باب السادس من الفضيلة والثواب الحج في المدينة المنورة

باب ششم فضيلت و ثواب زيارت مشاهد مشرفه در مدينه

1- حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى وَ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ وَ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ جَمِيعاً عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تَدَعْ إِتْيَانَ الْمَشَاهِدِ كُلِّهَا وَ مَسْجِدِ قُبَا فَإِنَّهُ الْمَسْجِدُ الَّذِي أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ وَ مَشْرَبَةِ أُمِّ إِبْرَاهِيمَ وَ مَسْجِدِ الْفَضِيخِ وَ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ وَ مَسْجِدِ الْأَحْزَابِ وَ هُوَ مَسْجِدُ الْفَتْحِ وَ بَلَغَنِي أَنَّ النَّبِيَّ ص كَانَ إِذَا أَتَى قُبُورَ الشُّهَدَاءِ قَالَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدّارِ وَ لْيَكُنْ فِيمَا تَقُولُ فِي مَسْجِدِ الْفَتْحِ يَا صَرِيخَ الْمَكْرُوبِينَ وَ يَا مُجِيبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّينَ اكْشِفْ عَنِّي غَمِّي وَ كَرْبِي وَ هَمِّي- كَمَا كَشَفْتَ عَنْ نَبِيِّكَ ص هَمَّهُ وَ غَمَّهُ وَ كَرْبَهُ وَ كَفَيْتَهُ هَوْلَ عَدُوِّهِ فِي هَذَا الْمَكَانِ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ وَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ جَمِيعاً عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَعْقُوبَ وَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى وَ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ ذَكَرَ مِثْلَه

محمّد بن حسن بن على بن مهزيار، از پدرش، از جدّش علىّ بن مهزيار، از حسن بن سعيد، از صفوان بن يحيى و ابن ابى عمير و فضالة بن ايوب جملگى از معاوية بن عمّار، وى مى‏گويد:
امام صادق عليه السّلام فرمودند:
مبادا زيارت مشاهد مشرّفه و مسجد قبا را ترك كنى چه آنكه اين مسجد همان مسجدى است كه حق تعالى در قرآن فرموده:
لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ ...
و نيز در اين مسجد ما در، جده ابراهيم (مقصود ابراهيم فرزند رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مى‏باشد) مكان داشت و نيز به زيارت مسجد فضيخ و قبور شهداء و مسجد احزاب كه همان مسجد فتح باشد مبادرت نما و شنيده‏ام كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم هر گاه به قبور شهداء احد عبور مى‏كردند مى‏فرمودند:
سَلامٌ عَلَيْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدّارِ: سلام بر شما بواسطه صبر و تحمّلى كه نموديد، پس خانه آخرت خوب خانه‏اى است.
سپس حضرت فرمودند:
شايسته است در ضمن دعاهائى كه در مسجد فتح مى‏خوانى بگوئى:

يا صريخ المكروبين و يا مجيب دعوة المضطرين اكشف عنّى غمّى و كربى و همّى كما كشفت عن نبيّك صلّى اللّه عليه و آله و سلّم همّه و غمّه و كربه و كفيته هول عدوّه في هذا المكان.

اى فريادرس اندوهگينان و اى اجابت‏ كننده دعاى بى‏چارگان غم و اندوه و حزن من را بر طرف كن همان طورى كه غم و اندوه و حزن را از پيامبرت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بر طرف نمودى و او را از هول و وحشت دشمنش در اين مكان كفايت فرمودى.

2- حَدَّثَنِي أَبِي وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيِّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ أَخِيهِ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنِ الْحَسَنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يَحْيَى عَنْ حَرِيزٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَتَى مَسْجِدِي مَسْجِدَ قُبَا فَصَلَّى فِيهِ رَكْعَتَيْنِ رَجَعَ بِعُمْرَةٍ

پدرم و محمّد بن عبد اللّه بن جعفر حميرى عليه الرحمه از عبد اللّه بن جعفر حميرى، از ابراهيم بن مهزيار از برادرش على بن مهزيار، از حسن، از عبد اللّه بن يحيى از حريز از كسى كه به وى خبر داده، از حضرت ابى عبد اللّه عليه السّلام نقل كرده كه آن جناب فرمودند:
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمودند:

كسى كه به مسجد من يعنى مسجد قبا داخل شده و دو ركعت نماز در آن بخواند ثواب يك عمره برايش منظور مى‏كنند.

3- حَدَّثَنِي جَمَاعَةٌ مِنْ مَشَايِخِنَا عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيِّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ أَخِيهِ عَلِيٍّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى وَ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ وَ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ جَمِيعاً عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِابْنِ أَبِي يَعْفُورٍ وَ لَا تَدَعَنَّ أَنْ تَأْتِيَ الْمَشَاهِدَ كُلَّهَا وَ مَسْجِدَ قُبَا فَإِنَّهُ الْمَسْجِدُ الَّذِي أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ وَ مَشْرَبَةَ أُمِّ إِبْرَاهِيمَ وَ مَسْجِدَ الْفَضِيخِ وَ قُبُورَ الشُّهَدَاءِ وَ مَسْجِدَ الْأَحْزَابِ وَ هُوَ مَسْجِدُ الْفَتْحِ

جماعتى از مشايخ و اساتيد ما از عبد الله بن جعفر حميرى، از ابراهيم بن مهزيار، از برادرش على از حسن بن سعيد، از صفوان بن يحيى و ابن ابى عمير و فضالة بن ايوب جملگى از معاوية بن عمار نقل كرده كه گفت:
حضرت ابو عبد اللّه عليه السّلام به ابن ابى يعفور فرمودند:
زيارت مشاهد و مسجد قبا را البته ترك مكن زيرا مسجدى كه حق تعالى در آيه شريفه:

لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ، آورده همين مسجد قبا بوده مضافا به اينكه اين مسجد مأوى و غرفه ما در ما جده ابراهيم (فرزند رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) بوده.
و نيز به زيارت مسجد فضيخ و قبور شهداء و مسجد احزاب كه همان مسجد فتح است رفته و آنها را ترك مكن.

4- وَ رُوِيَ عَنْ بَعْضِهِمْ قَالَ إِذَا كَانَ لَكَ مُقَامٌ بِالْمَدِينَةِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ فَأَتِمَّ الصَّلَاةَ وَ كَذَلِكَ أَيْضاً بِمَكَّةَ وَ إِنْ أَقَمْتَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ فَأَتِمَّ الصَّلَاةَ وَ إِذَا كَانَ لَكَ مُقَامٌ بِالْمَدِينَةِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ صُمْتَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ صُمْتَ يَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَ صَلِّ لَيْلَةَ الْأَرْبِعَاءِ عِنْدَ أُسْطُوَانَةِ التَّوْبَةِ وَ هِيَ أُسْطُوَانَةُ أَبِي لُبَابَةَ الَّتِي كَانَ رَبَطَ إِلَيْهَا نَفْسَهُ حَتَّى نَزَلَ عُذْرُهُ مِنَ السَّمَاءِ وَ تَقْعُدُ عِنْدَهَا يَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ ثُمَّ تَأْتِي لَيْلَةَ الْخَمِيسِ الَّتِي تَلَاهَا مِمَّا يَلِي مَقَامَ النَّبِيِّ ص فَتَقْعُدُ عِنْدَهَا لَيْلَتَكَ وَ يَوْمَكَ وَ تَصُومُ يَوْمَ الْخَمِيسِ ثُمَّ تَأْتِي الْأُسْطُوَانَةَ الَّتِي تَلِي مَقَامَ النَّبِيِّ ص لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ فَتُصَلِّي عِنْدَهَا لَيْلَتَكَ وَ يَوْمَكَ وَ تَصُومُ فِيهِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ لَا تَتَكَلَّمَ بِشَيْءٍ فِي هَذِهِ الثَّلَاثَةِ أَيَّامٍ إِلَّا مَا لَا بُدَّ لَكَ مِنْهُ وَ لَا تَخْرُجَ مِنَ الْمَسْجِدِ إِلَّا لِحَاجَةٍ وَ لَا تَنَامَ فِي اللَّيْلِ وَ لَا فِي النَّهَارِ [فِي لَيْلٍ وَ نَهَارٍ ]فَافْعَلْ فَإِنَّهُ أَفْضَلُ [فَإِنَّ ذَلِكَ مِمَّا تُعَدُّ فِيهِ الْفَضْلُ ]ثُمَّ احْمَدِ اللَّهَ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ وَ أَثْنِ عَلَيْهِ وَ صَلِّ عَلَى النَّبِيِّ وَ سَلْ حَاجَتَكَ وَ لْيَكُنْ فِيمَا تَقُولُ اللَّهُمَّ مَا كَانَتْ لِي إِلَيْكَ مِنْ حَاجَةٍ سَارَعْتُ أَنَا فِي طَلَبِهَا وَ الْتِمَاسِهَا- أَوْ حَاجَةٍ لَمْ أُسْرِعْ سَأَلْتُكَهَا [أَوْ لَمْ أَسْأَلْكَهَا ]فَإِنِّي أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِنَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ ص نَبِيِّ الرَّحْمَةِ فِي قَضَاءِ حَوَائِجِي صَغِيرِهَا وَ كَبِيرِهَا

از برخى معصومين عليهم السّلام منقول است كه فرمودند:
هر گاه در مدينه طيّبه سه روز اقامه نمودى نماز را تمام بخوان و همچنين است حكم مكّه معظّمه و نيز اگر در مدينه سه روز اقامه كردى هر سه روز را روزه بگير و كيفيت آن چنين است.
سه روز را از چهارشنبه شروع كن منتهى شب چهار شنبه (يعنى شبى كه فرداى آن روز چهارشنبه است) نزديك ستون توبه (و آن ستون ابى لبابه است كه وى به منظور توبه از گناهى كه كرده بود خود را به آن بست و به تضرّع پرداخت تا جبرئيل امين به پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نازل شد و خبر داد كه حقتعالى توبه وى را پذيرفت) نماز بگذار و روز چهارشنبه نيز با حالت روزه نزديك آن بنشين و پس از اتمام روز و فرارسيدن شب پنجشنبه (يعنى شبى كه فرداى آن روز پنجشنبه است) نزديك ستون بعدى كه پهلوى ستون ابى لبابه و در كنار مقام نبى اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است برو و در آن شب و روز بعد آن (روز پنجشنبه) آنجا بنشين و روز پنجشنبه را روزه بگير و آن را به اتمام برسان سپس شب جمعه (شبى كه فرداى آن روز جمعه مى‏باشد) نزديك ستونى كه پهلوى مقام نبى اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است برو و آن شب و روز بعدش در آنجا نماز بخوان و روز جمعه را روزه بگير و آن را به اتمام برسان.
قابل توجه است كه اگر بتوانى در اين سه روز سخن نگوئى، با كس سخن مگو مگر به مقدار ضرورت و نيز تا محتاج نشدى از مسجد خارج نشو و همچنين در شب و روز نخواب.
در روز جمعه خدا را حمد و ثناء گو و بر پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم صلوات فرست و پس از آن حاجتت را از خدا بخواه و در بين دعاهائى كه مى‏كنى اين دعاء را نيز بخوان:

اللّهم ما كانت لى اليك من حاجة سارعت انا في طلبها و التماسها او حاجة لم اسرع سألتكها فانّى اتوجّه اليك بنيّك محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نبى الرحمة في قضاء حوائجى صغيرها و كبيرها.
خداوندا هر حاجتى كه به تو داشته باشم در طلب و خواستنش از تو سريعا اقدام مى‏كنم و اگر در سوءال آن از تو تسريع نكنم به واسطه پيامبرت حضرت محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كه پيامبر رحمت است بطرف تو متوجه شده و در بر آمدن حاجاتم چه حاجات كوچك و چه بزرگ آن حضرت را واسطه قرار مى‏دهم.

5- حَدَّثَنِي جَمَاعَةُ مَشَايِخِي عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ هِلَالٍ عَنْ عُقْبَةَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع أَنِّي آتِي الْمَسَاجِدَ الَّتِي حَوْلَ الْمَدِينَةِ فَبِأَيِّهَا أَبْدَأُ قَالَ ابْدَأْ بِقُبَا فَصَلِّ فِيهِ وَ أَكْثِرْ فَإِنَّهُ أَوَّلُ مَسْجِدٍ صَلَّى فِيهِ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي هَذِهِ الْعَرْصَةِ ثُمَّ ائْتِ مَشْرَبَةَ أُمِّ إِبْرَاهِيمَ فَصَلِّ فِيهَا فَإِنَّهُ مَسْكَنُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ مُصَلَّاهُ ثُمَّ تَأْتِي مَسْجِدَ الْفَضِيخِ فَتُصَلِّي فِيهِ رَكْعَتَيْنِ فَقَدْ صَلَّى فِيهِ نَبِيُّكَ فَإِذَا قَضَيْتَ هَذَا الْجَانِبَ فَائْتِ جَانِبَ أُحُدٍ فَابْدَأْ بِالْمَسْجِدِ الَّذِي دُونَ الْحَرَّةِ فَصَلَّيْتَ فِيهِ ثُمَّ مَرَرْتَ بِقَبْرِ حَمْزَةَ وَ الْحَدِيثُ طَوِيلٌ

گروهى از مشايخ و اساتيد من از محمّد بن يحيى و او نيز از محمّد بن حسن صفّار، از محمّد بن عبد اللّه بن هلال و او نيز از عقبة بن خالد نقل كرده كه وى گفت:
از حضرت ابا عبد اللّه عليه السّلام پرسيدم:
من به مساجدى كه اطراف مدينه است مى‏روم به كدام يك از آنها آغاز كنم؟
حضرت فرمودند:
ابتداء به مسجد قبا برو پس در صحن آن بسيار نماز بخوان چه آنكه قبا اوّل مسجدى است كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در آن نماز گزاردند.
سپس به عرفه مادر ابراهيم برو و در آن نماز بخوان زيرا اين مكان مسكن رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و جاى نماز آن حضرت بوده.
پس از آن به مسجد فضيخ برو و در آن دو ركعت نماز بخوان زيرا پيغمبر شما در آن نماز خوانده و وقتى تكاليف اين طرف را اداء كردى به طرف احد برو و پس ابتداء در مسجدى كه در جنب حرّه است نماز بخوان پس بر سر قبر حضرت حمزه برو ... و اين حديث طولانى است و دنباله دارد.