بسم الله الرحمن الرحيم به نام خداوند بخشنده بخشايشگر
(آيه 1)- هنگامى كه پيروزى نهائى فرا رسد ...! در نخستين آيه اين سوره مىفرمايد: «هنگامى كه يارى خدا و پيروزى فرا رسد» (اذا جاء نصر الله و الفتح).
(آيه 2)- «و ببينى مردم گروه گروه وارد دين خدا مىشوند» (و رأيت الناس يدخلون فى دين الله افواجا).
درست است كه براى غلبه بر دشمن بايد تأمين قوا و تهيه نيرو كرد، ولى يك انسان موحّد، نصرت را تنها از ناحيه خدا مىداند و به همين دليل به هنگام پيروزى مغرور نمىشود، بلكه در مقام شكر و سپاس الهى در مىآيد.
(آيه 3)- از اين رو در اين آيه مىفرمايد: «پس (به شكرانه اين نعمت بزرگ و اين پيروزى و نصرت الهى) پروردگارت را تسبيح و حمد كن، و از او آمرزش بخواه كه او بسيار توبه پذير است» (فسبح بحمد ربك و استغفره انه كان توابا).
در اين سوره نخست از نصرت الهى، و سپس فتح و پيروزى، و بعد نفوذ و گسترش اسلام، و ورود مردم دسته دسته در دين خدا سخن به ميان آمده، و اين هر سه علت و معلول يكديگرند، تا نصرت و يارى الهى نباشد فتح و پيروزى نيست، و تا فتح و پيروزى نرسد و موانع از سر راه برداشته نشود مردم گروه گروه مسلمان نمىشوند، و البته به دنبال اين سه مرحله مرحله چهارم يعنى مرحله شكر و حمد و ستايش خدا فرا مىرسد.
«تسبيح» به معنى منزه شمردن خداوند از هرگونه عيب و نقص است، و «حمد» براى توصيف او به صفات كماليه و «استغفار» در برابر نقصانها و تقصيرهاى بندگان است.
اين فتح عظيم سبب شد كه افراد گمان نكنند خداوند يارانش را تنها مىگذارد (پاكى از اين نقص) و نيز بدانند كه خداوند بر انجام وعدههايش توانا است (موصوف بودن به اين كمال) و نيز بندگان به نقص خود در برابر عظمت او اعتراف كنند.
فتح مكه بزرگترين پيروزى اسلام:
فتح مكه فصل جديدى در تاريخ اسلام گشود، و مقاومتهاى دشمن را بعد از حدود بيست سال درهم شكست، در حقيقت با فتح مكه بساط شرك و بت پرستى از جزيره عربستان برچيده شد، و اسلام آماده براى جهش به كشورهاى ديگر جهان گشت.
«پايان سوره نصر»
