موضوع: دو نشانه مومن حقیقی در کلام امام صادق(ع)

شرح حدیثی از امام جعفر صادق(ع) توسط آیت الله مجتبی تهرانی

در باب اینکه حقیقت ایمان چیست، روایات زیادی هست. امّا این روایت مؤمن حقیقی را مطرح مینماید که دو نشانه دارد. اگر این دو نشانه در او نباشد، بداند مؤمن نیست.

حضرت امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند:
مؤمن نیستید، مگر اینکه خوف و رجاء داشته باشید و شما خوف و رجاء ندارید، مگر اینکه به آنچه به خاطر آن می­ترسید یا به آن امیدوار هستید، عمل کنید.(1)

شرح حدیث:

در باب اینکه حقیقت ایمان چیست، روایات زیادی هست. امّا این روایت مؤمن حقیقی را مطرح مینماید که دو نشانه دارد. اگر این دو نشانه در او نباشد، بداند مؤمن نیست. اوّل خوف به معنای بیم و دوّم رجا به معنای امید. اگر فقط بیم باشد و امید نباشد و یا فقط امید باشد ولی بیم نباشد، انسان بداند که حقیقت ایمان در او نیست.
خوف و رجاء دو صفت درونی و جوانحی میباشد، یعنی انسان در قلب خود خوف و رجاء داشته باشد. حالا این سؤال مطرح میشود: بیم از چه کسی و امید به چه چیزی؟ خوف، بیم و ترس از کیفر و امید به پاداش و ثواب الهی. این دو امر درونی باید در اعمال بیرونی انسان آشکار شود؛ به این معنا انسانی که از کیفر و عذاب الهی یعنی جهنم میترسد آنچه را خداوند حرام کرده است انجام نمیدهد که ترک واجبات و انجام گناه و معصیت و محرّمات است. از طرف دیگر، امید به پاداش، ثواب و بهشت خداوند دارد؛ به این معنا که اوامر الهی و واجبات را انجام میدهد.

البته انسان مؤمن بعد از ترک حرام و انجام واجبات به مرتبه و درجه بالاتر، یعنی ترک مکروهات و حتّی شبهات و انجام مستحبّات میرسد. انسان اگر به اعمال خود نگاه کند، بدون هیچ پیچیدگی و به راحتی میتواند بفهمد که حقیقتاً مؤمن است یا اینکه اسم مؤمن روی خود گذاشته است.


پی نوشت:
1. بحار الانوار، جلد 75، صفحه 253

خبرانلاین