موضوع: حكومت معاويه سخترين روزگار شيعه

شيعه در قرن چهارم هجرى

در قرن چهارم هجرى عواملى به وجود آمد كه براى وسعت‏ يافتن تشيع و نيرومند شدن شيعه كمك به سزايى مى ‏كرد كه از آن جمله سستى اركان خلافت‏ بنى عباسى و ظهور پادشاهان‏«آل بويه‏»بود.

پادشاهان‏«آل بويه‏»كه شيعه بودند،كمال نفوذ را در مركز خلافت كه بغداد بود و همچنين در خود خليفه داشتند ⁽¹⁾ و اين قدرت قابل توجه به شيعه اجازه مى ‏داد كه در برابر مدعيان مذهبى خود كه پيوسته به اتكاى قدرت،خلافت آنان را خرد مى كردند،قد علم كرده آزادانه به تبليغ مذهب بپردازند.

چنانكه مورخين گفته‏ اند در اين قرن،همه جزيرة العرب يا قسمت معظم آن به استثناى شهرهاى بزرگ،شيعه بودند و با اين وصف برخى از شهرها نيز مانند هجر و عمان و صعده در عين حال شيعه بودند.در شهر بصره كه پيوسته مركز تسنن بود و با شهر كوفه كه مركز تشيع شمرده مى ‏شد رقابت مذهبى داشت،عده‏اى قابل توجه شيعه بودند و همچنين در طرابلس و نابلس و طبريه و حلب و هرات،شيعه بسيار بود و اهواز و سواحل خليج فارس از ايران نيز مذهب‏ شيعه رواج داشت ⁽²⁾ .

پی نوشت:
1-به تواريخ مراجعه شود.

2-الحضارة الاسلاميه،ج 1،ص 97.

شيعه در قرن نهم هجرى

از قرن پنجم تا اواخر قرن نهم،شيعه به همان افزايش كه در قرن چهارم داشت ادامه مى‏داد و پادشاهانى نيز كه مذهب شيعه داشتند به وجود آمده از تشيع ترويج مى‏نمودند.
در اواخر قرن پنجم هجرى،دعوت اسماعيليه در قلاع الموت ريشه انداخت و اسماعيليه نزديك به يك قرن و نيم در وسط ايران در حال استقلال كامل مى‏زيستند ⁽¹⁾ و سادات مرعشى در مازندران،سالهاى متمادى سلطنت كردند ⁽²⁾ .
«شاه خدابنده‏»از پادشاهان مغول،مذهب شيعه را اختيار كرد و اعقاب او از پادشاهان مغول، ساليان دراز در ايران سلطنت كردند و از تشيع ترويج مى‏كردند و همچنين سلاطين‏«آق قويونلو و قره قويونلو»كه در تبريز حكومت مى‏كردند ⁽³⁾ و دامنه حكمرانى‏شان تا فارس و كرمان كشيده مى‏شد و همچنين حكومت فاطميين نيز ساليان دراز در مصر بر پا بود.
البته قدرت مذهبى جماعت‏با پادشاهان وقت تفاوت مى‏كرد چنانكه پس از بر چيده شدن بساط فاطميين و روى كار آمدن سلاطين‏«آل ايوب‏»،صفحه برگشت و شيعه مصر و شامات،آزادى مذهبى را بكلى از دست دادند و جمع كثيرى از تشيع از دم شمشير گذشتند ⁽⁴⁾ .
و از آن جمله‏«شهيد اول محمد بن محمد مكى‏»،يكى از نوابغ فقه شيعه،سال 786 هجرى در دمشق به جرم تشيع كشته شد ⁽⁵⁾ !!
و همچنين شيخ اشراق‏«شهاب الدين سهروردى‏»در حلب به جرم فلسفه به قتل رسيد ⁽⁶⁾ !!
روى هم رفته در اين پنج قرن،شيعه از جهت جمعيت در افزايش و از جهت قدرت و آزادى مذهبى،تابع موافقت و مخالفت‏سلاطين وقت‏بوده‏اند و هرگز در اين مدت،مذهب تشيع در يكى از كشورهاى اسلامى،مذهب رسمى اعلام نشده بود.




پى ‏نوشتها :

1-ر.ك:تواريخ كامل،روضة الصفا و حبيب السير.
2-تاريخ كامل و تاريخ ابى الفداء،ج 3.
3-تاريخ حبيب السير.
4-تاريخ حبيب السير و تاريخ ابى الفداء و غير آنها.
5-روضات الجنات و رياض العلماء به نقل از ريحانة الادب،ج 2،ص 365.
6-روضات و كتاب مجالس و وفيات الاعيان.

شيعه در قرن دهم تا يازدهم هجرى

سال 906 هجرى،جوان سيزده ساله‏اى از خانواده شيخ صفى اردبيلى (متوفاى 735 هجرى) كه از مشايخ طريقت در شيعه بود با سيصد نفر درويش از مريدان پدرانش به منظور ايجاد يك كشور مستقل و مقتدر شيعه از اردبيل قيام كرده شروع به كشور گشايى و بر انداختن آيين ملوك الطوايفى ايران نمود و س از جنگهاى خونين كه با پادشاهان محلى و مخصوصا با پادشاهان آل عثمان كه زمان امپراطورى عثمانى را در دست داشتند،موفق شد كه ايران قطعه قطعه را به شكل يك كشور درآورده و مذهب شيعه را در قلمرو حكومت‏ خود رسميت دهد ⁽¹⁾ .پس از درگذشت ‏شاه اسماعيل صفوى،پادشاهان ديگرى از سلسله صفوى تا اواسط قرن دوازدهم هجرى سلطنت كردند و يكى پس از ديگرى رسميت مذهب شيعه اماميه را تاييد و تثبيت نمودند،حتى در زمانى كه در اوج قدرت بودند (زمان شاه عباس كبير) توانستند وسعت ارضى كشور و آمار جمعيت را به بيش از دو برابر ايران كنونى (سال 1384 هجرى قمرى) برسانند ⁽²⁾ گروه شيعه در اين دو قرن و نيم تقريبا در ساير نقاط كشورهاى اسلامى به همان حال سابق با افزايش طبيعى خود باقى بوده است.

پى‏نوشتها
1-روضة الصفا و حبيب السير و غيره.
2-روضة الصفا و حبيب السير.
شيعه در اسلام صفحه 62
تاليف: علامه سيد محمد حسين طباطبايى

شيعه در قرن دوازده تا چهاردهم هجرى


در سه قرن اخير،پيشرفت مذهبى شيعه به همان شكل طبيعى ‏سابقش بوده است و فعلا كه اواخر قرن چهاردهم هجرى است تشيع در ايران مذهب رسمى عمومى شناخته مى‏شود و همچنين در يمن و در عراق اكثريت جمعيت را شيعه تشكيل مى ‏دهد و در همه ممالك مسلمان نشين جهان،كم و بيش شيعه وجود دارد و روى هم رفته در كشورهاى مختلف جهان،نزديك به صد ميليون شيعه زندگى مى ‏كند.

پی نوشت:


شيعه در اسلام صفحه 62

تاليف: علامه سيد محمد حسين طباطبايى