واکاوی یک نکته مهم در سیره و روش مرجعیت شیعه

حرکت‌های عملی مراجع تقلید همیشه حجت و راهنمای مؤثری برای آحاد مردم بوده است به ويژه آنکه شرایط، وضع و موقعیت خاصی را دارا باشد.از همین رو است که در تاریخ اجتماعی ایران همواره این روحانیت و مرجعیت بزرگ شیعه بوده است که آمال مردم را معنا می داده و پشتیبان آنها بوده است. این قبیل همسانی با زندگی مردم امری است که همواره در زیست مراجع شیعه نمونه داشته است.



اظهار نظر اخیر آیت الله مکارم شیرازی درباره نخوردن مرغ و همکاری این چنینی برای رفع گرانی، فارغ از حواشی رسانه ای آن، اقدامی قابل توجه است. چندی است که جامعه‌مان گرفتارهای تنش‌های سیاسی است و هر جمله یا کلامی را در بوته سیاست نقد می‌کند و به دنبال جناح‌گرایی و سوءاندیشی در آن می‌گردد. اما در اینجا نمی‌خواهیم از منظر سیاسی به این اقدام بنگریم؛ بلکه شأن و جایگاه مرجعیت را بالاتر از آن می‌دانیم که اینگونه بررسی کنیم.

باید توجه داشت که گاهی سخنی را یک فرد عادی می‌گوید، یک کارشناس معمول می‌گوید، یک مدیر اجرایی می‌گوید و یا حتی یک مقام مسئول ، اما گاهی یک سخن از زبان مرجع تقلید و روحانی بلندپایه تشیع جاری می شود. پس طبیعتا و منطقا بین این‌ها تفاوت هست.
شاید در دسته نخست اغراض فردی یا گروهی یا مطامع دنیوی و سیاسی لحاظ گردد اما در کلام مرجعیت که نیابت عام امام عصر را به دوش می‌کشد، خللی از هواها و نواقص مادی نیست. کلام مرجع برخاسته از نگرش دقیق وی نسبت به مسائل و برداشت‌های مبتنی بر عقاید و اخلاق و احکام می‌باشد؛ تا آنجا که: «صائناً لنفسه، حافظاً لدينه، مخالفاً لهواه، مطيعاً لامر مولاه».

موضعی که آیت الله العظمی مکارم در روزهای گذشته ابراز کرده است، موضعی مبتنی بر رویکرد تعامل مرجعیت با بدنه جامعه و قرارگرفتن در سطوح ساده زیستی آن است. چنین سخنی به معنای همراه بودن دائمی مراجع با وضع معیشتی مردم است و نه اینکه مثلا تحریمی تصنعی صورت گیرد. این رویکردِ همیشگی مراجع تقلید بوده است که زهد و ساده‌زیستی را در تمام شئون زندگی خویش جاری کنند و با حداقل‌های رایج جامعه گذران عمر نمایند. از این روست که باید سخن آیت‌الله مکارم علاوه بر جنبه توصیه‌وار خود، زنگ یادآوری برای رابطه‌هامان با مراجع تقلید و اصولا روحانیت باشد. گسترش رابطه‌ مردم-روحانیت نفوذ بیشتر و بالاتر معارف الهی در حوزه‌های مختلف زندگی به ويژه مسائل اجتماعی و اقتصادی را به همراه دارد.