موضوع: دانستنی هایی از وضوء

[ نکاتی در مسئله وضوء

*طهارت روح در نماز
پاکی و طهارت روحانی در نماز دو بُعد دارد که هر یک در جای خود بسیار مهم و با ارزش است؛ اولی پاکی روح از زشتی‌های نفسانی مانند تکبر، غرور، خودبینی، حسد و مانند آنهاست و دومی پاکی از «حَدَث» است.
بحث از راه‌های رها کردن نفس از چنگال صفات ناپسند مانند آنچه ذکر شد – هر چند در فقه هم جایگاه دارد – به طور تخصصی در علم شریف اخلاق انجام می‌پذیرد و نتیجه پاک سازی جان از این رذائل اخلاقی قبولی کامل نماز در درگاه الهی است. اما جایگاه اصلی بحث از طهارت حَدَثی، علم فقه است که نتیجه آن صحت نماز است.
از این رو، چه بسا نماز شخصی از لحاظ فقهی صحیح باشد (و موجب رفع تکلیف و دوری از عقاب یا رسیدن به ثواب شود) ولی به علت وجود گناهان و رذائل اخلاقی به طور کامل در پیشگاه الهی قبول نباشد و باعث پیشرفت معنوی مطلوب نشود. البته این بدان معنی نیست که اشخاص دارای رذائل نفسانی نباید نماز بخوانند یا نماز آنان قبول نیست بلکه بدین معناست که قبولی نماز دارای درجات مختلف است که صحت فقهی نماز درجه ابتدایی آن است و انسان می‌تواند با بکار بستن دستورات اخلاقی اسلام و پالایش گوهر جان از زشتی‌های درون، به درجات بالاتر از قبولی نماز دست یابد.
البته همین نماز ظاهری هم تاثیرات شگرف در نفس انسان دارد و چه بسا که علت رهایی تدریجی جان از صفات ناپسند باشد

نکاتی در مسئله وضوء

**حَدَث چیست؟
منظور از حدث در فقه اسلامی اعمال یا پیشامدهایی است که وجود آنها مانعی برای صحت نماز یا برخی دیگر از عبادات است. این موانع با سه عمل رفع می‌شوند که شامل غسل، وضو و تیمم است.
*انواع حَدَث‌ها
حدث‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند:
الف) حدث اکبر؛ که باعث وجوب غسل برای انجام نماز یا برخی دیگر از عبادتها می‌شود.
این مورد شامل جنابت، حیض، نفاس، استحاضه، لمس مردگان و غسل نذر شده یا غسل مورد قسم یا عهد است. البته غسل دادن میّت مسلمان هم واجب است. پیشامد شدن هر یک از این موارد باعث واجب شدن غسل است.
ب) حدث اصغر؛ که باعث وجوب وضو برای عبادت می‌شود. حدث‌های اصغر عبارتند از:
- بیرون آمدن بول و غائط و باد معده و روده0

[نکاتی در مسئله وضوء

خوابیدن؛ به طوری‌که گوش نشنود و چشم هم نبیند اما اگر چشها بسته باشد ولی گوش همچنان بشنود وضو باطل نمی‌شود.
- تمامی امور که باعث از بین رفتن موقّت یا دائم عقل و هوشیاری در انسان می شود مانند مستی، بیهوشی، و دیوانگی.
- هر کاری که باعث وجوب غسل بر انسان شود مثل جنب شدن یا لمس مردگان. (البته استحاضه قلیله هم که غسلی برای آن واجب نیست، باعث بطلان وضوست)
*نکته : باید دقت داشت که شرط صحت وضو برای عبادت آن است که غسلی بر گردن شخص نباشد؛ به تعبیر دیگر انسان باید توسط غسل (یا تیمم در مواقع خاص) از حدث‌های اکبر پاک شود تا وضوی او صحیح باشد. بنابراین اگر غسلی به گردن کسی باشد وضو از او پذیرفته نیست.

نکاتی در مسئله وضوء

*برای چه کارهایی باید وضو گرفت؟
- برای تمام نمازهای واجب واجب و مستحب ( غیر از نماز میّت که نیاز به وضو یا غسل ندارد)؛
- برای سجده و تشهد فراموش شده (در صورتیکه بین نماز و انجام قضای آنها وضو باطل شده باشد)؛
- برای طواف واجب خانه خدا؛
- هنگامی که نذر یا عهد کرده یا قسم خورده که وضو بگیرد؛
- برای لمس کلمات نورانی قرآن یا آب کشیدن قرآنی که خدای نکرده نجس شده و بدون لمس کلمات پاک نمی‌شود. (اسامی مبارک پیامبران و امامان علیهم السلام و حضرت زهرا و نیز اسم خداوند به هر زبان و خطی که نوشته شده باشد هم نباید بی وضو لمس شود).
البته منظور آن اسمی است که به قصد اسم خدا یا پیامبر یا امام نوشته شده باشد؛ بنابراین اگر اسم یک انسان عادی محمد یا علی یا زهرا و … باشد لمس آن اشکال ندارد.

--------------------------------------------------------------------------------

نکاتی در مسئله وضوء

*نیت در وضو
وضو از عباداتی است که نیاز به قصد قربت الهی دارد؛ پس باید آن را برای انجام دستور خدا و نزدیکی معنوی به او انجام داد. بنابراین هر نیتی غیر از این باعث بطلان وضوست.
نکته: سوالی که شاید درباره نیّت وضو پیش آید این است که اگر انسان در روزهای گرم با آب سرد وضو بگیرد یا در روزهای سرد با آب گرم وضو بگیرد وضویش از جهت نیّت چه حکمی دارد؟ چون ممکن است خنک شدن یا گرم شدن بدن در نیت وضو دخیل شده و قصد قربت را دچار مشکل کند.
جواب این است که اگر در واقع برای خنک شدن یا گرم شدن سراغ آب رفته و شکل آب ریختن مثل وضوست، در اینجا وضو باطل است. اما اگر فقط و فقط به قصد وضو آب می‌ریزد ولی آب را به جهتی، سرد یا گرم انتخاب کرده است اشکالی ندارد

[نکاتی در مسئله وضوء

*شستن و مسح کردن
وضو مجموعه‌ای است از دو شستن (غَسل) و دو مَسح کردن.
شستن آن است که آب، روی عضو مورد نظر از جایی به جای دیگر (یعنی از قسمتهای بالای عضو به قسمتهای پایین‌تر) منتقل شود. چه دست یا صورت را زیر شیر یا درون تشت حرکت دهیم یا آب را توسط دست روی دست دیگر از بالا به پایین منتقل کنیم (چنانچه معمول است).
بنابراین اگر آب به قدری کم باشد که به یکی از دو طریق گفته شده روی عضو (صورت یا دست) حرکت نکند وضو صحیح نیست مانند جایی که عضو با گذاشتن دستمالی روی آن فقط کمی خیس شود که برای وضو کافی نیست.
نکته: چنانکه اشاره شد، شستن صورت و دستها در وضو باید از بالا به پایین باشد یعنی سمت حرکت آب روی عضو چنین باشد و اگر عمدا از پاین به بالا بشویند صحیح نیست اما غیر عمدی اشکال ندارد. مثلا اگر هنگام بردن دست به طرف بالا یعنی به طرف پیشانی یا آرنج مختصری با ساعد یا صورت برخورد کند باعث باطل شدن وضو نیست یا حرکت دادن انگشتر و النگو هم اشکال ندارد؛ چون حرکت آب از پایین به بالا در این دو صورت به نیّت وضو نبوده است.
اما جاری شدن آب در مسح سر یا پا لازم نیست حتی برخی از بزرگان جاری شدن آب روی پا و سر را (در وضو) صحیح نمی‌دانند. بنابراین اگر دست مرطوب را روی سر یا پا بکشیم، مسح صحیح است.

--------------------------------------------------------------------------------

RE: نکاتی در مسئله وضوء

*مانع در بدن
هنگام وضو نباید چیزی به مواضع وضو چسبیده باشد که آب به پوست نرسد. یا اگر هست باید وقت وضو گرفتن آب را به زیر آن برسانیم. مثلا وجود چسب یا رنگ ساختمانی یا گچ و گِل یا لاک ناخن در اعضای وضو باعث باطل شدن آن است. اما رنگی که جزو پوست شده و مانع نیست اشکال ندارد مانند رنگ باقی مانده از حنا و مثل آن. چرا که رنگ ساختمان یا چسبهای مایع و جامد جرمی دارند که مانع رسیدن آب به اعضاست.
دقت زیاد در بودن یا نبودن مانع، مطلوب نیست و همینکه بطور عادی نظری به اعضا بکنیم و چیزی نبینیم، کافی است.
بلند بودن ناخن، برای وضو اشکال ندارد ولی اگر ناخن بیش از حد بلند است باید زیر جاهای بلندتر از معمول چرک و مانع نباشد.
اگر بعد از وضو مانعی ببیند و نداند وقت وضو هم بوده یا نه، وضویش صحیح است اما اگر به دلیلی (مثل اینکه فاصله وضو و دیدن مانع بسیار کم باشد که احتمال چسبیدن آن بعد از وضو نباشد یا مانع مربوط به کاری قبل از وضو باشد) احتمال دهد که هنگام وضو بوده باید دوباره وضو بگیرد و اگر هم نمازی خوانده قضا کند.

--------------------------------------------------------------------------------[hr]
RE: نکاتی در مسئله وضوء

*کمک گرفتن در وضو
انسان باید اعمال وضو را خودش و بدون کمک دیگران انجام دهد. یعنی با دست خودش اعضا را شسته و مسح کند. اما اگر به هر علت، توانایی آن را ندارد، می‌تواند از دیگران به مقدار ضرورت کمک بگیرد. یعنی هر مقدار را که می‌تواند خودش انجام دهد و بقیه را کمک بگیرد.
پس اگر نمی‌تواند صورت را بشوید کمک کار او (نائب) صورت او را را می‌شوید و دستها را اگر می‌تواند خودش باید بشوید اما اگر هیچ نمی‌تواند، همه کارهای وضو را نائب او انجام می‌دهد. البته کمک کار باید از دست خود شخص آب بگیرد و سر و پای او را مسح کند.
نکته: باز کردن شیر آب و ریختن آب از ظرف در مشت شخصی دیگر کمک کردن به حساب نمی‌آید. بنابراین اگر دیگری شیر را باز کند یا آب بریزد اشکالی ندارد.

--------------------------------------------------------------------------------

نکاتی در مسئله وضوء

*فاصله بین اعمال وضو
اعمال وضو باید پشت سر هم انجام شود و فاصله زیاد ما بین آنها باعث باطل شدن وضوست.
ملاک این است که اگر در وقت شستن یا مسح قسمت بعدی، آب عضو قبلی خشک شده باشد وضو باطل است و باید از سر گرفته شود (دوباره وضو بگیرد)؛ اما اگر کمتر از این فاصله شود اشکالی ندارد. برای مثال اگر صورت را شستیم و بعد از آن کمی فاصله شد ولی صورت هنوز خشک نشده وضو به هم نخورده و می‌توانیم دست راست را بشوییم ولی اگر صورت کاملا خشک شده باید از نو آغاز کرد.
نکته: برخی تصور می‌کنند که راه رفتن بین وضو بیش از هفت یا ده یا پانزده قدم و …. اشکال دارد. این تصور اشتباه است و راه رفتن بین وضو اشکالی ندارد؛ فقط اگر زمان راه رفتن زیاد باشد که عضو قبلی خشک شود (چنانچه گفته شد) وضو باطل

نکاتی در مسئله وضوء

*مقدار شستن در وضو
در شستن صورت و دستها، بار اول واجب، بار دوم مستحب و بار سوم و بیشترحرام است.
منظور از یک بار شستن چیست؟ منظور آن است که آب یک بار تمام عضو مورد نظر را فرا گیرد یعنی به همه آن عضو برسد چه یک مشت آب را به تمام عضو برسانیم، چه با چندین مشت آب، عضو را به طور کامل بشوییم.
بنابراین ملاک دفعات ِشستن، تعداد مشتهای آب مصرفی نیست بلکه تعداد دفعات شسته شدن کامل یک عضو است.
شستن بیش از دو بار در صورت و دست راست فقط حرام است اما در دست چپ علاوه از حرام بودن باعث باطل شدن وضو هم هست چون بار سوم آب اضافی بوده که مسح کردن با آن صحیح نیست.
نکته: اگر هنگام شستن صورت یا دستها ،آبی غیر از آب وضو بدون اختیار ما روی همان عضو ریخته شود باید نیّت کرد که قطرات آب ریخته شده از شستن دوم آن عضو حساب شود یعنی نیّت کند که آبی که بی‌اختیار ریخته شده هم آب وضو باشد. علت این است که چنانکه گفته شد، نباید مسح سر و پاها با آب خارج از اعضا باشد. برای مثال شخصی یک مشت آب به صورت خود زده و مشغول شستن صورت است که شخص دیگری چند قطره آب به صورت او می‌پاشد یا موقع شستن دست، آب شیر یا هر آب دیگری روی دست او پاشیده می‌شود. در تمامی این موارد باید نیّت کند که آبی که بعدا ریخته شده آب دوم باشد.
توجه کنید که اگر این اتفاق هنگام شستن دوم عضو اتفاق بیافتد نمی‌تواند نیّت کند که این آب برای شستن سوم باشد چون شستن سوم حرام و آب شستن سوم هم آب خارج حساب می‌شود، راه حل این است که اگر می‌تواند از رسیدن آب خارجی به دستها جلوگیری کند و با آب دوم وضو، مسح سر و پاها را انجام دهد ولی اگر آب سوم به دستها (یعنی مقداری از دست که با آن مسح می‌کنند) برسد باید وضو را از سر بگیرد[hr]
نکاتی در مسئله وضوء

*طهارت بدن قبل از وضو
اگر قبل از وضو جایی از اعضای وضو (یعنی صورت و دستها و جلوی سر یا روی پاها) نجس باشد باید قبل از وضو آنجا را پاک کرد واگر نجاست آن را فراموش کند و آب قلیلی که برای وضو با مشت خود می‌ریزد به آن نجاست برسد، علاوه از اینکه وضوی او باطل می‌شود باعث سرایت نجاست به جای دیگر هم می‌شود.
در وضو نجس بودن سایر اعضای بدن (غیر از اعضای وضو) اشکالی ندارد؛ هرچند خوب است محل بول و غائط هم پاک باشد

نکاتی در مسئله وضوء

*خونریزی از بدن هنگام وضو
اگر جایی از اعضای شستن وضو یعنی صورت یا دستها چنان خون ریزی کرده که بند نمی‌آید باید به ترتیب زیر عمل کرد:
الف) اگر آب برای آن ضرر ندارد و آب کر یا جاری (لوله کشی) در اختیار هست. آن قسمت زخمی شده را زیر شیر یا داخل تشتی که آب لوله کشی به آن متصل است مقداری فشار دهد و از قسمت بالای عضو شروع به وضو دادن بکند تا به زخم برسد؛ بعد به نیّت وضو دست را بردارد ومقداری به پایین بکشد و بلافاصله دستمالی روی زخم بگذارد تا نجاست به جاهای دیگر سرایت نکند و سپس دیگر جاهای آن عضو را وضو بدهد. (وضوی این چنینی را وضوی ارتماسی گویند)
ب) اگر آب برای زخم ضرر داشته باشد یا اینکه آب کر وجاری (لوله کشی) در اختیار ندارد اگر می‌تواند روی زخم را با چیزی مانند پارچه بگیرد باید آن را بپوشاند و روی پارچه یا زخم، دست بکشد و نمی‌تواند آب را بدون دست کشیدن جاری کند بلکه حتما باید دست بکشد و این را وضوی جبیره‌ای گویند.
ج)اگر وضوی جبیره‌ای هم به هر علت امکان ندارد باید تیمم کند.

--------------------------------------------------------------------------------[hr]
نکاتی در مسئله وضوء

**نکاتی درباره اعمال وضو
*شستن صورت
- مقدار واجب شستن صورت در طول؛ از جایی است که موی سر می‌روید تا آخر چانه و در عرض؛ کمی بیش از فاصله بین انگشت شصت و انگشت وسط است.
- اگر موی جلوی سر کسی ریخته باشد یا در پیشانی او هم مو روییده باشد باید از محلی که مردم عادی وضو می‌گیرند بشوید. یعنی شخصی که مو ندارد نباید از عقب تر شروع کند بلکه از همان جایی می‌شوید که قبلا ابتدای موهایش بوده و کسی که در پیشانی مو دارد باید کمی عقب تر از آنها را هم بشوید.
- کسی که ریش دارد اگر پوست او در برخی نواحی یا در همه نواحی از لای موهای ریش دیده شود باید در جاهایی که دیده می‌شود آب را به پوست صورت هم برساند ولی در جاهایی که پوست از لای مو دیده نمی‌شود، لازم نیست آب را به پوست برساند بلکه شستن (دست کشیدن) روی ریش کفایت می‌کند.
- شستن داخل بینی، دهان و چشم لازم نیست مگر مقدار بسیار کمی تا یقین کند همه صورت را شسته است و مراد از داخل این اعضا آن قسمتی است که موقع بستن عادی دهان یا چشم دیده نمی‌شود یا آن قسمت از بینی است که به طور عادی قابل مشاهده نیست و در هر صورت نباید در این امور وسواس به خرج دهد و اگر همانگونه که همه مردم متدین و آگاه به مسائل شرعی صورت را در وضو می‌شویند، بشوییم کافی