پشت پرده دايرةالمعارف 'ويكي پديا'

پشت پرده دايرةالمعارف 'ويكي پديا'

اگرچه دائره المعارف 'ويكي پديا' با امكان ويرايش آزاد مطالب توسط كاربران ايجاد شده است، اما ايجاد گروه هاي حرفه اي مخصوص براي كنترل آن توسط رژيم صهيونيستي، آن را به ابزاري براي تحريف واقعيت ها و جريان سازي هدفدار علمي تبديل كرده است.

http://k.minus.com/j1kvWCKLUwlyD.jpg

به گزارش مشرق به نقل از ایرنا، شبكه هاي اجتماعي مجازي از ابزارهاي اعمال قدرت نرم هستند. آخرين آمارها از اينترنت نشان مي دهد كه هم اكنون بيش از 206 ميليون وبگاه اينترنتي در حال فعاليت هستند. اين عدد حاكي از حجم انبوه اطلاعات ارايه شده در فضاي مجازي است. با وجود ظاهر آزاد فضاي مجازي، اين فراواني اطلاعات به معناي برابري فرصت ارايه اطلاعات به كاربر نيست، چرا كه كاربران عملا از حجم عظيمي از وبگاه ها، تعدادي وبگاه مشخص را انتخاب و اطلاعات خود را تكميل مي كنند.

اين گزارش به بررسي بزرگ ترين دايره المعارف مجازي جهان يعني ويكي پديا مي پردازد. ويكي پديا دايرة المعارفي است كه اطلاعات آن را كاربران ثبت، ويرايش و حذف مي كنند. ويكي پديا توانسته با معرفي خود به عنوان يك مرجع بي طرف و آزاد از هرگونه تعصب، گرايش و برنامه از پيش تعيين شده خود را به عنوان مهمترين مرجع اطلاعات فضاي مجازي بدل سازد.

اين بررسي بعد از معرفي ويكي پديا و بيان مزايا و معايب اين دايرةالمعارف به پشت پرده حمايت هاي مالي يهوديان و ارتباط اسراييل و نيز اشغال ويكي پديا به دست گروه هاي اسراييلي مي پردازد.

**معرفي ويكي پديا

----------------------

'ويكي پديا ' كه خود را دانشنامه اي آزاد معرفي مي كند، تحت نظر موسسه غيرانتفاعي بنياد 'ويكي‌مديا' مديريت مي شود. موسسان ويكي پديا در ابتداي امر در پايگاه اطلاعاتي ديگري با عنوان 'نوپديا' مشغول به فعاليت بودند كه به دليل محدوديت‌هاي آن، ويكي پديا را طراحي مي كنند.

سايت 'نوپديا' پايگاه اطلاعاتي بود كه متخصصان هر حرفه در آن قلم مي زدند. 'جيمي ويلز' رييس و تصميم‌گيرنده نهايي شركت و 'لري سانگر' رييس بخش ويرايش و نوشتار از رهبران آن بودند كه بعد ها به ويكي پديا پيوستند. ويكي پديا از دو كلمه 'ويكي' به معناي سريع در زبان هاوايي و 'پديا' قسمت دوم كلمه 'دايره المعارف' تشكيل شده است.

ويكي پديا، يك پايگاه اطلاعات آزاد اينترنتي است كه به بيش از 100 زبان دنيا قابل استفاده مي باشد. ويكي پديا كه شروع كار خود را با زبان انگليسي آغاز كرده است، در حال حاضر زبان هاي متفاوت دنيا را پشتيباني مي كند كه اهم آنان به ترتيب به زبان هاي انگليسي، آلماني، فرانسوي، لهستاني، ژاپني، هلندي، ايتاليايي، پرتغالي، سوئدي و اسپانيايي است.

**موسس ويكي پديا

-----------------------

اين پايگاه اطلاعاتي كار خود را در 16 ژانويه 2001 تنها به زبان انگليسي آغاز كرد. سرمايه گذار و مؤسس ويكي پديا، آقاي 'جيمي دونال ويلز' با نام مستعار 'جيمبو' متولد 7 اوت 1966 در 'هانتويل ايالت آلاباما' آمريكا است كه از سال 2003 تا 2006 ريس بنياد 'ويكي‌مديا' بوده است.

**اهداف ويكي پديا

---------------------

هدف بنياد ويكي مديا كه گرداننده ويكي پديا است، برقراري و گسترش پروژه هايي با 'محتواي باز' بر مبناي فناوري ويكي و در دسترس قرار دادن محتواي اين پروژه ها براي عموم مردم به صورت رايگان است.

اين بنياد داراي دو اظهاريه با عنوان 'اظهاريه چشم انداز' و 'اظهاريه رسالت' است. اظهاريه چشم انداز كه در حقيقت آرمان ها، روياها و چشم انداز آتي اين بنياد را تبيين مي كند، عبارتست از: 'دنيايي را تصور كن كه در آن هر انسان مي تواند در كل مجموعه دانايي مشاركت داشته باشد. اين تعهد ماست.'

اظهاريه رسالت نيز به توصيف واقع بينانه تري از شرايط فعلي بنياد مي پردازد كه بخشي از آن عبارتست از: 'رسالت بنياد ويكي مديا قدرتمند و توانمند ساختن افراد دنيا براي جمع آوري و گسترش محتواهاي آموزشي با مجوز آزاد يا در قلمروي عمومي و انتشار موثر و جهاني آن است.'

هدف ويكي پديا، كه در حقيقت اصلي ترين و مورد رجوع ترين بخش بنياد است، اين است كه مجموعه اي خنثي از واقعيت هاي قابل تصديق در منابع ديگر باشد. دست اندر كاران اين وب سايت برآنند با ايجاد فضايي كاملا آزاد با حفظ ظاهر به عقايد كاربران، منعكس كننده نظرات مختلف باشند. جيمي ولز موسس ويكي پديا مدعي است: 'اصلِ مهم، قانون و معيارهاي اجتماعي و احترام متقابل است، اما تا حد و مرز مشخص. اگر كسي در ايجاد مزاحمت فراتر از گليم خويش پاي نهد، بايد او را طرد كرد. ايجاد چنين تجمعي با تلاشي مداوم ميسر است.'، '«دنيايي را مجسم كن كه ساكنان آن به ‌تمام دانش بشري دسترسي داشته باشند. اين است تلاش ما.»

اصولي كه ويكي پديا بر مبناي آن عمل مي كند عبارتست از؛

1- ويكي پديا يك دايره المعارف است و نه يك لغت نامه يا روزنامه.

2- ويكي پديا بي طرف است.

3- ويكي پديا داراي محتواي آزاد است، بدين معنا كه هر فردي مي تواند مطالب را ايجاد و اصلاح كند، هيچ اصلاح كننده اي مالكيتي نسبت به مطالب ندارد و هر مطلب نوشته شده مورد اصلاح و بازبيني ديگران قرار مي گيرد.

4- افراد بايد نسبت به يكديگر، حتي به هنگام اختلاف نظر، رفتاري مودبانه داشته باشند.

5- ويكي پديا هيچ قانون محكمي غير از اين پنج اصل ندارد.

**پشتوانه مالي ويكي پديا

-----------------------------

ويكي مديا يك سازمان غير انتفاعي است، كه كاملا به كمك هاي مالي داوطلبان متكي است. اغلب درآمدهاي اين بنياد، در حدود 60 درصد، صرف اموري چون خريد سرورها و ساير ابزارهاي فني، پهناي باند، افزايش قابليت استفاده از نرم افزار و برنامه هاي ارتباط با كاربران مي شود. در حدود 40 درصد درآمد ها نيز صرف نظارت، مديريت، امور حقوقي و جذب كمك هاي مالي مي شود. طبق گزارش اول مالي بنياد، 2008 – 2009، اخيرا ويكي مديا گروهي را براي جمع آوري كمك هاي مالي براي بنياد راه اندازي كرده است. برخي از بنيادها و سازمان هاي كمك كننده عبارتند ازغ بنياد اسلوان، بنياد استانتون، بنياد فورد، آركاديا و موسسه 'اوپن سوسايتي'. اكثر حاميان مالي بنياد، سازمان هاي غيردولتي مي باشند كه هدف شان پيشبرد دموكراسي است.

پايگاه اطلاعاتي آنلاين ويكي پديا سال جديد ميلادي را با كمك مالي 16 ميليون دلاري آغاز كرده است. اين مقدار سرمايه كه به گفته جيمي ولز، در تاريخ انجمن غير تجاري ويكي مديا بي نظير است.

به گفته ولز 'سال 2011 براي ويكي پديا سالي خارق العاده خواهد بود زيرا امسال يك دهه از آغاز به كار اين وب سايت پر مخاطب مي گذرد و اين براي ما بسيار مهم است كه با سرمايه گذاري و پشتيباني مالي مناسب از ويكي مديا توانسته ايم اين پايگاه اطلاعاتي را به همرا ديگر پروژه هاي همزمان راهي دهه بعدي كنيم.'

ولز در عين حال از دريافت كمك هزينه هاي ديگر توسط وب سايت هاي موازي با ويكي پديا خبر داده و ميانگين پشتيباني مالي از انجمن ويكي مديا را در حدود 22 ميليون دلار اعلام كرده است.

بنياد 'ويكي‌مديا' مدير پروژه 'ويكي پديا' تا ژوئيه 2007 در درجه اول از كمك‌هاي خصوصي، و نيز جوايز و هداياي كارگذارها و ميزباني وب، سرمايه جذب كرده‌است .اين بنياد كمك‌هايي از بيش از 50 كشور جهان دريافت مي‌كند. بيشترين كمك‌ها از كشورهاي انگليسي زبان (آمريكا، انگلستان، كانادا و استراليا) صورت مي‌گيرند كه بيش از نيمي از اين كمك‌ها به صورت ناشناس صورت مي گيرد.

**اعتبار سازي براي ويكي پديا

---------------------------------

• 'تايم 100' كه توسط 'مجله تايم' منتشر مي شود، از سال 2004 هر ساله فهرستي از نام 100 فرد تأثيرگذار در جهان را منتشر مي كند. اين مجله در گزارش سال 2006 خود در تايم 100، جيمي ويلز، موسس ويكي پديا، را يكي از 100 فرد تأثيرگذار قرن، انتخاب كرد.

• ويكي‌پديا در ماه مه 2004 دو جايزه مهم را از آن خود كرد. اولين جايزه 'گولدن نيكا' به خاطر 'جوامع ديجيتال' بود كه توسط 'پاريكس آرز الكترونيا' اعطا شد. اين جايزه به همراه 10 هزار يورو و دعوت از ويكي‌پديا به جشنواره سال بعد 'پائي سليريتز' اتريش بود. دومين جايزه هم 'جاجز وبي' به خاطر بخش «انجمن» بود.

• در سال 2004 ويكي‌پديا نامزد جايزه 'بهترين كوشش' از سوي 'وبي' و در سپتامبر 2004 ويكي‌پدياي ژاپني موفق به دريافت جايزه ساخت وب از سوي انجمن تبليغ‌كنندگان ژاپن شد.

• در سال 2006 گزارش تحقيق مولتي‌اسكوپ نشان داد كه ويكي‌پدياي هلندي با امتياز 8.1پس از گوگل و جي‌ميل محبوبترين سايت اينترنتي به زبان هلندي بوده است. همچنين در همين سال ويكي‌پدياي روسي برنده‌ جايزه‌اي در بخش «دانش و آموزش» شد. اين جايزه از طرف دولت اعطا مي‌شود.

• ويكي‌پديا هم‌اكنون در رده‌بندي برترين وب‌سايت‌هاي دنيا از ديد 'الكسا' در رده‌ي هفتم قرار دارد و در رده‌بندي 'گوگل 'چهارمين وب‌سايت دنياست. ويكي‌پديا موفق‌ترين و مشهورترين پروژه‌ي ويكي در دنياست.

**عدم اعتبار علمي ويكي پديا

----------------------------------

ويكي‌ها به‌خصوص 'ويكي‌هاي عمومي' كه امكان دسترسي و ويرايش در آنها براي همه كاربران فراهم است، همواره با چالش‌هاي جدي در حوزه‌هاي مختلف مواجه بوده‌اند. يكي‌پديا به ‌عنوان شناخته‌شده‌ترين ويكي، همواره در معرض انتقادات و حمله‌هاي مخالفان در مورد اعتبار مطالبش قرار داشته است به طوري كه كفه منتقدان بسيار سنگين تر از كفه موافقان مي باشد.

برخي آن را به خاطر پخش رايگان، ويژگي قابل ويرايش بودن، سياست بي طرفي و گستردگي عناوين ستوده‌اند. ميگ و هرينگ كه دو نفر از استادان دانشگاه اينديانا پليس آمريكا هستند، در تحليلي راجع به دانشنامه‌هاي مهم جهان، ويكي پديا را اينطور تحليل مي‌كنند: 'ويكي‌پديا در قلمروهايي كه توانايي بيشتري دارد، همچون فناوري و وقايع جاري، منابع اطلاعاتي سنتي را بهبود مي‌بخشد.' از سوي ديگر به خاطر آزادي ويرايش ويكي پديا منتقدين درستي و اعتبار آن را زير سوال برده اند. همچنين ويكي پديا به خاطر آسيب پذيري در برابر خرابكاري، كيفيت غيريكنواخت، سوگيري نظام مند، بي ثباتي و نيز به خاطر ترجيح اجماع بر اعتبار در سبك ويرايش مقالات نقد شده‌است.

• مخالفان ويكي پديا مي گويند از آنجايي كه مطالب ويكي پديا را نه متخصصان، بلكه كاربران عادي مي نويسند، پس نمي توان مطالب آنها را چندان معتبر به حساب آورد. منتقدان بر اين باورند كه مدخل هاي اين پايگاه اطلاعاتي به وسيله كاربراني نوشته مي شود كه در بين آنها افراد گوناگوني با انگيزه ها و سطح تخصص و سواد متفاوت حضور دارند، پس نمي توان به مطالب ثبت شده اطمينان كافي داشت. هر لحظه امكان ويرايش مطالب با هدف دستكاري هاي خرابكارانه وجود دارد و مي توان اطلاعات موضوع خاصي را به انحراف كشاند.

• رابرت مك‌هنري ويرايشگر سابق بريتانيكا در مقاله‌اي تحت عنوان «دانشنامه? مورد اعتماد» ويكي‌پديا را مورد انتقاد قرار داده‌است و مي‌نويسد: «هر چند كه ممكن است مقاله‌اي در ويكي‌پديا به درجه اعتبار بالايي دست يابد ولي تا ابد در معرض تغيير دخالت‌كنندگان بي‌اطلاع يا كم‌سواد قرار خواهد داشت.»

• منتقدين معتقدند كه مجوز ويرايش همگاني، ويكي‌پديا را غير قابل اعتماد ساخته ‌است. فيليپ بردلي در مصاحبه‌اي كه با روزنامه گاردين در سال 2004 انجام داده مي گويد كه او هرگز از ويكي‌پديا استفاده نمي‌كند و 'هيچ كتابدار ديگري را نمي‌شناسد كه اين كار را انجام دهد. مشكل اصلي عدم وجود قدرت كنترل‌كننده در ويكي‌پديا است. در كتب منتشر شده، ناشر بايد تضمين كند كه اطلاعات كتابش درست است، زيرا امرار معاش او بستگي به آن دارد. اما با وجود چيزي مثل ويكي‌پديا همه آن بر باد مي‌رود.'

• 'تد پاپاس' رييس ويرايشگران دانشنامه بريتانيكا در مصاحبه‌اي با گاردين اين طور مي‌گويد كه' فرضيه? ويكي‌پديا بر اين استوار است كه پيشرفت مداوم به كمال مي‌انجامد. اين فرضيه هيچگاه ثابت نشده‌ است.' دانا بويد در سال 2005 در بحثي پيرامون ويكي‌پديا به عنوان يك منبع دانشگاهي اين طور مي‌گويد كه 'ويكي‌پديا هيچ‌گاه يك دانشنامه نخواهد شد، ولي حتماً در آينده تبديل به منبع گسترده‌اي از دانش مي‌شود كه براي اهداف مختلف ارزش زيادي خواهند داشت.'

• آرون كرون نيز در مقاله تكذيبيه‌اي در رد روش‌هاي مك‌هنري نوشته و آنها را FUD كه نوعي فن تجاري به حساب مي‌آيد و در زبان انگليسي مخفف سه واژه به معناي 'ترس، عدم اطمينان و شك' مي‌باشد اطلاق كرده‌است. رييس بخش تحريريه سابق، لري سانگر در اواخر سال 2004، از ويكي‌پديا به دليل داشتن ماهيت «ضد نخبه» كه باعث رد بازنگري رسمي مي‌شود و در نتيجه موجب كاهش اعتبار مقاله‌هاي آن مي‌گردد انتقاد كرد.

• 'حقيقت بر مبناي ويكي‌پديا'، نام فيلم مستندي است كه در سال 2008 به كارگرداني 'ايسبراند فن فيلن' ساخته شد. اين فيلم را كه با نام‌هاي 'وارهد ويكي' و 'حقيقت ويكي' نيز مي‌شناسند، مستندي در مورد عدم اعتبار و قابل اطمينان بودن مطالب ويكي‌پديا و دوگانگي‌اي ميان ويرايشگران آماتور و استفاده‌كنندگان متخصص است. در اين فيلم از مؤسسان ويكي‌پديا، 'جيمي ولز' و 'لري سنگر'، 'اندرو كين'، نويسنده كتاب 'مكتب آماتورها'، 'تيم اُريلي'، مدير اجرايي اُريلي‌مديا، و 'رابرت مك‌هنري'، سردبير سابق دانشنامه بريتانيكا گزارش‌هايي تهيه شده ‌است.

**سواستفاده از ويكي پديا

-----------------------------

• سال 2005 ويكي‌پديا تعدادي از اعضاي كنگره آمريكا را متهم كرد كه در زندگينامه‌هاي سياسي خود تغييراتي ايجاد كرده‌اند. زماني كه برخي زندگينامه‌هاي اعضاي كنگره در ويكي‌پديا با تغيير مواجه شد، پيگيري نشان داد رد اين تغييرات به محل كنگره آمريكا مي‌رسد. اين تغييرات شامل حذف مطالبي بود كه به مذاق سناتورهاي آمريكايي خوش نيامده بود. ويكي‌پديا با استفاده از سابقه تغييرات اعمال شده در هر مطلب، متوجه شد اين تغييرات از كامپيوترهاي مرتبط با سناي آمريكا انجام شده است. به‌عنوان يك نمونه ويكي‌پديا اعلام كرد دفتر يك نماينده كنگره آمريكا يك پاراگراف از شرح حال وي را حذف كرده است. در اين پاراگراف نوشته شده بود اين نماينده به دروغ مدعي ماموريت‌هاي جنگي در ويتنام شده ولي بعدا ادعاي خود را پس گرفته است.

• در سال 2005 'جان سايگنتهالر' سياستمدار آمريكايي، با ارسال مطلبي به مطبوعات آمريكايي، ويكي‌پديا را به خاطر مطالب غيرواقعي كه در زندگي‌نامه او منتشر شده بود مورد انتقاد قرار داد. در زندگي‌نامه اين سياست‌مدار به تمسخر مطلبي اضافه شده بود كه وي را به مشاركت در قتل 'جان و رابرت كندي' متهم مي‌كرد. اين مطلب چندين ماه در ويكي‌پديا قرار داشت تا اينكه اين سياست‌مدار از آن مطلع شده و به آن اعتراض كرده بود.

• در آگوست سال 2007 مرور نتايج ابزار اينترنتي «اسكنر ويكي‌پديا» نشان داد كه كارمندان شبكه كامپيوتري سازمان سيا صفحه مربوط به رييس جمهوري ايران، محمود احمدي نژاد، را تغيير داده‌اند. «اسكنر ويكي‌پديا» را جمعي از محققان آمريكايي ابداع كرده بودند كه ويرايش‌هاي انجام شده در ويكي‌پديا را رديابي و فهرست مي‌كرد. با استفاده از اين ابزار همچنين مشخص شد 'واتيكان' هم مدخل‌هاي مربوط به رهبر گروه 'شين‌فين' را به‌ نفع خود ويرايش كرده است.

• چالش با دولت چين در سال‌هاي گذشته از جمله مهم‌ترين مناقشات ويكي‌پديا بوده است. ويكي‌پديا سه ‌بار در سال‌هاي 2004 و 2005 به‌طور كامل در چين فيلتر شده و در حال حاضر هم دسترسي به برخي بخش‌هايي از آن ممكن نيست. بيشترين حساسيت درباره بخش‌هاي چيني و انگليسي ويكي‌پديا و مطالب مربوط به حوادث ميدان 'تين‌آن‌من' و وضعيت 'تايوان' و 'تبت' وجود دارد.

• در سال 2008 نسخه‌ آلماني ويكي‌پديا به‌دنبال شكايت يك قانون‌گذار وابسته به حزب چپ آلمان و دستور يك دادگاه ايالتي تعطيل شده بود. اين سياست‌مدار آلماني مدعي بود اطلاعات نادرستي درباره او در ويكي‌پديا منتشر شده است. با تصحيح مقاله‌ مورد اشاره و حذف شدن بخش‌هاي مورد اعتراض، اين سياستمدار آلماني شكايت خود را پس گرفت و مسدود بودن ويكي‌پدياي آلماني بر طرف شد.

**كاهش كاربران ويكي پديا

------------------------------

در اوائل اوت 2011 ويكي‌پديا، از قطع همكاري كاربران خبر داد و در اين باره ابزار نگراني كرد. وب سايت علمي-تحقيقاتي فيزورگ نيز در همين تاريخ در گزارش خود نوشت: 'نحوه قرار دادن اطلاعات در اين پايگاه اطلاعاتي اينترنتي به صورتي است كه كاربران مي‌توانند با داشتن حق ويرايش به مقاله‌ها و تعاريف موجود در اين دائره‌المعارف، اطلاعاتي را اضافه كنند. اما اكنون جيمي ولز، مدير اين پايگاه اطلاعاتي مي‌گويد كه با كم شدن مشاركت كاربران، در حال حاضر طراحان سايت سعي مي‌كنند تا هر چه مي‌توانند مفاهيم پيچيده موجود را آسان‌تر كنند تا باعث جذب كاربران شود.'

جيمي ولز در گفت‌و‌گو با آسوشيتدپرس نيز اعلام كرد كه اين پايگاه اطلاعاتي اكنون از اساتيد كشورهاي هند، برزيل و چند كشور اروپايي دعوت كرده تا در ويرايش و تاليف مقاله‌ها و تعاريف تخصصي با ويكي‌پديا همكاري كنند. البته مسئولان ويكي پديا اعلام كردند كه اين پايگاه اطلاعاتي تصميم دارد تا پايان سال 2015 تعداد كاربران خود را از 400 ميليون به يك ميليارد نفر برساند، اما رسيدن به اين هدف نيازمند آن است كه واسط كاربري ويكي‌پديا تغيير كند.