موضوع: پرهیز از بد رفتاری وبداخلاقی در حین روزه داری

خداوند مهربان که این روزها افتخار بندگی را نصیب ما کرده و ما را همچون بندگان پاکش به مهمانی دعوت کرده به هیچ وجه دلش نمی‌خواهد که بندگانش در سختی قرار بگیرند و رنج و گرسنگی را تحمل کنند. شاهد این مدعا آیه 185 سوره بقره است که می‌گوید«یریدالله بکم‌الیسر ولا یرید بکم‌العسر» «خداوند آسایش شما را می‌خواهد نه زحمت شما را.» اما در ادامه گفته«اجیب دعوه‌الداع اذا دعان فلیستجیبوا لی» در دعای دعاکننده را هنگامی که مرا می‌خواند پاسخ می‌گویم، پس باید دعوت مرا را بپذیرند»

این دعوت خداست. دعوتی که اجابت را بشارت داده. پاسخ این دعوت را خود خدا خواهد داد. او که حاکم آسمان و زمین است. پس مشکل از ماست اگر کم می‌آوریم. مشکل از اندیشه جزء فکر ماست. اندیشه ما که کل را فراموش می‌کند و جزء را در نظر می‌گیرد. گرسنگی را در نظر می‌گیرد و در نظر نمی‌گیرد که این یک دعوت آسمانی است و هر دعوت آسمانی یک پاسخ آسمانی خواهد داشت. پاسخی به وسعت آسمان و زمین آنقدر وسیع که از دایره درک ما خارج است. پس حالا که مهمان خدا شده‌ایم آنچنان رفتار کنیم که لایق مهمانی خداوند آسمان و زمین باشیم. لایق رحمت او! لایق درهایی که این روزها گشوده می‌شود و لایق اجابت شدن.
حالا که فرصتی به ما داده شده که از چشمه رحمت بی‌کران خداوند جرعه‌ای بنوشیم، دعوتش را اجابت کنیم و آن چنان بندگی کنیم که اگر روزی دستمان به آسمان بلند شد و دلمان شکست و پریشان شدیم، دعاهای‌مان قبل از پایین آمدن دست‌های‌مان اجابت شود.

چرا در هنگام روزه‌داری عصبی می‌شویم؟

یک متخصص تغذیه در این مورد می‌گوید: ذهن و روان و جسم یک مثلث تشکیل می‌دهند که کاملا به هم وابسته‌اند و وقتی جسم دچار یک تغییر شود، ذهن و روان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بالعکس!


این مسئله را افرادی که رژیم غذایی می‌گیرند، تجربه کرده‌اند. به طور مثال فردی که رژیم می‌گیرد، اگر در حالت عادی ساعت 2 بعدازظهر ناهار می‌خورده در زمان رژیم از ساعت 12 ظهر احساس گرسنگی می‌کند. این در واقع بازی ذهن است. دکتر عباس ملکی افزود: در حالت روزه‌داری هم ذهن وارد عمل می‌شود و با یادآوری گرسنگی، شخص را به بازی می‌گیرد.


وی گفت: این بازی ذهن روی جسم و روان تاثیر می‌گذارد و فرد حس می‌کند جسمش بی‌رمق شده و این مسئله‌ روی روان او تاثیر می‌گذارد. لذا برخی از افراد در هنگام روزه‌داری، رفتارهای عصبی و هیستریک از خود نشان می‌دهند که اکثرا به بازی ذهن برمی‌گردد.
دکتر ملکی در ادامه گفت: در واقع روزه‌داری زمان مناسبی است که ما بتوانیم ذهن را به کنترل خود درآوریم و اجازه ندهیم ذهن، ما را به بازی بگیرد و جسم و روان ما را تحت تاثیر قرار دهد.

روزه‌داری موجب ترک عادت می‌شود

وی افزود: یکی از ویژگی‌های انسان در مورد تغذیه این است که به مرور زمان به یک شیوه غذایی عادت می‌کند.به طور مثال افراد صبح که از خواب بیدار می‌شوند، روش‌های صبحانه خوردنشان متفاوت است و هرفردی به این روش عادت می‌کند و در واقع عادت به مرور تبدیل به نوعی اعتیاد می‌شود. مثلا فرد اگر راس یک ساعت خاص چای یا قهوه نخورد، سردرد می‌گیرد و سیستم زندگی‌اش به هم می‌ریزد. اما روزه نوعی ترک عادت است و به افراد می‌آموزد که روش‌های معمول زندگی را برای مدتی کنار گذاشته و با روشی جدید آداب خوردن را رعایت می‌کنند.
بنابراین روزه باعث ترک عادت می‌شود و همین مساله کمک زیادی می‌کند که ما از عادات اعتیادآور تغذیه‌ای دور شویم. دکتر ملکی گفت: البته همین ترک عادت، در افرادی که سیستم تغذیه‌ای درآنها روبه اعتیاد گذاشته، نوعی سردرگمی ایجاد می‌کند.

بنابراین ترک عادت در ایام روزه داری هم می‌تواند در افرادی که عادت داشتند به شیوه‌ای خاص غذا بخورند، ایجاد استرس و عصبانیت کند. که البته این نشانه خوبی است. درست مانند کسی که در حال ترک اعتیاد است و حال خوبی ندارد اما پس از این دوره بدنش سم زدایی می‌شود.

دکتر ملکی گفت: ترک عادت در ایام روزه‌داری هم به همین نحو است و فرد با تغییر رژیم غذایی خود را از یک اعتیاد تغذیه‌ای رها می‌کند و این یکی دیگر از فواید روزه است.

این متخصص تغذیه افزود: روزه داری تمرینی است برای کنترل ذهن و ترک عادت تا بیاموزیم ذهنمان را تحت کنترل خودمان درآوریم تا با تسلط برجسم و روان، موجب عصبی شدن ما نشود و همچنین با همین کنترل کردن، در هنگام تغییر رژیم غذایی، فشاری به بدن وارد نخواهد آمد. چرا که ذهن، بسیار قدرتمند و فعال است و همانقدر که قدرت دارد روی جسم و روان ما تاثیرگذاشته و ما را از مدار خارج کند، همانقدر هم با کنترل صحیح قادر است کارهای بزرگ و اساسی در ما ایجاد کند.
وی افزود: در واقع روزه، شکل ظاهری قضیه است و ماه رمضان، فلسفه و باطنی عمیق در پشت خود دارد و در واقع هدف از روزه‌داری فقط نخوردن و نیاشامیدن و تغییر روش تغذیه نیست؛ بلکه هدف، ایجاد یک تحول درونی است که انسان روزه‌دار باید در پایان ماه رمضان به آن تحول درونی دست پیدا کرده باشد و همزمان با عید فطر، عیدی در درون فرد ایجاد شده باشد و فرد شاهد یک تحول در درون خود باشد. بنابراین کنترل آگاهانه افراد در این ایام کمک زیادی به آنها خواهد کرد که درونشان را متحول کنند و با این تحول از رحمت بیکران خداوند برخوردار شوند.

پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک

یکی از عواملی که باعث می‌شود ما به هم بریزیم و غمگین شویم و دیگران را هم غمگین کنیم پندار ماست. به محض اینکه در ذهنمان قضاوتی منفی در مورد کسی می‌کنیم. اولین کسی که مورد آسیب قرار می‌گیرد خود ما هستیم. بعد از اینکه این فکر منفی در ذهن ما شکل گرفت، آن را به زبان می‌آوریم و «غیبت» شکل می‌گیرد. هنوز هم اولین کسی که در معرض آسیب است خودمان هستیم. به همین دلیل در شریعت ما غیبت را به خوردن گوشت مرده برادر تشبیه کرده‌اند. چرا که غیبت به همین میزان کراهت دارد و بعد از گفتار، پندار ما تبدیل به کردار می‌شود و ممکن است با رفتاری ناشایست دلی بشکنیم یا حقی را ضایع کنیم. اینجاست که مرتکب ظلم می‌شویم و یقینا نتیجه هرظلمی به خودمان بازخواهد گشت چرا که دنیا دار مکافات است.


و خداوند ظالمان را دوست نمی‌دارد. اینجاست که به یاد این حدیث می‌افتیم که «مسلمان کسی است که دیگران از دست و زبان او در امان بمانند»
ماه رمضان زمان تمرین خوب بودن است. تمرین بد نبودن. آنچه دراین ماه به ما سفارش می‌شود، روزه بودن تمام اعضا و جوارح ماست. روزه بودن ذهن از قضاوت‌ها. چرا که ما حق نداریم در مورد افراد قضاوت کنیم با این حال چشم عادت کرده که عیب‌ها را ببیند و ذهن عادت کرده که افراد را حلاجی کند. عادت کرده‌ایم افراد را زیر ذره بین قرار دهیم و آنچه را به ما مربوط نمی‌شود مورد قضاوت قرار دهیم یا اینکه در قرآن آمده «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از بعضی گمان‌ها بپرهیزید که برخی گمانها گناه هستند.»


اما ما عادت کرده‌ایم هرجور دلمان می‌خواهد فکر کنیم. فکر کنیم که فلان زن و شوهر به هم نمی‌آیند و فلان زن از شوهرش سرتر است و فلانی لیاقت این خانه و زندگی را ندارد.

عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت

از این مرحله که بگذریم، می‌رسیم به عیب جویی از دیگران! خودمان را بری از هرگناه و اشتباه می‌بینیم و دیگران را زیر ذره بین می‌گذاریم.


انگار که هیچ وقت دچار هیچ خطایی نشده‌ایم و همواره پاک و معصوم زندگی کرده‌ایم.


خود را پاک می‌دانیم و وظیفه خود که عیب‌های دیگران را پیدا و خودشان و به دیگران گوشزد می‌کنیم.
غافل از اینکه حقیقت چیزی غیر از آن چیزی است که ما می‌بینیم و شاید اگر ما در شرایط آن شخص بودیم و جایگاه او را داشتیم و زندگی با ما آنگونه رفتاری کرد که با او کرده ما به مراتب بدتر از او رفتار می‌کردیم.


پس یکبار هم که شده به خودمان بگوییم «عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت، که گناه دگران برتو نخواهند نوشت»


این روزها، روزهای تحول است، روزهای تربیت کردن خود، روزهای ویران شدن. ویران شویم تا شاید از ویرانه‌های وجودمان جوانه‌های عشق بروید.
یادمان باشد اگر گرسنگی و تشنگی به ما فشار آورد و گرما اذیتمان کرد بازهم شان ما این است که مهمان خدا هستیم و نگذاریم سختی روزه داریمان دیگران را به سختی بیندازد و «بد نگوییم به مهتاب اگر تب داریم»