سوره كافرون [109]

سوره كافرون [109]

اين سوره در «مكّه» نازل شده و داراى 6 آيه است‏.

محتواى سوره:
لحن سوره نشان مى‏دهد در زمانى نازل شده كه مسلمانان در اقليت بودند و كفار در اكثريت، و پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله از ناحيه آنها سخت در فشار بود، و اصرار داشتند او را به سازش با شرك بكشانند، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله دست ردّ بر سينه همه آنها مى‏زند، و آنها را بكلى مأيوس مى‏كند، بدون آن كه بخواهد با آنها درگير شود.

اين سرمشقى است براى همه مسلمانان كه در هيچ شرائطى در اساس دين و اسلام با دشمنان سازش نكنند، و هر وقت چنين تمنائى از ناحيه آنها صورت گيرد آنها را كاملا مأيوس كنند، مخصوصا در اين سوره دو بار اين معنى تأكيد شده كه «من معبودهاى شما را نمى‏پرستم» و اين تأكيد براى مأيوس ساختن آنها است، همچنين دوباره تأكيد شده كه «شما هرگز معبود من، خداى يگانه را نمى‏پرستيد» و اين دليلى است بر لجاجت آنها، و سر انجامش اين است كه «من و آيين توحيديم، و شما و آيين پوسيده شرك آلودتان»!

فضيلت تلاوت سوره:
در حديثى از پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله نقل شده كه فرمود:
«كسى كه سوره «قل يا ايّها الكافرون» را بخواند گوئى ربع قرآن را خوانده، و شياطين طغيانگر از او دور مى‏شوند، و از شرك پاك مى‏گردد، و از فزع بزرگ (روز قيامت) در امان خواهد بود».

و در حديثى از امام صادق عليه السّلام مى‏خوانيم كه فرمود: «پدرم مى‏گفت: «قل يا ايها الكافرون»
ربع قرآن است، و هنگامى كه از آن فراغت مى‏يافت مى‏فرمود: من تنها خدا را عبادت مى‏كنم من تنها خدا را عبادت مى‏كنم».

بسم الله الرحمن الرحيم به نام خداوند بخشنده بخشايشگر

شأن نزول سوره:
در روايات آمده است كه: «اين سوره در باره گروهى از سران مشركان قريش نازل شده، مانند «وليد بن مغيره» و «عاص بن وائل» و «حارث بن قيس» و ... گفتند: اى محمّد! تو بيا از آيين ما پيروى كن، ما نيز از آيين تو پيروى مى‏كنيم، و تو را در تمام امتيازات خود شريك مى‏سازيم، يك سال تو خدايان ما را عبادت كن! و سال ديگر ما خداى تو را عبادت مى‏كنيم.

پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله فرمود: پناه بر خدا كه من چيزى را همتاى او قرار دهم! گفتند: لا اقل بعضى از خدايان ما را لمس كن و از آنها تبرك بجوى ما تصديق تو مى‏كنيم و خداى تو را مى‏پرستيم! پيامبر صلّى اللّه عليه و آله فرمود: من منتظر فرمان پروردگارم هستم.

در اين هنگام سوره «قل يا ايّها الكافرون» نازل شد، و رسول اللّه به مسجد الحرام آمد، در حالى كه جمعى از سران قريش در آنجا جمع بودند بالاى سر آنها ايستاد، و اين سوره را تا آخر بر آنها خواند آنها وقتى پيام اين سوره را شنيدند كاملا مأيوس شدند، و حضرت و يارانش را آزار دادند».

(آيه 1)- هرگز با بت پرستان سر سازش ندارم! آيات اين سوره پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله را مخاطب ساخته، مى‏فرمايد: «بگو: اى كافران»! (قل يا ايها الكافرون).

(آيه 2)- «آنچه را شما مى‏پرستيد من نمى‏پرستم» (لا اعبد ما تعبدون).

(آيه 3)- «و نه شما آنچه را من مى‏پرستم مى‏پرستيد» (و لا انتم عابدون ما اعبد).

به اين ترتيب جدائى كامل خط خود را از آنها مشخص مى‏كند، و با صراحت مى‏گويد: من هرگز بت پرستى نخواهم كرد، و شما نيز با اين لجاجت كه داريد و با تقليد كوركورانه از نياكان كه روى آن اصرار مى‏ورزيد و با منافع نامشروع سرشارى كه از بت‏پرستان عائد شما مى‏شود هرگز حاضر به خداپرستى خالص از شرك نيستند.

(آيه 4)- بار ديگر براى مأيوس كردن كامل بت‏پرستان از هرگونه سازش بر سر توحيد و بت‏پرستى مى‏افزايد: «و نه من هرگز آنچه را شما پرستش كرده‏ايد مى‏پرستم» (و لا انا عابد ما عبدتم).

(آيه 5)- «و نه شما آنچه را كه من مى‏پرستم پرستش مى‏كنيد» (و لا انتم عابدون ما اعبد).
تكرار نفى عبادت بتها از ناحيه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و نفى عبادت خدا از ناحيه مشركان، براى تأكيد و مأيوس كردن كامل مشركان، و جدا نمودن مسير آنها از اسلام است، و اثبات عدم سازش ميان توحيد و شرك مى‏باشد و اين در حديثى از امام صادق عليه السّلام نيز وارد شده.

(آيه 6)- حال كه چنين است «آيين شما براى خودتان و آيين من براى خودم» (لكم دينكم و لى دين).
يعنى آيين شما به خودتان ارزانى باد! و به زودى عواقب نكبت‏بار آن را خواهيد ديد.

«پايان سوره كافرون»