سوره ملك [67]

(آيه 24)- بار ديگر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را مخاطب ساخته، مى‏فرمايد: «بگو: او كسى است كه شما را در زمين آفريد و به سوى او محشور مى‏شويد» (قل هو الذى ذراكم فى الارض و اليه تحشرون).

پيام اين سه آيه اين است كه: در راه راست و صراط مستقيم ايمان و اسلام گام برداريد، و از تمام ابزار شناخت بهره گيريد، و به سوى زندگى جاويدان حركت كنيد.

(آيه 25)- سپس در همين رابطه، به گفتار منكران معاد و پاسخ آنها پرداخته، مى‏فرمايد: «آنها (از روى استهزاء) مى‏گويند: اگر راست مى‏گوئيد اين وعده قيامت چه زمانى است»؟! (و يقولون متى هذا الوعد ان كنتم صادقين).

(آيه 26)- در اين آيه به آنها چنين پاسخ مى‏گويد: «به آنها بگو: علم آن تنها نزد خداست، و من تنها بيم دهنده آشكارى هستم» (قل انما العلم عند الله و انما انا نذير مبين).

و بايد چنين باشد چرا كه اگر تاريخ قيامت معلوم بود هرگاه فاصله زيادى داشت مردم در غفلت فرو مى‏رفتند، و اگر فاصله كم بود حالتى شبيه به اضطرار پيدا مى‏كردند، و در هر حال، هدفهاى تربيتى ناتمام مى‏ماند.

(آيه 27)- در اين آيه، مى‏افزايد: «هنگامى كه آن (وعده الهى) را از نزديك مى‏بينند صورت كافران زشت و سياه مى‏گردد» به گونه‏اى كه آثار غم و اندوه از آن مى‏بارد (فلما راوه زلفة سيئت وجوه الذين كفروا).

«و به آنها گفته مى‏شود: اين همان چيزى است كه تقاضاى آن را داشتيد»! (و قيل هذا الذى كنتم به تدعون).

(آيه 28)- اين آيه و دو آيه بعد كه آخرين آيات سوره «ملك» است و همه با كلمه «قل» خطاب به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله شروع مى‏شود ادامه بحثهائى است كه در آيات قبل با كفار شده، كه جنبه‏هاى ديگرش در اين آيات، منعكس است.

نخست به آنها كه غالبا انتظار مرگ پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و يارانش را داشتند و گمان مى‏كردند كه با مرگ وى آئين او برچيده مى‏شود و همه چيز پايان مى‏يابد- و غالب دشمنان شكست خورده در باره رهبران راستين هميشه همين انتظار را دارند- مى‏فرمايد: «بگو: به من خبر دهيد اگر خداوند مرا و تمام كسانى كه با من هستند، هلاك كند، يا مورد ترحم قرار دهد چه كسى كافران را از عذاب دردناك پناه مى‏دهد»؟ (قل ا رايتم ان اهلكنى الله و من معى او رحمنا فمن يجير الكافرين من عذاب اليم).

كافران مكه، به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و مسلمانان نفرين مى‏كردند و تقاضاى مرگ او را داشتند به گمان اين كه اگر آن حضرت از دنيا برود، دعوتش نيز برچيده مى‏شود، آيه فوق نازل شد و به آنها پاسخ داد.

(آيه 29)- و در ادامه همين سخن مى‏افزايد: «به آنها بگو: او خداوند رحمان است، ما به او ايمان آورده، و بر او توكل كرده‏ايم، و به زودى مى‏دانيد چه كسى در گمراهى آشكار است» (قل هو الرحمن آمنا به و عليه توكلنا فستعلمون من هو فى ضلال مبين).

يعنى، اگر ما به خدا ايمان آورده‏ايم، و او را ولى و و كيل و سرپرست خود برگزيده‏ايم، دليلش روشن است، او خداى رحمان است، رحمت عامش همه جا رسيده، و فيض انعامش دوست و دشمن را فرا گرفته، اما معبودهاى شما چه كارى كرده‏اند؟!

(آيه 30)- در آخرين آيه به عنوان ذكر يك مصداق از رحمت عام خداوند كه بسيارى از مردم از آن غافلند، مى‏گويد: «به آنها بگو: به من خبر دهيد اگر آبهاى (سرزمين) شما در زمين فرو رود چه كسى مى‏تواند آب جارى و گوارا در دسترس شما قرار دهد»؟! (قل ا رايتم ان اصبح ماؤكم غورا فمن يأتيكم بماء معين).

در رواياتى كه از ائمه اهل بيت عليهم السّلام به ما رسيده، آيه اخير به ظهور حضرت مهدى- عج- و عدل جهان گستر او تفسير شده است كه همه از باب «تطبيق» است، و به تعبير ديگر ظاهر آيه مربوط به آب جارى است كه مايه حيات موجودات زنده است، و باطن آيه مربوط به وجود امام و علم و عدالت جهان گستر اوست كه آن نيز مايه حيات جامعه انسانى است.

«پايان سوره ملك»