همان ستایش‏که انبیاء گرام خود را ستوده، ستایش کرده و درهمه ذکر خیرهای خود از آن حضرات، وی را شرکت داده است، سلام خدا بر او باد.

............................................ (1)سوره احقاف، آیه 25. (2)سوره هود، آیه 58

اخیرا در یکی از مناطق جنوب شرقی عربستان کاوشگران گاز بقایای اسکلتهای انسانی را اندازه های خارق العاده ای کشف کردند. در ذیل ابتدا ترجمه ای از منابع خارجی می آید و سپس شرح ماوقع از منابع اسلامی عنوان می گردد.

بیابان مورد نظر را یک چهارم خالی یا به عربی ربع الخالی می نامند.(به این معنی که اگر شبه جزیره عربستان را به چهار بخش قسمت کنیم، یک چهارم آنرا این بیابان تشکیل می دهد)کشف مذکور را گروه کاوشگر آرامکو انجام داده ها است.در قرآن کریم خداوند می فرماید مردم خارق العاده ای را خلق کرده که تا به حال مانند آنرا خلق نکرده است.

این مردم قوم عاد نامیده می شدند که برای آنها پیامبری به نام هود فرستاده شد.

آنهاخیلی بلند،بزرگ ،وخیلی نیرومند بودند. چنان بودندکه می توانستند بازوهایشان اطراف یک تنه درخت بگذارندوآن راازریشه بکنند.تعدادی از این مردم قدرت خود را علیه خداوند و پیامبر او صرف کردند و خداوند همه آنها را که پا را ( از فرمان خدا ) فراتر نهاده بودند، گرد آورد .در نتیجه ( به دلیل نافرمانی ،‌ خداوند ) آنها را نابودساخت.این بقایا در عربستان سعودی متعلق هستند به ( قوم عاد )

ارتش سعودی منطقه را تحت حفاظت دارد و هیچکس بجز کارکنان آرامکو حق ندارد وارد آن شود.

این مکان به شکل مخفی و پنهان حفاظت و نگهداری می شود اما یک هلیکوپتر نظامی ارتش سعودی تعدادی عکس هوایی از منطقه گرفته است که یکی از عکس ها از طریق اینترنت به بیرون نشت ( منتشر ) کرده .

از جمله اعمال قوم عاد

از آيات قرآن كريم و سرزنش هود(ع ) مشخص مى شود كه قوم عاد چه كارهايى مى كردند. از جمله اين كه در جاهاى بلند و قلّه هاى كوه ، ساختمان هايى بنا مى كردند بدون اين كهاحتياجى به آن ها داشته باشند و گويا فقط به خاطر فخرفروشى بر ديگران ياتفريح كردن آن ها را مى ساختند. از اين رو هود در مقام سرزنش مى گويد:آيا در هر جاى بلندى (كه مى رسيد) به بيهود سرى (و روى سرگرمی و هوس رانى ) ساختمانى براى نشانه بنا مى كنيد(سوره شعرا آیه 28)
و در تفسير مجمع البيان آمده است : قوم عاد برج هاى بلندى براى كبوتران مى ساختندكبوتران را براى بازى در آن جا نگهدارى مى كردند و هود آن ها را از اين كار سرزنش مىنمود.
از جمله اين كه گويا ايشان اصلا به فكر مرگ نبودند و قلعه هاى بسيار محكم و بناهاىمرتفع مى ساختند. هود به آن ها مى گفت :و شما خانه هاى محكم مى سازيد مثل آن كه مى خواهيد جاويدان در آن باشيد. اگر به فكر مرگ و سرانجام زندگى بوديد، كجا چنين عمارت هاى محكمى بنا مى كرديد.

ديگر آن كهشما چون دست به سوى كسى بگشاييد مانند جباران از حدّ مى گذارنيد.(سوره شعرا آیه 130)يعنى وقتى مى خواهيد كسى را در برابر خطايى كه از وىسرزده ، تنبيه كنيد تا سرحدّ كشتن او را مورد آزار قرار مى دهيد و مانند سركشان و جبّاراناز حدّ مى گذارنيد و خلاصه آن كه شما در هردو طرف ، شهوت و غضب را از حدّ گذارنده وزياده روى مى كنيد و از مرز بندگى پا فراتر مى نهيد.
به دنبال آن ، نعمت هاى خدا برايشان برمى شمرد تا با يادآورى آن نعمت ها، ازاعمال خود دست بردارند و به ياد خدا و روز جزا افتند، اما اندرزهاىدل نشين آن حضرت ، برآن دل هاى سخت تر از سنگ اثر نمى كرد و در مقام تكذيب آنحضرت برآمده و مى گفتند:ما عذاب نخواهيم شد و پند دادن و ندادن تو براى ما يکسان است. خداى تعالى نيز به دنبال تكذيب آن مردم و نپذيرفتن پندهاى سودمند هودمى فرمايد:هود را تكذيب كردند و دروغ گويش ‍ شمردند. ما هم نابودشان كرديم ، و در اين موضوع عبرتى است و بيشترشان مؤ من نبودند

خشك سالى در سرزمين عاد
مورّخان مى نويسند: قوم عاد بر اثر تكذيب هود سه يا هفتسال دچار خشك سالى و قحطى شدند. چشمه ها خشك شد و باران نباريد و براى تهيه آببه سختى افتادند و ناچار به حفر چاه هاى عميق شدند، ولى باز هم آب به حدّ كفايت نبودو زندگى بر آن ها سخت شد. هود براى تبليغ دين حق از اين فرصت استفاده كرد و چنانكه در بالا اشاره شد، به آن ها وعده داد كه اگر ايمان بياوريد، خداوند باران فراوانبرشما ببارد و نيرويتان افزايش يابد؛ ولى باز هم متنبّه نشدند و از بت پرستى دستنكشيدند.
آن ها وقتى اصرار هود را در ترويج مرام خويش ديدند، گفتند:اى هود! براى ما دليل روشن و برهانى نياوردى و ما به خاطر گفتار تو از خدايان خود دست بردار نيستيم و به تو ايمان نمى آوريم.(سوره هود آیه 53)وبه تدريج زبان به اهانت و تمسخر آنحضرت گشوند و گفتند:ما درباره تو چيزى جز اين نگوييم كه بعضى را از دست داده اى . پس از اين نيز پا را فراتر نهاده گفتند: آيا تو آمده اى كه ما خداى يگانه را بپرستيم و از آن چه پدرانمان مى پرستيده اند، دست بداريم . اگر راست مى گويى آن عذابى را كه بدان تهديدمان مى كنى ، براى ما بياور.(سوره اعراف آیه 70)هود به ايشان فرمود:عذاب و غضب پروردگارتان بر شما محقق گشت . آيا در مورد نام هايى كه شما و پدرانتان نام گذارى كرده و ساخته ايد و خدا درباره آن دليلى نازل نكرده با من مجادله مى كنيد؟ پس منتظر (عذاب الهى ) باشيد كه من نيز منتظر ورود آن بر شما هستم .(سوره اعراف آیه 71)
واگر شما روى بگردانيد و سخنم را نپذيريد، من آن چه را ماءمور به رسالت آن بودم به شما ابلاغ كردم و خداى من به كيفر تكذيب و شرك و كفرتان شما را نابود كرده و مردم ديگرى را جانشين شما خواهد كرد و شما هيچ گونه زيان و ضررى به خدا نمى زنيد.(سوره هود آیه 57)بلكه به خودتان ضرر مى زنيد كه از كاروان سعادت بازمانده و بدبخت خواهيد شد.

آغاز عذاب قوم هود
هود پيغمبر روزگارى دراز - كه برخى آن را 760سال نوشته اند - ميان قوم خود بماند و رسالت خود را ابلاغ فرمود. گرچه اين مدتبعيد به نظر مى رسد، ولى از آن قوم ، جز افرادى كمى از فرزندان سام كسى به وىايمان نياورد تا كم كم مستحق عذاب الهى شدند و خداى تعالى بادهاىصرصروعقيمرا ماءمور نابودى آن ها كرد.
مردم بر اثر خشك سالى منتظر باران بودند(و مطابق نقلى ، جمعى را براى دعا به مكهفرستاده بودند تا كنار خانه خدا دعا كنند و باران بر آن ها ببارد،غافل از آن كه سبب خشك سالى و خشم خدا، همان بت پرستى ايشان و نپذيرفتن دعوتفرستاده حق بود. آرى غرور و تكبر، گاهى افراد را اين چنين به بدبختى مى كشاند كهحاضر نيستند سخن فرستادگان حق را بشنوند و با اينحال خود را آبرومند درگاه خدا مى دانند و اين كه در تاريخ نمونه بسيار دارد). روزىمشاهده كردند كه از گوشه افق ابر سياهى پديدار شد و هم چنان به سوى آن ها پيشآمد. آن ها به گمان آن كه ابرى است آبستن باران و اكنون بر آن ها بارانى فراوانى مىبارد، با خوش حالى گفتند: اين ابرى است آبستن باران و اكنون بر آن ها بارانفراوانى مى بارد، با خوش حالى گفتند: اين ابرى است كه بر ما خواهد باريد. ولىنمى دانستند عذاب سختى است كه به صورت ابر به جانب آن ها مى آيد. از اين رو هودبه آن ها هشدار داد و گفت : نه ، بلكه اين همان چيزى است كه به آمدنش شتاب داشتيد،بادى است كه در آن عذاب دردناكى است و به اذن پروردگار خود هر چه در سرراهش ‍ باشد نابود مى كند.