موضوع: حدود حجاب اسلامی برای بانوان از نظر قرآن کریم تا چه حد است؟

برخی از سوره ها و آیات مربوط به حجاب عبارتند از: ۱٫ سوره نور، آیات ۳۰، ۳۱، ۳۳ و ۶۰; ۲٫ سوره احزاب،، آیات ۳۵، ۵۳، ۵۵، و ۵۹٫ از نظر شرع اسلام زن باید بدن و موی خود را از مرد نامحرم بپوشاند; ولی پوشاندن صورت و دست ها از مچ به پایین واجب نیست.[۱] حکم پوشش در مکان هایی که درمعرض دید نامحرم است باید اجرا شود; فرقی نمی کند که نامحرم در منزل یا غیر منزل باشد; حتّی در مورد افراد نامحرمی که همیشه با انسان ارتباط دارند، این حکم و امثال آن جاری است.
در مورد حجاب واجب، کافی است که زن به هر وسیله ای که می تواند خود را بپوشاند و لباس خاصّی شرط نیست; ولی پوشیدن لباس های تنگ و چسبان و همچنین لباس های زینتی اشکال دارد.[۲]
خداوند متعال در سوره نور آیه ۳۱ خطاب به زنان مؤمن می فرماید که وظیفه دارند زینت هایی را که معمولا پنهان است، در نزد نامحرمان بپوشانند.

پی نوشت ها:

[۱]. توضیح المسائل مراجع، ج ۲، ص ۴۱۷، مسئله ۲۴۳۵، دفتر انتشارات اسلامی.[۲]. همان، ص ۴۲1

خداوند متعال در سوره نور آیه ۳۱ خطاب به زنان مؤمن می فرماید که وظیفه دارند زینت هایی را که معمولا پنهان است، در نزد نامحرمان بپوشانند.

(وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَـتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَـرِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لاَ یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاَّ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَی جُیُوبِهِنَّ وَ لاَ یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ءَابَآئِهِنَّ …; (نور، ۳۱)

و به زنان با ایمان بگو: چشم های خود را ]از نگاه هوس آلود[ فرو گیرند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آن مقدار که ظاهر است، آشکار ننمایند و ]اطراف [روسری های خود را بر سینه خود افکنند ]تا گردن و سینه با آن پوشانده شود[ و زینت خود را آشکار نسازند، مگر برای شوهرانشان یا پدرانشان و ...). اگر چه مهم، رعایت حجاب است و پوشیدن چادر، الزامی ندارد، ولی چادر، بهترین نوع حجاب و نشانه ملی زنان جامعه ایرانی است. مانتو و مانند آن، اگر چه با شرایطی مناسب است، اما چون سبب نمایان شدن اندام و برجستگی های بدن زن می شود، ممکن است منشأ تحریک و فساد باشد. عقل انسان بین خوب و خوب تر، قطعاً خوب تر را انتخاب می کند; بنابراین، چادر عاقلانه تر و بهتر است.[۳]

پی نوشت ها:
[۳]. تفسیر نمونه، آیة الله مکارم شیرازی، ج ۱۴، ص ۴۳۴ـ۴۴۸، دارالکتب الاسلامیة / آن چه باید یک زن بداند، اسدالله محمدی نیا، ص ۱۶۳ـ۱۶۴، دفتر تبلیغات اسلامی.

آیا حجاب برتر یعنی چادر ؟

آیا در قرآن آیه ای وجود دارد که بر چادر به عنوان حجاب برتر دلالت کند؟
در پاسخ باید گفت: در آیه ۳۱ از سوره نور، خداوند به زنان مسلمان دستور می دهد که پوششهای خود را بر روی گریبان هایشان بیاندازند.[۱] خمر که در این آیه آمده است به معنای (لباسی است که زن با آن، سر و سینه خودش را بپوشاند)[۲]. که ظاهرا چیزی شبیه مقنعه یا بزرگتر از آن است.
در آیه ۳۳ سور احزاب خداوند نیز می فرماید:
( اى پیامبر، به زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که چادر خود را بر خود فرو پوشند. این مناسبتر است، تا شناخته شوند و مورد آزار واقع نگردند. و خدا آمرزنده و مهربان است.)[۳]
براى جلباب که در این آیه آمده است، دو معنا ذکر شده است:

۱-پوششى که سر و گردن و بالاتنه را مىپوشاند (مقنعه).


۲- چیزى که تمام بدن را بپوشاند (چادر).[۴]

پی نوشت ها:

[۱] وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُیُوبِهِن.
[۲] مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص ۱۲۷٫
[۳] یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ.
[۴] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱، ص ۲۷۲٫

اگر کسى بتواند به شکل صحیح از چادر استفاده کند، مسلماً چادر حجاب برتر است زیرا حکمتهاى حجاب در چادر بیشتر یافت مىشود، گرچه پوشیدن چادر واجب نیست. حجاب منحصر در چادر و حتى مانتو نیست، بلکه هر لباسى که غیر از وجه و کفین (دستها تا مچ) را بپوشاند و موجب تحریک و جلب توجه نامحرم نگردد کافى است ولى باید توجه داشت که همان طور که بقیه واجبات داراى مراتب مختلفى مىباشند حجاب نیز داراى مراتب خوب، متوسط و خوبتر است و چادر حجاب برتر بانوان محسوب مىگردد.

آیا لزوم پوشش بانوان درقرآن مطرح شده؟

بله,اتفاقابحث لزوم پوشش بانوان ازمواردی است که باصراحت وروشنی درقرآن آمده است.

دردوموردمساله پوشش درقرآن مطرح شده : یکی درسوره ی نور,آیات ۳۰و۳۱ودیگری درسوره ی احزاب آیه ی ۵۹٫

البته براهمیت عفت وپاکدامنی وحفظ حرمت اجتماع ,به طرق مختلف ومکرردرقرآن تاکیداست اماکیفیت پوشش بانوان دردومورد به روشنی بیان شده است.من مضمون آیات ۳۰و۳۱سوره نوررابه طورخلاصه برایت می نویسم ولی خودت می توانی به تفاسیرمراجعه کن وبیشتر درمورداین آیات مطالعه کنی دراین آیات این نکته هامطرح شده:

الف- تذکربه مردان درباب پرهیزازیگاه حرام ورعایت پاکدامنی

ب- تذکربه زنان درباب پرهیزازنگاه حرام ورعایت پاکدامنی

ج-نهی زنان ازآشکارنمودن زینتها

د-پوشاندن گردن وسینه باروسری یامقنعه

ه-ذکرموارداستثناازحکم پوشش

و-پرهیزازخودنمایی وجلب توجه نامحرمان

ازاین نکات آنچه بیشترمربوط به بحث ماست نکات سوم وچهارم است برای همین به بررسی بیشتراین دونکته می پردازیم .

نهی زنان ازآشکارنمودن زینت
دربخشی ازآیه می خوانیم :ولایبدین زینتهن الاماظهرمنها یعنی نبایدزنان زینتهای خودراآشکارنمایند جزآن مقدارکه طبیعتاظاهراست واژه زینت درلغت به معنی چیزی است که موجب آراستگی است.درکهنترین متون لغوی می خوانیم که الزین نقیض الشین…الزین جامع لکل ما یتزین به زیبایی نقیض زشتی است…وزینت آنچه رابه واسطه آن آراستگی برآیددربرآید.

پس درحقیقت زینت عبارت است ازنیکویی درهرچیزی ,خواه عرضی باشدیاذاتی .

بنابراین زینت در زن هر چیزی است که در شمار زیبایی ها و آراستگی ها و نیکویی ها آید.بنابراین می توانیم زینت ها را چنین تقسیم بندی کنیم:

۱-

زینت طبیعی: مانند موی سر

۲-مصنوعی: رنگ, مانند آنچه با لوازم آرایشی بر روی صورت انجام می شود.

لباس, مانند برخی روسری ها که رنگ و نقش جالب توجه و تحریک کننده دارد.

زیور, مانند النگو و گردنبند

اکنون که مفهوم زینت روشن شد باز هم آیه شریفه را مرور می کنیم . آنان نباید زینت خود را آشکار سازند
با توجه به مصادیق زینت و مثالهایی که زدم بروشنی از آیه شریفه استفاده می شود که خداوند اجازه نداده است زینت زن یعنی موی سر او آرایش صورت لباس مهیج و زیورآلات او برای نامحرمان آشکار باشد اما در ادامه ی آیه می فرماید :اِلّا ما ظَهَرَ مِنها جز آن مقدار که طبیعتا ظاهر است.
که این استثناء با توجه به نکاتی که در روایات ما و نیز تفاسیر بعضی از عالمان دینی آمده است شامل گردی صورت (مقداری که در وضو شسته می شود) و دست ها از مچ تا سر انگشتان می شود. این از زینت های طبیعی اما از زینت های مصنوعی هم چیزهایی نظیر حلقه ازدواج که هدف از داشتن آن اعلام تاهل و ازدواج است و به قصد جلب توجه نامحرمان نیست از قاعده ی پوشیدگی مستثنی شده پس غیر از این قسمت ها بقیه بدن و زینت ها را باید از نامحرمان پوشاند .

اما نکته بعدی یعنی:

پوشاندن گردن و سینه به وسیله روسری یا مقنعه

در ادامه آیه می خوانیم :وَلیَضرِبنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیُوبِهِنَّ

واژه ی خمر جمع خمار در اصل به معنی پوشش است ولی معمولا به چیزی گفته می شود که زنان با آن سر خود را می پوشانند روسری یا مقنعه .

جیوب جمع جیب است به معنی یقه ی پیراهن است که از آن به گریبان تعبیر می شود و گاه به قسمت بالای سینه به تناسب مجاورت با آن نیز اطلاق می شود.

زنان قبل از نزول آیه دامنه روسری خود را به شانه ها یا پشت سر می افکندند به طوری که گردن و کمی از سینه آنها نمایان می شد و خداوند با فرستادن این آیه دستور داد:

زنان روسری خود را تا گردن و هم آن قسمت از سینه که بیرون است پوشیده باشد.

چرا به مردان نمی گویند نگاه نکنید تا زنان مجبور نباشند خود را بپوشانند؟

در سوره مبارکه نور آنجا که خداوند می خواهد به زنان توصیه کند پوشش لازم را در مقبل نامحرم داشته باشید ابتدا در مود نگاه مردان توصیه نموده و به پیامبر اکرم می فرماید:قُل لِلمُؤمِنینَ یَغُضُّوا مِن أبصارِهِمای پیامبر به مردان مومن بگو نگاه خود را کوتاه نموده و به حرام چشم ندوزند.

اما بدیهی است نمی شود تنها به این تذکر اکتفا نموده بلکه باید زمینه های نگاه حرام هم برچیده شود. همانگونه که برای حفظ امنیت اموال یک جامعه نمی توان تنها به مردم توصیه نمود که چشم به اموال دیگران نداشته باشید و در ملک دیگران تصرف نکنید بلکه بر این توصیه اشیاء ارزشمند را از دسترس دور نگه داشت و از آنها مراقبت نمود این است که در فرمانهای الهی که تنها ضامن حفظ سلامت و امنیت شخص و جامعه است هر دو جهت رعایت شده و دستور لازم هم به مردان و هم به زنان داده شده است.