خطبه 13 - عوامل سقوط جامعه (روانشناسى اجتماعى مردم بصره).
ترجمه خطبه 13
(روز جمعه سال 36 هجرى پس از پايان جنگ در مسجد جامع شهر در نكوهش مردم بصره فرمود)
عوامل سقوط جامعه (روانشناسى اجتماعى مردم بصره)
شما سپاه يك زن، «1» و پيروان حيوان «شتر عايشه» بوديد، تا شتر صدا مىكرد مىجنگيديد، و تا دست و پاى آن قطع گرديد فرار كرديد «2».
اخلاق شما پست، و پيمان شما از هم گسسته، دين شما دو رويى، و آب آشاميدنى شما شور و ناگوار است. كسى كه ميان شما زندگى كند به كيفر گناهش گرفتار مىشود، و آن كس كه از شما دورى گزيند مشمول آمرزش پروردگار مىگردد.
گويا مسجد شما را مىبينم كه چون سينه كشتى غرق شده است، كه عذاب خدا از بالا و پايين او را احاطه مىكند، و سرنشينان آن، همه غرق مىشوند. و در روايتى است: سوگند به خدا، سرزمين شما را آب غرق مىكند، گويا مسجد شما را مىنگرم كه چون سينه كشتى يا چونان شتر مرغى كه بر سينه خوابيده باشد بر روى آب مانده است.
و در روايت ديگر: مانند سينه مرغ روى آب دريا. و در روايت ديگرى آمده: خاك شهر شما بد بوترين خاكهاست، از همه جا به آب نزديكتر «4» و از آسمان دورتر، و نه دهم شرّ و فساد در شهر شما نهفته است، كسى كه در شهر شما باشد گرفتار گناه، و آن كه بيرون رود در پناه عفو خداست.
گويى شهر شما را مىنگرم كه غرق شده، و آب آن را فرا گرفته. چيزى از آن ديده نمىشود، مگر جاهاى بلند مسجد، مانند سينه مرغ بر روى امواج آب دريا!.
-پایان خطبه 13-
