موضوع: حیله های شیطان

بسم ا لله ا لرحمن ا لرحيم

برای رسیدن به سرمنزل مقصود - که آن جز کسب رضایت حضرت حق نيست – به ناچار باید از دام های
گسترده ی شیطان رها یی یافت.
سالم ماندن و سالم رسیدن با وجود تهدیدهای مختلف و متعددی که از سوی بدخواهان و دام گستران وجود
دارد کاری بس دشوار است. بی تردید، گذراندنِ کالای گرانبها، از بیابانی که در معرض هجوم غارتگران
است، بدون همراه و محافظ امکانپ ذیر نیست. چه کالا یی بالاتر از ایمان و چه ارزشی مهمت ر از تقوا و چه
دشمنی حیله گرت ر و با تجربهت ر از شیطان.
از این رو، لطف مهربانِ بندهن واز لبریز شد و نیکانآ سمانی و عرشپ یمایان رحمانی یعنی محمد و آل محمد را
برای حمایت و ارائه هدایت به فرش فرو فرستاد و به ما نيز امر فرمود؛ پیوسته با آنان باشید.


وَاصْبرِْ نفَْسَكَ مَعَ الذَِّينَ يدَْعُونَ رَبهَُّم باِلغَْدَاةِ وَالعَْشِيِّ يرُِيدُونَ وَجْهَهُ وَلَا تعَْدُ عَيْناَكَ عَنْهُمْ ترُِيدُ


زِينَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًاأ


با كسانى باش كه پروردگار خود را صبح و عصر م ىخوانند، و تنها رضاى او را م ىطلبند! و هرگز بخاطر
زيورهاى دنيا، چشمان خود را از آنها برمگير! و از كسانى كه قلبشان را از ياد خود غافل ساختيم اطاعت
مك ن! همانها كه از هواى نفس پيروى كردند، و كارهايشان افراطى است .
پیمودن این راه پر مخاطره بدون یاری معصومين حتی تصور ندارد چه برسد به تصدیق.

اما شیطان برخی را
فریفته ی فلسفه و برخی را دلداده ی کشف کرد و گمان کردن که با این ابزار، قله حقایق را صعود و پشت
بام گردون را فتح خواهند کرد و چنین شد که برخی به دره های وحشتناک حلول و برخی از پرتگاه های
وحدت سر در آوردند. و چنان فریفته بافته های وهم و اصطلاحات شدند که آن را علم دانسته و دم از فضل
و کمال زدند و در نهایت معارف عمیق قرآن و اهلب یت را ساده و قشری پنداشتند. غافل از آن كه – چنانچه
مرحوم فیض در رسالها لانصاف بیان داشتها ند – کوه بلند معرفت بسی بلندتر از آن است که هر پرندها ی
بتواند به سوی قله های آن بال و پربگشاید و سراپرده ی بصیرت مستورتر از آن است که هر رهگذری بتواند
در حول وحوش آن به گردش در اید.

ان نمود که هر علم و معرفتی در باره خدا که از ناحیه قرآن و سنت پیامبر چه زیبا و روشن، امیر مومنان« علیه السلام»
و اهل بیت طهارت «علیهم السلام اجمعین» نباشد از سوی شیطان است:
هر صفتی از صفات پروردگار که قرآن نشانت داده است تبعیت کن و از نور هدایت قرآن روشنا یی به دست
آور و آنچه را که شیطان تو را به دانستن آن وا می دارد از مطالبی که نه در قرآن دانستن آن بر تو واجب
شده است و نه در سنت پیامبر و ائمه ی هدی «علیهم السلام» از آن اثری هست، علم آن را به خداوند سبحان واگذار.أ
و نیز فرمود: به همانچه قرآن کریم بیان کرده است اکتفا کن و در باره آنچه که در خور فهم تو نیست و
مأمور به دانستن آن نیستی، به اندیشه مپرداز.
شیطان با ترویج عقلب اوری و تشویق به ورود به مسائلی که خدا به آن فرمان نداده است زمینها ی برای
تغ ییر محتوای دین فراهم ساخت. چه بسیار افرادی که به راهنما یی شیطان، فریفته یافته های خود شده و بر
اساس پیش ساخته های ذهنی خود قرآن و روایات را توجیه کردند و با این وسوسه که فهم قرآن و روایات
نیازمند براهین عقلی است این کار را مشروع و لازم انگاشتند. غافل از این که معارف وحیانی عاجز از بیان
مطالب خویش نیست و تفسیر مدارک وحیانی با افکار بشری ثمرها ی جز انحراف ندارد.
مرحوم میرزاا بوالقاسم قمی ب در رساله رکنیه که در پاسخ به پرسش های مولی علی مازندرانی نوشته است از
این کمند شیطانی آگاهی داده است:

تخلیه و مبرا کردن نفس در اینجا بسیار صعب است چرا که هیچ لذتی در دنیا فوق لذت ادراک نیست و
هیچ مایه ی دنیا یی فریبنندهت ر از علم نیست، علم از همه چیز زودتر آدمی را هلاک می کند و ادراک هر چه
دقیق تر و لطیف تر باشد فریبنده تر است. بسیار مرد بزرگی می خواهد که بعد از مجاهده ی بسیار، مطلبی را
بفهمد و منظم کند و به مجرد این که کلامی از معصوم به او برسد از فکر خود دست بردارد و به حقیقت
کلام معصوم عمل کند. بلکه چون امر او مردد بینا لمحذورین می شود سعی ما لا کلام مبذول دارد که
میانه ی آنها جمع کند چون کلام خود را دل نمی گذارد که دست بردارد کلام معصوم را تأویل می کند. فهم
و ذهن و شعور وقّاد مایه ی امتحانی است به جهت انسان که در هر زمانی دینی می توان به اثبات آورد و
با ادله ی تمام و سخت شبیه است.... پس هر چند افلاطون را به شاگردی قبول نداشته باشی و ابوعلی را
خوشه چین خرمن خود ندانی همین که یک حدیث از معصوم به تو رسید و دانی که از معصوم است همان
جا بایست و بسیار اجتهاد و سعی کن تا تخلیه ی کامل کنی و از خدا بخواه که راهنما یی به حقیقت بکند. »ت
جریان تب یین معارف الهی با افکار بشری که از حیله های کارآمد شیطانی است باعث و موجب تفرقه
مسلمانان و پدید آمدن فرقه ها و احزاب شده است.

پی نوشت:


أ - نهج ا لبلاغه ی فيضا لاسلام، خطبه ی 90 )خطبةا لاشباح(.
ب - صاحب کتاب قوانينا لاصول متوفی 1231 هجری قمری.
ت - رساله رکنيهب ه ضميمه کتاب قمن امه به کوشش سيد حسين مدرسی طباطبايی چاپ کتابخانه آيت الله مرعشی، قم، صفحات 366
تا 367 .

دانشمندان بزرگی چون علامه مجلسی برای حفظ دین از تحریف، همواره مردم را نسبت به تأویل های
نابجای فلاسفه و صوفیه هشدار داده اند و همواره تا یکد داشتند که باید با تخلیه ذهن از همه اوهام و
افکار بشری، سراغ آیات و روایات رفت. مرحوم علامه در کتاب ارزشمند خود « الفرائد الطريفه فی شرح
الصحيفه » پارها ی از این تحریفات را نام بردها ند و مرحوم فیض در «رسالها لانصاف » نیز پس از تحقیق در
فرقه های مختلف به نمونها ی از این تحریفات اشاره نموده است، مانند این که طایفها ی از پیش خود، خدا
را واجب و قومی علت و گروهی وجود گفتند و خدا را به این اصطلاحات بدون هیچ مستند وحیانی تأویل
کردها ند. مضاف بر این که اگر باب تأویل بدون مستند، باز شود هر چیزی را میت وان تأویل کرد.
سرگرم کردن مردم با حرف های حکیمانه و تحقیقات عارفانه، باعث پر شدن وقت و غفلت از معارف وحیانی
و دوری از عمل به دستورات ربانی است. امام سجاد« علیه السلام» به حسن بصری أ که با سخنان صوفیانه خود مردم
را مشغول کرده بود فرمودند؛ چرا مردم را از طواف باز می داری.
ورود به مباحث در حوزه ذات باری حرام است و این امر نه تنها باعث تقویت دین و دفع شبهات معاندین
نمی شود بلکه خود بستر تغ ییر دین است و استحکام عقاید مردم که مقدمه عمل است با همان اعتقاد
اجمالی به معارف ربانی حاصل می شود و تبلیغ دین نیز با رفتار صحیح و مذهبی حاصل می گردد. اگر
صد ها برهان عقلی و نظری اقامه شود ولی مسلمانان از رفتار نیک و ادب و تقوا بدور باشند نافع نخواهد بود.
کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم – مردم را با غیر زبانتان به دین دعوت کنید. 1
آیا وقت آن نرسیده است که به این آیه عمل کنیم؟

وَإِذَا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آيَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى يَخُوضُواْ فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ وَإِمَّا
يُنسِيَنَّكَ الشَّيْطَانُ فَلاَ تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ 2
هرگاه كسانى را ديدى كه آيات ما را استهزا م ىكنند، از آنها روى بگردان تا به سخن ديگرى بپردازند! و
اگر شيطان از ياد تو ببرد، هرگز پس از به يادآمدن با اين جمعيّت ستمگر منشي ن!
آیا وقت آن نرسیده است به کلام امام باقر« علیه السلام» عمل کنیم که فرمودند:


تَکَلَّمُوا فی خَلْقِ الله وَ لا تَتَکَلَّمُوا فِی اللهِ فَانَّ الْکَلامَ فِی اللهِ لا يَزْدَادُ صاحِبَهُ اِلّا تَحَيُّرا 3
درباره مخلوق سخن بگو یید ولی در باره خدا سخن مگو یید چه آن که سخن در خدا گفتن نتیجه ای جز
افزودن بر حیرت انسان ندارد.

پی نوشت:
أ - او از زهاد ثمانيه خوانده می شد ولی حضرت امير«علیه السلام» از ماهيت او پرده برداشته و او را سامری اين امت ناميدند.
پی نوشتها:
-1 کافی، ج 2 ، ص 77 ، باب الورع .
-2 انعام آيه ي 68 .
-3 کافی، ج 1 ، ص 92 – باب النهي عن الكلام في الكيفيه.

وَإِذَا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آيَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى يَخُوضُواْ فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ وَإِمَّا
يُنسِيَنَّكَ الشَّيْطَانُ فَلاَ تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ 2
هرگاه كسانى را ديدى كه آيات ما را استهزا م ىكنند، از آنها روى بگردان تا به سخن ديگرى بپردازند! و
اگر شيطان از ياد تو ببرد، هرگز پس از به يادآمدن با اين جمعيّت ستمگر منشي ن!
آیا وقت آن نرسیده است به کلام امام باقر« علیه السلام» عمل کنیم که فرمودند:


تَکَلَّمُوا فی خَلْقِ الله وَ لا تَتَکَلَّمُوا فِی اللهِ فَانَّ الْکَلامَ فِی اللهِ لا يَزْدَادُ صاحِبَهُ اِلّا تَحَيُّرا 3
درباره مخلوق سخن بگو یید ولی در باره خدا سخن مگو یید چه آن که سخن در خدا گفتن نتیجه ای جز
افزودن بر حیرت انسان ندارد.

پی نوشت:
أ - او از زهاد ثمانيه خوانده می شد ولی حضرت امير«علیه السلام» از ماهيت او پرده برداشته و او را سامری اين امت ناميدند.
پی نوشتها:
-1 کافی، ج 2 ، ص 77 ، باب الورع .
-2 انعام آيه ي 68 .
-3 کافی، ج 1 ، ص 92 – باب النهي عن الكلام في الكيفيه.