متن كتاب‏

آياتى از قرآن كه دستور به بحث و مجادله به شيوه‏اى نيكو داده و از آنان طرفدارى نموده‏

خداوند تبارك و تعالى در قرآن خطاب به پيامبر خود فرموده: «و با آنان به شيوه‏اى كه نيكوتر است مجادله و گفتگو كن- نحل: 125». و نيز فرموده: «و با اهل كتاب جز به شيوه‏اى كه نيكوتر است مجادله مكنيد- عنكبوت: 46».

و نيز فرموده: «آيا ننگريستى به آن كس كه با ابراهيم در باره هستى پروردگارش گفت‏وگو و ستيزه مى‏كرد- بقره: 258».

و همچنين در داستان ابراهيم- وقتى بر پرستندگان ستاره زهره و ماه و خورشيد احتجاج به زوال و انتقال و طلوع و افول آنها نمود كه اينها نشان از حدوثشان دارد و اينكه آنها را موجب و آفريننده‏اى است- فرموده: «و بدينسان ابراهيم را ملكوت آسمانها و زمين مى‏نموديم [تا گمراهى قوم خود و يگانگى پروردگار را دريابد] و تا از اهل يقين باشد- انعام: 75»، تا آنجا كه فرموده: «و اينها حجّت ما بود كه به ابراهيم در برابر قومش داديم- انعام: 83». و آيات ديگرى كه در آن امر به گفت و گو و احتجاج فرموده، كه بخواست خداوند متعال شرح هر كدام از آنها در جاى خود خواهد آمد.

احاديثى در فضيلت علماى شيعه‏

1- از پيامبر گرامى اسلام صلّى اللَّه عليه و آله روايت شده كه فرمود: ما در تبليغ دين خدا به زبان هفتاد پيامبر مجادله‏كننده‏ايم.

و امّا خبرهايى كه در فضل دانشمندان آمده از شمار خارج است، ولى ما متذكّر قسمتى از آنها مى‏شويم.

2- و از اين موارد روايتى است كه شيخ بزرگوار صدوق رحمه اللَّه به اسناد مذكور در متن از امام حسن عسكرى عليه السّلام از پدران گرامش از رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله آورده كه فرموده:

«ناگوارتر از يتيمى فرد بى‏مادر و پدر، يتيمى آن كسى است كه از امامش دور افتاده، و توان وصول به او را ندارد، و پاسخ مسائل مورد نيازش را نمى‏داند، پس بدانيد كه شيعه ما داناى به علوم ماست، و افرادى كه- به دليل عدم ديدار- از علم ما بى‏خبر مانده‏اند همچون يتيمى در كنف حمايت ايشانند. بدانيد جايگاه كسى كه هدايت و ارشاد نموده و دستورات و شرائع ما را تعليم مى‏كند همراه ما در گروه انبياء در اعلى علّيين خواهد بود.

3- به سند مذكور در متن از أمير المؤمنين عليه السّلام نقل است كه فرموده: هر كه پيرو و شيعه ما بوده و عالم به دستورات ما باشد، و پيروان ضعيف و ناتوان ما را از تاريكى جهل و نادانى به نور علم و دانشى كه به او عطا نموده‏ايم خارج سازد، روز قيامت تاجى از نور بر سر دارد و تمامى اهل آن ساحت را روشن سازد، و نيز جامه‏اى دارد كه تمام دنيا با ذرّه‏اى از رشته و نخ آن برابرى نمى‏كند. سپس نداكننده‏اى فرياد برآورد: اى بندگان خدا اين فرد دانشمند، يكى از شاگردان علماى آل محمّد است!!.

و بدانيد افرادى كه در اين سرا با توسّل به نور دانش او از حيرت جهل و نادانى برون رفته‏اند در آن سرا نيز به كمك نور او از تمام عرصه‏ها به بهشت‏هاى دور رهنمون شوند. پس به هر كه در دنيا خيرى آموخته، و قفل جهل و نادانى از قلبش گشوده، يا شبهه‏اى را برايش روشن و آشكار ساخته، همه و همه را از آن عرصه‏ها خارج مى‏سازد.

4- به سند مذكور در متن از امام حسن عليه السّلام نقل است كه فرموده: فضيلت كسى كه يتيمى از آل محمّد را- كه از واليانش دور افتاده و گرفتار حيرت جهل شده- كفالت و سرپرستى كرده و از تاريكى جهل بيرون سازد و مشتبهات او را برطرف نمايد، همچون فضيلت خورشيد بر «سها»- كم‏سوترين ستاره- است.

5- به سند مذكور در متن از امام حسين عليه السّلام نقل است كه فرموده: هر كس كفالت يتيمى از ما- كه رنج غيبت، ارتباطش را از ما بريده- را بر عهده گيرد و با علوم ما او را همراهى و كمك كند تا ارشاد و هدايت شود، خداوند عزّ و جلّ به او فرمايد: «اى بنده كريم من! كه به برادرت يارى نمودى، من به كرم از تو سزاوارترم، اى فرشتگانم براى او در بهشتها به تعداد هر حرفى كه تعليم داده هزار هزار قصر قرار دهيد. و در خور آن قصرها نيز از ساير نعمتها بدان بيافزايد.

6- به سند مذكور در متن از امام باقر عليه السّلام نقل است كه فرموده: عالم همچون شمع- بدستى است كه به مردم روشنى مى‏بخشد. و مشمول دعاى خيرشان گردد. فرد عالم داراى شمع علم و حكمتى است كه تاريكى جهل و حيرت را نابود مى‏سازد، پس هر كه بكمك آن روشنى، از جهل رهيده و از اسارت آن خلاصى يابد، به حساب فرد عالم از آزادشدگان آتش است، و خداوند به تلافى آن به تعداد هر تار موى كسى كه آزاد نموده، بيشتر و بهتر از صدقه صد هزار قنطار كسى كه در غير راه خدا خرج نموده به او دهد، بلكه اين صدقه براى صاحبش موجب وبال و گرفتارى است، ولى خداوند به او چيزى عطا فرمايد كه از پاداش صد هزار ركعت نماز در مقابل كعبه برتر و بهتر باشد.

7- به سند مذكور در متن از امام صادق عليه السّلام نقل است كه فرموده: علماى شيعه ما همچون مرزداران، مانع يورش شياطين به شيعيان ناتوان شده، و جلوى غلبه ناصبان شيطان صفت را مى‏گيرند. پس بدانيد هر كه اين گونه در مقام دفاع از شيعيان ما برآيد فضيلتش از جهادكننده با روم و ترك و خزر، هزاران بار بيشتر است، زيرا آن از كيش پيروان ما دفاع مى‏كند و اين از جسم آنان.

8- و به اسنادى كه گذشت از امام كاظم عليه السّلام نقل است كه فرموده: فقيهى كه در پى نجات يتيمى از ايتام ما- كه نه ما را ديده و نه به ما دسترسى دارد- برآيد، و او را در حدّ نيازش آموزش دهد، [تحمّل اين يك فقيه‏] بر ابليس سخت‏تر از هزار عابد است. زيرا فرد عابد فقط براى نجات خودش تلاش مى‏كند، ولى فقيه علاوه بر خود به فكر تمام بندگان خدا مى‏باشد، تا آنان را از دست ابليس و يارانش نجات دهد، به همين خاطر [مقام او] نزد خداوند از هزار هزار زن و مرد عابد برتر است.

9- و به اسنادى كه گذشت از امام رضا عليه السّلام نقل است كه فرموده: روز قيامت به عابد گويند: «آفرين! چه آدم خوبى! خودت را نجات دادى و هيچ كارى به ديگران نداشتى.

پس داخل بهشت شو. آگاه باشيد كه فقيه كسى است كه خيرش را به همه‏مردم مى‏رساند، و از دست دشمنانشان مى‏رهاند. و براى آنان نعمتهاى بهشت خدايى را تمام و كمال دريافت مى‏كند، و رضوان الهى را برايشان بدست مى‏آورد. و به فقيه گفته شود:

اى سرپرست ايتام آل محمّد، دوستدار ضعفاى شيعه و موالى آنان، بايست تا شفاعتت را مشمول هر كه از تو تحصيل كرده و دانشى آموخته، نمايى، پس مى‏ايستد و گروه گروه؛ تا ده گروه صد هزار نفرى را وارد بهشت مى‏كند، و ايشان همان افراد علم آموخته و شاگرد او تا روز قيامتند، حال تفاوت ميان دو جايگاه [عابد و فقيه‏] را بنگريد!.

10- و به اسنادى كه گذشت از امام جواد عليه السّلام نقل است كه فرموده: بدرستى هر كه سرپرستى يتيمان آل محمّد- همانها كه از امامشان دور افتاده و در حيرت جهل غوطه‏ور و در دستان دشمنان ناصبى ما اسيرند- را بر عهده گيرد و ايشان را نجات داده و از سرگردانى برهاند، و شياطين را با دفع وسوسه‏هايشان مغلوب سازد، و بر ناصبيان [دشمنان اهل بيت عليهم السّلام‏] توسّط حجّتهاى پروردگار و دلائل امامانشان چيره شود، مقام و منزلتش نزد خداوند به بهترين وجهى بر شخص عابد برترى و فضيلت يابد، فضيلتى بمراتب بالاتر از فضل آسمان بر زمين و عرش و كرسى و پرده‏هاى آسمان، و برترى اين جماعت بر گروه عابدان همچون فضيلتى است كه ماه شب بدر بر كم‏سوترين ستاره آسمان دارد.

11- و به اسنادى كه گذشت از امام هادى عليه السّلام نقل است كه فرمود: اگر در پس غيبت امام قائم عليه السّلام علمائى نبودند كه داعى بسوى او بوده و اشاره به او كنند، و با براهين الهى از او دفاع نمايند، و بندگان مستضعف خدا را از دام ابليس و اعوانش برهانند، و از بند نواصب (دشمنان اهل بيت) رهايى بخشند، همه مردم از دين خدا دست كشيده و مرتدّ مى‏شدند. لكن علماء كسانى هستند كه زمام قلوب شيعيان ضعيف ما را در دست داشته و مهار مى‏كنند، همچون ناخداى كشتى كه سكّان آن را در دست دارد. اين گروه همان شخصيتهاى برتر و افضل در نزد خداوند با عزّت و جلال مى‏باشند.

12- و به اسنادى كه گذشت از امام حسن عسكرى عليه السّلام نقل است كه فرموده: روز قيامت علماى شيعه ما عهده‏دار محبّين و اهل ولايت ناتوان ما مى‏باشند، و در حالى پا در آن ساحت گذارند كه نور از تاج سرشان مى‏تابد، و بر سر هر كدام تاجى زيباست، و اين انوار در تمام عرصه و سراى قيامت تا مسير سيصد هزار سال پخش مى‏شود، و پرتو نور آن تاجها، تمام صحنه قيامت را در بر مى‏گيرد.

و در آنجا تمام يتيمانى كه كفالتشان را بر عهده داشته، و از تاريكى جهل رهايش ساخته، و از حيرت گمراهى خارجشان كرده، با پرتوى از آن نور مرتبط شده، و چنگ انداخته و بالا روند تا روبروى بالاى بهشت رسند، آن وقت هر كدامشان را در منازل از پيش تعيين شده در كنار اساتيد و معلّمينشان‏فرو آورده، و به خدمت امامانى كه بسوى آنان مى‏خواندند حاضر نمايند. و پرتو نور اين تاجها، دشمنان اهل بيت را كور و كر و لال نموده و به سوى آتش سوق دهد.

13- و به اسنادى كه گذشت از امام عسكرى عليه السّلام نقل است كه فرموده: جمعى از دوستداران آل محمّد عليهم السّلام [از نظر علمى‏] مسكين و فقيرند، همان گروهى كه در برابر دشمنان ما ناتوان بوده، و مورد اعتراض و ملامت و طعن مخالفان واقع مى‏شوند، بنا بر اين يارى و مساعدت نمودن به اين فقرا افضل و برتر از كمك كردن به فقراى معمولى بى‏مال و ثروت است.

و هر كه از اين جماعت دستگيرى نموده، و با سلاح علم و برهان در برابر دشمن نيرو بخشد، و فقر و عجز آنان را برطرف نموده و بر دشمن چيره گرداند، خداوند متعال نيز آنان را پيوسته در مقابل دشمنان- از شياطين انس و جن- پيروز نموده، و عجز و ناتوانى را بر مخالفينشان مستولى فرمايد.

14- و به اسنادى كه گذشت از امام عسكرى عليه السّلام نقل است كه أمير المؤمنين عليه السّلام فرموده: هر كس بنده عاجز از علم و معرفتى را تقويت نموده و در برابر دشمن تجهيز و غالب نمايد، خداوند نيز به وقت بازپرسى در قبر، اين كلمات را به او تلقين‏فرمايد: اللَّه پروردگار من، و محمّد پيغمبر او، و على بن أبى طالب جانشين پيغمبر است، و كعبه، قبله من، و قرآن مايه سعادت و خوشبختى من است، و اهل ايمان برادران من هستند.

آنگاه از جانب خداوند خطاب مى‏رسد كه: سخن حقّ را اظهار كردى و اعتقاد صحيحت را بيان نمودى، پس مقام و منازل رفيع بهشت را برايت واجب نمودم. در اين حال قبر او تبديل به يكى از باغهاى خوش منظره بهشت مى‏گردد.

15- و به اسنادى كه گذشت از امام عسكرى عليه السّلام نقل است كه فرموده: روزى دو زن كه با هم در مسأله‏اى مذهبى اختلاف داشتند بخدمت حضرت فاطمه عليها السّلام رسيده و نظرشان را اظهار نمودند، آنگاه آن حضرت عليها السّلام دليل و برهان خود را مطابق عقيده آنكه اعتقادش صحيح و ادّعايش درست بود اقامه نمود، و پس از مشاهده سرور و خوشحالى زن مؤمنه بدو فرمود: خوشحالى فرشتگان به سبب ظهور و غلبه حقّ، بيش از شادى تو بوده، و حزن و اندوه شيطان و يارانش بيش از حزن و اندوه آن زنى است كه در عقيده باطل خود مغلوب شده، و پروردگار به فرشتگان دستور مى‏دهد به جهت اين عمل براى فاطمه هزار هزار برابر آنچه تهيّه ديده بودم مهيّا كنند. و اين قانونى است هميشگى براى هر كه موجبات پيروزى و غلبه بنده‏ام را [بر معاند و ناصب‏] فراهم كند.